Türkiye İMSAD Yapı Sektörü Raporu 2017

İnşaat malzemesi sanayisinin çatı örgütü Türkiye İMSAD, güncel bilgilerle hazırladığı Yapı Sektörü Raporu 2017’yi yayımladı. Türkiye İMSAD raporla ilgili yaptığı açıklamada, “İçinde bulunduğumuz sektörel ağdan gelecek bilgileri rafine hale getirerek ve bilgi kirliliğinden arındırarak önemli bir
sorumluluğu daha yerine getirmek istedik ve Türk Yapı Sektörü’nün en büyük ihtiyaçlarından biri olan konsolide edilmiş toplu veri kaynağı için harekete geçtik. Bu doğrultuda yürüttüğümüz titiz çalışmalar sonucunda Türkiye İMSAD Yapı Sektörü Raporu 2017’yi tamamladık. Bundan böyle her yıl yayımlamayı planladığımız; ülkemizden, dünya ekonomisinden ve inşaat sektöründen güncel temel bilgileri içeren Türkiye İMSAD Yapı Sektörü Raporu’nun önemli bir başvuru kaynağı olacağına inanıyoruz” ifadelerini kullandı. Sektör temsilcilerinin yanı sıra sektörel yayınlarla da paylaşılan raporun Yönetici Özeti’nde şu bilgiler yer alıyor:

DÜNYA EKONOMİSİ VE İNŞAAT SEKTÖRÜ
• Dünya ekonomisi 2017 yılında yüzde 3,2 büyümüş ve küresel kriz sonrası en hızlı, kalıcı ve dengeli büyüme gerçekleşmiştir.
• 2017 yılında gelişmiş ülkeler yüzde 2,3, gelişen ülkeler ise yüzde 4,8 büyüme göstermiştir.
• Dünya mal ticareti 2017 yılında yüzde 7,8 büyümüş ve 17,2 trilyon dolar olmuştur. Dünya mal ticareti miktar olarak da yüzde 4,7 ile yüksek bir büyüme göstermiştir.
• 2017 yılında yaşanmaya başlanan dengeli ve kalıcı ekonomik büyüme sabit sermaye yatırımlarını da yeniden harekete geçirmiştir. Dünya sabit sermaye yatırımlarının 2017 yılında 18,32 trilyon dolar olarak gerçekleştiği öngörülmektedir.
• Dünya ekonomisinde 2017 yılında inşaat sektörü için 3 yıl aradan sonra yeniden uygun koşullar oluşmaya başlamıştır. İnşaat faaliyetleri de yeniden daha dengeli ve hızlı büyüme eğilimine girmiştir. • 2017 yılında ise dünya inşaat harcamalarında büyüme hızlanmış, yüzde 2,8 büyüme ile toplam harcamalar 9,05 trilyon dolara ulaşmıştır.
• İnşaat harcamaları bölgeler arasında farklı büyüme performansları göstermeye devam etmiştir. Asya-Pasifik yüzde 3,5 ile inşaat harcamalarının en yüksek büyüdüğü bölge olmuştur.
• Asya-Pasifik bölgesinin toplam inşaat harcamaları içindeki payı 2017 yılında yüzde 44,5’e ulaşmıştır. İkinci sırada yer alan Batı Avrupa’nın payı yüzde 21,9 olarak gerçekleşmiştir.
• 2017 yılında dünyanın en yüksek alt yapı yatırım harcaması yapan ilk 10 ülkenin göstergeleri alt yapı harcamalarının yeniden canlanmakta olduğunu göstermektedir.
• Dünya genelinde KÖİ modeli ile gerçekleştirilen ve 2017 yılında kapanışı yapılan proje sayısı 304’e yükselmiş, yatırım büyüklüğü ise 93,4 milyar dolara çıkmıştır.
• Dünya inşaat harcamalarındaki büyümeye bağlı olarak 250 büyük firmanın üstlendiği projelerin arttığı ve 480 milyar dolara ulaştığı öngörülmektedir.
