3 Haziran 2013 | TEKNÄ°K MAKALE 106. Sayı (Ocak 2013)

Jozef Bonfil / İnşaat Mühendisi BTM - Bitümlü Tecrit Maddeleri San. ve Tic. A.Ş.
Bu makale, 2009 yılında revize edilen Yangın Yönetmeliği’nin çatılar ile ilgili maddesinin açıklanması, madde
içinde geçen tanımların (BROOF, yanmaz malzeme, zor alevlenen malzeme) ve TS EN 13501-1 standardında
tanımlanan yangın sınıflarının açıklanması, bu bilgilere bağlı olarak çatıların bitümlü ve sentetik örtüler kullanılarak su yalıtım detaylandırmasını içermektedir.
9/12/2009 tarihinde yayınlanan yeni Yangın Yönetmeliği, çatılarda kullanılacak olan malzemeler ile ilgili yeni kurallar getirdi. Buna göre:
Yangın Yönetmeliği “Madde 28”
1. Çatıların inşasında;
a) Çatının çökmesi
b) Çatıdan yangının girişi ve çatı kaplaması yüzeyinin tutuşması
c) Çatının altında ve içinde yangının yayılması
ç) Çatı ışıklığı üzerindeki rüzgâr etkileri
d) Çatı ışıklığından binaya yangının geçmesi
e) Yangının çatı kaplamasının dış yüzeyi üzerine veya katmanlarının içerisine yayılması ve alev damlalarının oluşması
f) Bitişik nizam binalarda, çatılarda çıkan yangının komşu çatıya geçmesi, ihtimalleri göz önünde bulundurulur.
2. Çatı kaplamalarının BROOF sınıfı malzemelerden, çatı kaplamaları altında yer alan yüzeyin veya yalıtımın en az zor alevlenici malzemelerden olması gerekir. Ancak, çatı kaplaması olarak yanmaz malzemelerin kullanılması durumunda
üzerine çatı kaplaması uygulanan yüzeyin en az normal alevlenen malzemelerden olmasına izin verilir.
3. Yüksek binalarda ve bitişik nizam yapılarda;
a) Çatıların oturdukları döşemelerin yatay yangın kesici niteliğinde,
b) Çatı taşıyıcı sistemi ve çatı kaplamalarının yanmaz malzemeden, olması gerekir şeklindedir. Yukarıdaki yazı içinde üç tane önemli terim yer almaktadır.
1. BROOF
2. Zor alevlenici
3. Yanmaz malzeme bu terimleri inceleyecek olursak:
BROOF
Çatı sisteminin üzerinde TS EN 13505-5 standardına tanımlanan TS ENV 1187’ye göre belli bir boyutta, eğimde ve rüzgar hızına sahip yangın çıkartılarak, en üst malzeme yüzeyindeki alev izi boyu ölçülür. Oluşan alev izi, standartların öngördüğünden daha az ise bu malzeme veya sistem BROOF olarak adlandırılır. Malzeme üzerinde oluşan alev izi standardın öngördüğünden fazla ise o zaman bu malzeme veya sistem FROOF olarak adlandırılır. (Resim-1)


Bunun dışında yönetmelik herhangi bir test yapılmasına gerek kalmaksızın bazı malzemeleri BROOF olarak kabul eder. Bunları da “Ek-2/Ç Yapı Malzemelerinin TS EN 13501-1’e göre yanıcılık sınıfları” tablosunda vermektedir. (Tablo-1) 


Zor Alevlenici ve Yanmaz Malzeme
“Ek-2/Ç Yapı Malzemelerinin TS EN 13501-1’e göre Yanıcılık Sınıfları”na göre zor alevlenici ve yanmaz malzeme tanımları aşağıdadır (Tablo-2 A ve Tablo 2/B). Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC) kapsamında malzemeler eğer test edilmeden A1 ve A1fl sınıfı olarak değerlendiriliyorsa, aşağıdaki malzemelerden sadece bir veya birkaçından oluşmalıdır. Genelde doğal malzemeler (taş, mermer vs), metaller, bunlardan imal edilen malzemelerin tümü yanmaz veya zor alevlenir malzemelerdir. Tablo-3’te görülmektedir.


Yüksek Binalar
Yüksek bina kavramı ile 21,5 metre ve daha yüksek yapılar tanımlanmaktadır.


Su yalıtım Malzemeleri
Buna göre çatılarda su yalıtımında kullanılan bitümlü ve sentetik örtüler ile bitümlü shingle ürünlerinin TS EN 13501-1’e göre test edilip BROOF olduklarının kanıtlanması gerekmektedir. Bağımsız test laboratuvarı olan TEBAR bu test için akredite bir kurumdur. Şirketimizin üretiminde olan ve son kat örtü olarak kullanılan TS EN 13707’e göre üretilmiş mineral kaplı örtüler, TS EN 13956’ya göre üretilen sentetik örtüler ve TS EN 544’e göre üretilen bitümlü shingle test edilerek BROOF belgeleri alınmıştır.


