Sıcak Kuru İklim Bölgesinde Yerleşme Dokusu-Form-Enerji Etkileşimi(*)

10 Haziran 2015 | TEKNİK MAKALE 135. Sayı (Haziran 2015)

Mimar İdil Erdemir Prof. Dr. Gül Koçlar Oral İTÜ Mimarlık Fakültesi
1.GİRİŞ


Günümüzde mimarların en önemli görevlerinden birisi sağlıklı, kaliteli yapma çevreler oluştururken, gelecek kuşakların da gereksinimlerini karşılamalarına olanak sağlayacak sürdürülebilir çevreleri yaratmaktır. Mimarlıkta sürdürülebilir çevrenin hedefi, insanın tüm ihtiyaçlarını doğal döngülerine zarar vermeden, doğal enerji kaynaklarını etkin kullanarak sağlamaktır. Enerji kaynaklarının büyük bir bölümünün binalar tarafından tüketildiği bilinmektedir. Bu nedenle çevre ve enerji sorunlarının çözümüne olanak verecek bina tasarımı öncelikle ele alınmalıdır.  Çevre ve enerji sorunlarının çözümünde sürdürülebilir çevrenin sağlanmasında doğal bir çözüm olan sürdürülebilir enerji kavramı, ihtiyaç duyulan enerjinin yenilenebilir ve doğal kaynaklar aracılığı ile en az mali harcama yapılarak, sürekli olarak sağlanabilmesi olarak tanımlanabilir.  


Mimarlıkta sürdürülebilir enerji sağlayan bina tasarımı gerçekte yeni bir kavram olmayıp, tarih boyunca geleneksel uygulamalarda sürekli olarak gerçekleştirilmiştir. Türkiye’deki beş farklı iklim bölgesinde tasarım değişkenleri için doğru kararlar alınması, iklimsel bölgelere göre değişkenlik gösteren güneş ışınımı, dış hava sıcaklığı, nemlilik ve dış hava hareketi gibi dış iklim elemanlarının kontrolünde geleneksel mimaride özgün önlemler geliştirilmesiyle mümkün olmuştur. İklimle dengeli yapı tasarımında amaç, yöresel iklimsel etkilerden optimum yararlanan enerji etkin yapılar tasarlamaktır [1]. İklimsel özelliklere göre enerji tüketimini azaltmada etkili olan tasarım parametreleri; “Yerleşme Dokusu”, “Bina Formu”, “Binanın Yönlendirilişi” ve “Bina Kabuğunun Optik ve Termofiziksel Özellikleri”dir.


Bu bildiri kapsamında Türkiye’de yer alan iklim bölgelerinden sıcak kuru iklim bölgesini temsil eden Diyarbakır yöresi ele alınmıştır. Yazların çok sıcak, kışların soğuk ve nemin az olması ve gece-gündüz sıcaklık farklarının çok fazla olduğu iklimi nedeniyle Diyarbakır’ın geleneksel konut yapıları,  özellikle avlulu ve kompakt bina formları ve sıkışık yerleşme dokusuyla özel bir öneme sahiptir. Bu açıdan, çalışmada yörenin  iklimsel verileri ve geleneksel konut özellikleri ele alınarak, yapı formunun ve yerleşme dokusunun ısıtma-soğutma enerjisi harcamaları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Çalışmada farklı yapı formları ve yerleşme dokuları geliştirilerek enerji simülasyonları yoluyla ısıtma-soğutma enerjisi harcamaları karşılaştırılmıştır.
Türkiye’nin tüm gelişen yörelerinde olduğu gibi Diyarbakır’da da modern hayatın getirdiği sosyal yapıdaki değişiklikler ve standardize edilmiş betonarme konut uygulamalarının arttığı görülmektedir. Geleneksel yapıların aksine, iklim verileri gözardı edilerek oluşturulan yeni konut stoklarında enerji harcamaları bir hayli yüksektir. Bu açıdan geleneksel konutların tasarım parametrelerinin değerlendirilerek çağdaş enerji etkin konut tasarımına yol gösterici verilerin elde edilmesi büyük bir önem taşımaktadır. Diğer taraftan global ısınma nedeniyle oluşan iklim değişikliği sonucu Dünya Bankası “İklim Değişikliği ve İklim Verileri” (Climate Change and Climate Data) raporuna göre 2050 yılında çölleşme etkisi ile sıcak kuru zonun dünya genelinde genişleyeceği ve Türkiye’nin bu değişimlerden oldukça etkileneceği bildirilmektedir [2]. Bu doğrultuda, sahip olduğu karakteristik özelliklerini geleneksel mimariye çok belirgin olarak yansıtan sıcak-kuru iklim verilerinin değerlendirilmesinin önem taşıyacağı söylenebilir.


Makalenin devamı için tıklayınız...


 



 

---

R E K L A M