• En büyük 250 müteahhitlik firması içinde 2016 yılı itibarıyla en çok 65 ile Çinli firmalar yer almaktadır. Türkiye 46 firma ile ikinci sırada bulunmaktadır.
• 2017 yılında dünya gayrimenkul sektöründe yaşanan gelişmeler inşaat sektörünü desteklemiştir. 2017 yılında gayrimenkul satın alma yatırımları yüzde 13,2 büyümüş ve 1,61 trilyon dolar olarak gerçeklemiştir.
• 2017 yılında sınır ötesi gayrimenkul satın alımları yüzde 8,5 artarak 348,2 milyar dolara yükselmiştir. 2017 yılında tüm bölgelerin yatırımcılarının gayrimenkul satın alma yatırımlarında artış olmuştur.

TÜRKİYE EKONOMİSİ VE İNŞAAT SEKTÖRÜ
• 2017 yılında alınan ekonomik tedbirlerin bir bölümü doğrudan ve dolaylı olarak inşaat ve konut sektörlerini desteklemiştir.
• Ekonomiyi canlandırmaya yönelik alınan önlemler 2017 yılında büyümeyi yüzde 7,4’e çıkarmıştır. Milli gelir ise 863 milyar dolardan 851 milyar dolara gerilemiştir.
• 2017 yılında 984 bin ilave istihdam yaratılmıştır. Buna rağmen işsizlik oranı değişmemiş ve 2017 yılında da yüzde 10,9 olarak gerçeklemiştir. İşsiz sayısı da artmıştır.
• Canlanan iç talep ile birlikte tüketici fiyatları yıllık yüzde 11,92 ile son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Üretici fiyatlarında ise artış yüzde 15,47 olmuştur. 
• 2017 yılında hızlanan ekonomik büyüme ve emtia fiyatlarındaki artışlar dış ticaret açığını olumsuz etkilemiş ve açık yüzde 37 artarak 76,78 milyar dolara yükselmiştir.
• 2017 yılında dış ticaret açığındaki hızlı büyüme ve hizmet gelirlerindeki yavaşlama sonucu cari işlemler açığı da yüzde 42,3 büyüyerek 47,1 milyar dolar olarak gerçeklemiştir.
• Türkiye’nin brüt dış borç stoku 2017 yılında 45 milyar dolar artarak 453,2 milyar dolara, milli gelire oranı ise yüzde 53,2’ye yükselmiştir.
• 2017 yılında bütçe açığı öngörülen seviyenin altında ve 48,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe açığının milli gelire oranı ise yüzde 1,6’da kalmıştır.
• 2017 yılında sabit sermaye yatırımları yüzde 21,4 büyüyerek 926 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. 
• Sanayi üretimi 2017 yılında yüzde 8,9 ile 2011 yılından sonraki en hızlı büyümesini göstermiştir. Sanayi büyümesini iç talepteki canlanma ve ihracat artışı tetiklemiştir.
• 2017 yılı genelinde Merkez Bankası piyasa dostu bir para politikası izlemiştir.
• Türk Lirası 2017 yılının ilk yarısında doların kademeli olarak zayıflaması ve dünya ekonomisinde risk iştahının artması sonucu değer kazanmış, ancak yılın son dört ayı içinde yine önemli ölçüde değer kaybetmiştir.
• İnşaat sektörü 2017 yılında yüksek bir performans göstermiştir. 2017 yılında kamunun sağladığı destekler inşaat sektörünün performansını artırmıştır.
• İnşaat sektörü iktisadi faaliyetlerde ve iç piyasada oluşan durgunluğun aşılması için öncelikli desteklenecek sektör olarak seçilmiştir. İnşaat ve konut sektörüne yönelik birçok destek hayata geçirilmiştir.
• İnşaat sektörü 2017 yılında sağlanan desteklerin de katkısı ile yüzde 8,9 büyüme gerçekleştirmiştir.
• 2017 yılında inşaat harcamaları cari fiyatlarla yüzde 25,8 büyüyerek 533,8 milyar Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. 
• İnşaat sektörünün milli gelir içindeki payı değişmeyerek 2017 yılında yüzde 8,6 olmuştur.