Ayrık Nizam Yapılar ve 21,50 Metreyi Aşmayan Yapılar
1- Shingle Çatılar: (Resim-6)
Çatı eğiminin yüzde 30’dan daha fazla olması halinde, BROOF belgeli malzemeden seçilen Shingle çatı kaplama malzemesi altında kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olması gerekmektedir. Bu nedenle kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesi mineral yünlerdir. Mineral yün ile çatı kaplama tahtası arasında muhakkak surette doğal havalandırma yapılmalı, gerekli hallerde mineral yünler altında buhar kesici (nefes almayan örtü), üst tarafında ise nefes alan örtüler kullanılmalıdır. (Detay-1)


2- Bitümlü Örtü Kaplı Eğimli Çatılar: (Resim-7)

Detayına uygun 2 kat olarak yapılacak olan su yalıtımının, üst katmanı BROOF belgeli mineral kaplı örtülerden seçilmelidir. Çatı kaplama malzemesi altında kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olması gerekmektedir. Bu nedenle kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesi mineral yünlerdir. Mineral yün ile çatı kaplama tahtası arasında muhakkak surette doğal havalandırma yapılmalı, gerekli hallerde mineral yünler altında buhar kesici (nefes almayan örtü), üst tarafında ise nefes alan örtüler kullanılmalıdır. (Detay-1)


3- Hafif Metal Çatılar: (Resim-8, Resim-9)
Şartnameye uygun, bitümlü örtülerle 2 kat olarak yapılacak olan su yalıtımının, üst katmanı BROOF belgeli mineral kaplı örtüler veya şartnameye uygun kalınlıkta BROOF belgeli, UV dayanımlı sentetik örtüler (PVC, TPO vb.) kullanılmalıdır. Çatı kaplama malzemesi altında kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olması gerekmektedir. Bu nedenle kullanılacak olan ısı yalıtım malzemesi mineral yünlerdir.



Bitişik Nizam ve Yüksek Yapılar
1- Ters Teras Çatı: (Üzeri Gezilemeyen Çatı) (Resim-10)
Çatı sisteminin oturacağı döşeme plağının projesine uygun yatay yangın kesici olması gerekmektedir. Su
ve ısı yalıtım katmanlarının üstünde yer alacak olan, en üst katman olarak doğal bir malzeme olan çakıl (agrega
büyüklüğü en az 4 mm en fazla 32 mm), en az 50 mm kalınlığında veya ≥80 kg/m2 kütlede gevşek serimli
olarak kullanılmaktadır. (Tablo-3 ve Tablo-2). (Detay-3)


2- Bahçe Çatılar (Resim-11)
Çatı sisteminin oturacağı döşeme plağının projesine uygun yatay yangın kesici olması gerekmektedir. Su ve ısı yalıtım katmanlarının üstünde yer alacak olan, en üst katman olarak doğal bir malzeme olan en az 6 cm kalınlıkta bitkisel toprak kullanılmaktadır. (Detay-4)

3- Üzeri Mermer, Seramik ve Mozaik Kaplı Gezilebilen Çatılar: (Resim-12)
Çatı sisteminin oturacağı döşeme plağının projesine uygun yatay yangın kesici olması gerekmektedir. Su ve ısı yalıtım katmanlarının üstünde yer alacak olan, en üst katman olarak beton plaklar, çimento harçlı yapıştırıcı üzerinde mermer veya seramik levhalar kullanılmaktadır. (Tablo-3 ve Tablo-2). (Detay-5)


Sonuç:
Çatılarda yangına karşı alınması gerekli önlemleri kısaca sıralarsak:


1- Bina içinden çıkacak olan yangınların çatıya sıçramaması için çatı döşemesinin yapı türüne göre en az 60-90 dakika yangına dayanımlı olması gerekir.
2- Çatılara dışarıdan sıçrayacak yangınlara karşı ise çatıda kullanılacak olan geleneksel malzemelerden kiremit, metal kaplama veya bitümlü malzemelerin, şartnamenin öngördüğü koşullarda oluşturulması gerekir.
3- Yapım aşamasında ise ahşap yüzeyler üzerinde uygulama yapılırken yangına karşı gerekli önlem ve tedbirlerin alınması
gerekir.


Kaynaklar:
1- TS EN 13501-1+A1:
İnşaat Ürünlerinin ve Yapı Elemanlarının Yangınla ilgili Sınıfl andırılması-Bölüm 1: Yangına Tepki Deneyleri Verilerinin Kullanılması ile Sınıflandırma
2- TS EN 13501-5 Yapı Mamulleri ve Yapı Elemanları - Yangın Sınıflandırması - Bölüm 5: Çatıların Dış Yangınlara Maruz Bırakılması Deneylerinden Elde Edilen Veriler Kullanılarak Sınıflandırma
3- “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”in yürürlüğe konulması; Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın
1/11/2007 tarihli ve 5098 sayılı yazısı üzerine, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu’nun ek 9. maddesine göre, Bakanlar
Kurulu’nca 27/11/2007 tarihinde kararlaştırılmıştır. 19/12/2007 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
4- “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlüğe
konulması; Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın 8/7/2009 tarihli ve 2313 sayılı yazısı üzerine, 7126 sayılı Sivil
Savunma Kanunu’nun ek 9. maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 10/8/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır. 09/09/2009
tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
5- Yapı Malzemelerinin Yangına Tepki Sınıflarına, Yapı Elemanlarının Yangına Dayanıklılığına, Çatı ve Çatı
Kaplamalarının Dış Yangın Performansına Dair Tebliğ (Tebliğ No: YIG/2011-3) 5 Mart 2011 tarihli Resmi Gazete
6- BTM Bitümlü Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Teknik Yayınları ve Fotoğraf Arşivi
7- BTM Bitümlü Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait TEBAR Test Belgelendirme Araştırma ve Geliştirme Ticaret A.Ş.’nin test raporları

 

---

R E K L A M