• Bina inşaat maliyetleri 2017 yılında yüzde 19,8 yükselmiştir. İşgücü maliyetleri yüzde 12,9, malzeme maliyetleri ise yüzde 21,6 artmıştır.
• İnşaat sektöründe yıllık ortalama istihdam 2017 yılında 108 bin kişi daha artarak 2 milyon 95 bin kişiye ulaşmıştır. Sektörde yıllık ortalama istihdam ilk kez 2 milyonu aşmıştır.
• 2017 yılında alınan yapı ruhsatlarında sıçrama yaşanmıştır. Alınan yapı ruhsatları yüzölçümü olarak yüzde 31,8 büyümüş ve 270,74 milyon metrekareye yükselmiştir.
• 2017 yılında alınan yapı izinleri yüzölçümü olarak yüzde 6,6 artmış ve 175,92 milyon metrekare olmuştur.
• Konutlar için alınan yapı ruhsatları yüzölçümü olarak yüzde 35,1 artarak 213,54 milyon metrekare olarak gerçekleşmiştir. 1.323.118 adet daire için yapı ruhsatı alınmıştır.
• 2017 yılında tamamlanarak yapı izni (oturma izni) alınan daire sayısı 820.526 olarak gerçekleşmiştir. Böylece tarihin en yüksek yıllık konut arzı gerçekleşmiştir.
• 2017 yılında konut satışları yüzde 5,1 artarak 1.409.314 adet olarak gerçekleşmiş ve yeniden en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
• 2017 yılında ipotekli satışlar 473.099 adet ile en yüksek seviyesine ulaşmıştır. İpotekli satışlar toplam satışlar içinde yüzde 33,5 pay almıştır.
• Birinci el konut satışları 2017 yılında yüzde 4,4 artarak 659.698 adet olarak gerçeklemiştir. İkinci el konut satışları da yüzde 5,5 artarak 749.616 adete yükselmiştir.
• 2017 yılında yeni konut arzları daha hızlı büyümüş ve yeni konut satışlarının yeni konut arzına oranı 2016 yılında yüzde 83,9 iken, 2017 yılında yüzde 80,3’e gerilemiştir.
• 2017 yılında mevcut konut fiyatları yüzde 11,9 artış göstermiştir. Mevcut konutlara yönelik talep artışı ile birlikte fiyat artışları toparlanmıştır.
• T.C. Merkez Bankası’nın mevcut konut fiyatları endeksine göre ise Türkiye’de mevcut konut fiyatları 2017 yılında yüzde 9,8 oranında artmıştır.
• 2017 yılında Türkiye genelinde konut kiraları artışı yüzde 7,1 olarak gerçekleşmiştir. Konut kiralarındaki artış, yüzde 7,6 olan 2016 yılının sınırlı ölçüde altında kalmıştır. 
• Konut satışı fiyatı ile aylık kira arasındaki ilişki ile hesaplanan mevcut konutların yıllık amortisman süreleri 2016 yılından sonra 2017 yılında da uzamıştır.
• Yeni konut fiyatlarındaki artış 2016 yılından sonra 2017 yılında da önemli ölçüde yavaşlamış ve yüzde 4,0 olarak gerçekleşmiştir.
• 2017 yılında konut kredilerinde yüzde 20,0 büyüme gerçekleşmiş ve 2016 sonunda 159,2 milyar TL olan konut kredileri 2017 yılsonunda 191,1 milyar TL’ye yükselmiştir.
• 2017 yılı ilk çeyreğinde konut kredisi faiz oranları yüzde 0,95 olurken yılın son çeyreğinde ise yüzde 1,13’e yükselmiştir.
• 2015 ve 2016 yıllarında zayıflayan ticari bina talebi 2017 yılında artmıştır. Oteller, ofisler ve sanayi-lojistik binalar için alınan yapı ruhsatlarında artış yaşanmıştır.
• 2017 yılında konut dışı bina arzlarında gerileme yaşanmıştır. Otel ve konaklama tesisleri, ticaret binaları ve sanayi binaları ile depo yeni arzlarında önemli düşüşler yaşanmıştır.
• 2017 yılında toplam kamu yatırım harcamaları 121,3 milyar TL olmuştur. Toplam kamu yatırımları içinde ulaştırma yatırımları 42,1 milyar TL ile en yüksek payı almıştır.
• 2017 yılı yatırım programında 121,3 milyar TL tutarında kamu sabit sermaye yatırımı planlanmış olup yatırım programında yer alan 3.042 adet projeye 80,4 milyar TL ödenek tahsis edilmiştir.
• Kamunun büyük yatırımları inşaat sektöründe ve inşaat malzemeleri sanayine ilave destek vermeyi sürdürmektedir. İlk 20 büyük yatırımın 2017 yılı ödeneği 10,18 milyar TL olmuştur.
• 2017 yılsonuna kadar 225 KÖİ projesi için uygulama sözleşmesi imzalanmıştır. Halen yatırımı devam eden ve başlanacak 36 projenin toplam yatırım tutarı 33,3 milyar dolardır.
• Türkiye’de gayrimenkul sektörü 2016 yılında yüzde 3,6 büyüdükten sonra 2017 yılında yüzde 2,6 büyüme gerçekleşmiştir.
• 2017 yılında İstanbul 2018 için karşılaştırma yapılan 31 Avrupa şehri arasında yatırımlarda ve gelişme beklentilerinde en son sıraya inmiştir.
• 2017 yılında ticari gayrimenkul yatırımına dönük satın alma işlemleri 355 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
• Ticari gayrimenkul yatırımlarının getirileri 2016 yılındaki düşüşün ardından 2017 yılında sınırlı bir artış göstermiştir.
• Yurtdışı müteahhitlik sektörü 2017 yılında 263 proje üstlenilmiş olup toplam proje tutarları 14,82 milyar dolar olmuştur. Önemli pazarlarda kayıplar kalıcı hale gelmeye başlamıştır.
• 2017 yılında ise proje sayısı 263’e çıkarken, ortalama proje büyüklüğü 56,35 milyon TL’ye inmiştir.
• 2017 yılında üstlenilen işlerin yüzde 20,9’unu konut projeleri oluşturmuştur. İkinci sırada yüzde 18,1 payı ile demiryolu projeleri bulunmaktadır.
• Dünyadaki en büyük ilk 250 müteahhit firma içinde Türk firmalarını sayısı 46’ya, alınan işlerin payı ise yüzde 5,5’e çıkmıştır.
• Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği üyelerinin yüzde 51’inin şu anda yurt dışında projesi devam ederken, yüzde 49’u da geçmiş yıllarda yurt dışında projelerde yer almıştır.
• 2017 yılında inşaat sektörünün yurtiçinden kullandığı nakdi krediler yüzde 31,2 artış göstermiş ve 206,34 milyar TL’ye ulaşmıştır.
• Gayrimenkul iş geliştirme sektörünün kullandığı krediler ise aynı dönemde yıllık olarak yüzde 34,4 artarak 118,2 milyar TL’ye ulaşmıştır.
• 2017 yılında inşaat sektöründe yurtdışından kullanılan krediler ise yüzde 23,3 artarak 16,1 milyar dolara yükselmiştir.
• Gayrimenkul iş geliştirme sektöründe ise yurtdışı krediler aynı dönemde yüzde 2,0 düşerek 4,89 milyar dolara inmiştir.
• İnşaat sektöründe geri dönmeyen krediler 2017 yılında yüzde 20,3 artarak 7,5 milyar TL’ye ulaşmıştır. Toplam kredi stokuna oranı ise yüzde 3,97’den yüzde 3,64’e inmiştir.
• 2017 yılsonu itibarıyla kentsel dönüşüm kapsamında riskli ilan edilen alan sayısı 52 ilde toplam 209’dur. Bu alanların büyüklüğü 12.219,67 hektardır. Bu alanlardaki toplam bağımsız birim sayısı 539.092 adede ulaşmıştır. 
• Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul edinimleri 2017 yılında değer olarak yüzde 19,3 büyümüş ve 4,64 milyar dolara ulaşmıştır.
• 2017 yılında yabancıların konut alımı yüzde 22,2 artmış ve 22.234 daire olarak gerçekleşmiştir. En çok konut satılan illerin başında 8.182 daire ile İstanbul gelmektedir.
• 2016 yılında Türkiye brüt 4,78 milyon metrekare LEED sertifikalı bina alanıyla dokuzuncu sıradan sekizinciliğe yükselmiştir.

İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ GENEL DEĞERLENDİRME
• 2017 yılında ise özellikle gelişmiş ülkelerdeki toparlanma ile inşaat malzemeleri pazarının yüzde 2,8 büyümesi ve 5,88 trilyon dolara ulaşması öngörülmektedir.
• 2017 yılında ise inşaat malzemeleri dünya ihracatında yüzde 6,0 büyüme yaşandığı ve 868 milyar dolara çıktığı öngörülmektedir.
• Dünya inşaat malzemeleri ihracatında Çin en büyük ihracatçı ülke konumunda olmayı sürdürmektedir.
• Türkiye 15,96 milyar dolar ihracatı ile 2016 yılında dünyanın on üçüncü ihracatçısı ülkesi olmuştur.
• 2016 yılı itibarıyla en büyük ithalatçı veya ihracat pazarı 101,0 milyar dolar ile ABD’dir. ABD’nin 2016 yılında ithalatı yüzde 6,5 düşmüştür.
• Türkiye 2016 yılında 9,39 milyar dolar ithalatı ile 27. büyük pazar veya ithalatçı konumundadır. 2015 yılına göre 1 sıra gerilemiştir.
• 2017 yılında Türkiye inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2016 yılına göre yüzde 6,4 artmıştır. İç pazardaki talep artışı ile ihracat artışı da sanayi üretimindeki artışı desteklemiştir.
• 2017 yılında inşaat malzemeleri sanayindeki 26 alt sektörden 22’sinde üretim geçen yıla göre artarken sadece 4 alt sektörde üretim geçen yıla göre gerilemiştir.
• İnşaat malzemeleri iç pazarı 2017 yılında cari fiyatlarla yüzde 25,7 büyümüş ve 347 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
• İnşaat malzemeleri ihracatı 2017 yılında yüzde 8,6 artmış ve 17,33 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece iki yıl aradan sonra ihracat tekrar artmıştır.
• Brexit etkisinde olan ve inşaat sektöründe yavaşlama yaşanan İngiltere 2017 yılında en büyük ihracat pazarımız olmuştur.
• Türkiye’nin 2017 yılında dünya inşaat malzemeleri ihracatındaki payı 6 sene aradan sonra yeniden yükselmiş ve yüzde 2,0’ye çıkmıştır.
• İnşaat malzemeleri dış ticaret 35 alt gruptan oluşmaktadır. 2017 yılında 35 alt gruptan 28 alt grubun ihracatı artarken, 7 malzeme alt grubunda ihracat düşmüştür.
• İnşaat malzemeleri ithalatı 2017 yılında yüzde 3,6 gerilemiş ve 9,05 milyar dolara inmiştir.
• 2017 yılında 35 alt gruptan 14 alt grubun ithalatı artarken, 21 malzeme alt grubunda ithalat düşmüştür.
• İç pazarın ithalat ile karşılanma oranı yüzde 9,5’e gerilemiştir.
• İnşaat malzemeleri net dış ticaret fazlası 2017 yılında 8,28 milyar dolara yükselmiştir.
• İnşaat malzemeleri dış ticaretinde 2017 yılında ihracat miktar olarak yüzde 5,5 artarak 31,38 milyon tona yükselmiş, ithalat ise yüzde 12,3 gerileyerek 3,71 milyon tona inmiştir.
• İhracat birim fiyatları 0,51 dolar /kg iken 2017 yılında 0,52 dolar/kg olarak gerçeklemiştir. İthalat birim fiyatları ise 2016 yılında 2,18 dolar/kg iken 2017 yılında 2,39 dolar/kg olmuştur.

2018 YILI ÖNGÖRÜLERİ
• Dünya ekonomisinde 2018 yılına ilişkin büyüme beklentileri daha iyimserdir. 2018 yılında dünya ekonomisinde yüzde 3,4 büyüme gerçekleşmesi beklenmektedir.
• ABD’de faizlerin artışı sürecektir. Dolar cinsinden faizlerde artış beklenmektedir.
• Petrol ve emtia fiyatlarındaki artışlar sürecek olup üretici ve ihracatçı ülkelerde gelir artışı ile inşaat ve alt yapı faaliyetlerinin canlanmasına destek verecektir.
• 2018 yılında dünya mal ticaretinde miktar olarak yüzde 4,4 ve değer olarak ise yüzde 7,0 artış olacağı ve 18,4 trilyon dolara ulaşacağı öngörülmektedir.
• 2018 yılında dünya ekonomisindeki büyüme öngörüsüne bağlı olarak dünya inşaat harcamalarında yüzde 3,0 büyüme beklenmektedir. Bu büyüme beklentisine bağlı olarak inşaat harcamaları 2018 yılında 9,32 trilyon dolara ulaşacaktır.
• 2018 yılında inşaat harcamalarının hem gelişmiş hem de gelişen ülkelerde artacağı beklenmektedir. Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’nın katkısı artışını sürdürecektir.
• 2018 yılında enerji ve emtia ihraç eden ülkelerde inşaat sektörlerinde faaliyetlerin canlanmaya başlaması ve inşaat sektörlerinin daha hızlı büyümesi beklenmektedir.
• 2018 yılında ABD’de inşaat sektörünün yüzde 3,5, Almanya’da yüzde 2,0 ve Kanada’da yüzde 3,0 olacağı beklenmektedir.
• Rusya ve Orta Asya ülkelerinde de inşaat sektörlerinde büyüme toparlanmaktadır.
• Kuzey Afrika ve Sahra Afrika bölgelerinde ise alt yapı inşaatlarına ve kamu projelerine dayalı büyümede toparlanma öngörülmektedir.
• 2018 yılında dünya inşaat malzemeleri pazarının yüzde 3,0 büyümesi ve 6,06 trilyon dolara ulaşması beklenmektedir.
• Dünya inşaat malzemeleri ihracatının 2018 yılında yüzde 8,0 artarak 935,0 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir.
• Orta vadeli programda Türkiye ekonomisinde 2018 yılı için yüzde 5,5 büyüme hedefi bulunmaktadır.
• 2018 yılında ekonomide ihracat ve sanayi üretimi tarafında artış büyümeyi desteklerken ekonomide ısınma ile oluşan riskler de bulunmaktadır. Bu çerçevede 2018 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 3,0-4,0 arasında büyümesi beklenmektedir.
• 2018 yılında inşaat sektöründe yüzde 4,0-5,0 büyüme beklenmektedir. Devam eden işlerle 2018 yılında yüzde 4,0-5,0 arasında bir büyümeye ulaşılabilecektir.
• 2018 yılında özel sektör inşaat harcamaları 2017 yılında alınan konut yapı ruhsatlarındaki artışa bağlı olarak yeni işlerde bir miktar daha hareketlenebilecektir.
• Konut dışı bina yatırımlarında ise alınan yapı ruhsatlarındaki artışa rağmen durağanlığın sürmesi beklenmektedir. Kamu inşaat harcamalarında ise yine artış beklenmektedir.
• İnşaat malzemeleri iç pazarının 2018 yılında cari fiyatlarla yüzde 18,0-20,0 arasında genişleyerek 410-415 milyar Türk Lirası büyüklüğüne ulaşacağı öngörülmektedir.
• 2018 yılında inşaat malzemeleri ihracatına ilişkin olarak pazar koşullarının daha da uygun olacağı beklenmektedir. Buna bağlı olarak inşaat malzemeleri ihracatının 2018 yılında yüzde 8,0-10,0 arasında artarak 18,8-19,0 milyar dolara ulaşabileceği öngörülmektedir.