8 Mart 2012 | TEKNÄ°K MAKALE 96. Sayı (Mart 2012)

İnş. Müh. Faruk Bilal Himerpa A.Ş. / Teknik Danışman Otellerimizde pasif yangın korunumu ile ilgili neler yapılması gerektiğini Yangın Yönetmeliğimizdeki (2002 ve 2007) maddeler ile bir takım otel yangın tecrübelerini birleştirerek size bu yazıyı derlemeye çalışacağım.
Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğinde Otellere Yönelik Maddeler
Kamuya Açık Kullanım: Binanın, önceden kimliği bilinen kişilerin yanı sıra işi olan herkesin giriş-çıkışına açık olarak kullanılmasıdır. Otel ve benzeri binalar, kamuya açık bina olarak değerlendirilir (TYKY2002 m.7-TYKY2007 m.4v). Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2den büyük otel, motel, binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu projelerde binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye asansörleri, yangın dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile jeneratörün yeri işaretlenir (TYKY 2007 Madde 7-4 ). Konaklama amaçlı binalar, konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte beslenme, eğlence, gösteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya birkaçının sunulduğu yerlerdir. Oteller, moteller, termal tesisler, tatil köyü ve pansiyonlar ve benzeri tesisler konaklama amaçlı binalardandır (TYKY 2007 Madde 10- 1).

Oteller, moteller ve yatakhaneler
TYKY 2007 Madde 50-(1) Otellerin, motellerin ve diğer binaların yatakhane olarak kullanılan bölümlerinin aşağıda belirtilen şartlara uygun olması gerekir:
a)     Yatak odaları, iç koridordan en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı bir duvar ile ayrılır. Toplam yatak sayısı 20’den fazla veya kat sayısı ikiden fazla olan otellerde her katta en az 2 çıkış sağlanır. Yatak sayısı 20’den az ve yapı yüksekliği 15.50 metreden az olan bina veya bloklarda ise merdiven korunumlu yapıldığı veya basınçlandırıldığı takdirde, tek merdiven yeterli kabul edilir.
b)     İç koridora açılan kapıların yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı olması ve kendiliğinden kapatan düzenekler ile donatılması gerekir.
c)     İç koridorlar, bir dış duvarda yer alan boşluklar ile doğal yolla havalandırılır veya mekanik duman tahliyesi yapılır.
ç)     Yatak odası koridoruna açılan diğer odaların veya koridorun bir parçasını oluşturup kaçışları tehlikeye sokabilecek diğer mekânlar için yatak odalarıyla aynı düzeyde bir kompartıman özelliğinin sağlanması şarttır.
(2)    Bir dış koridor ile erişilen otel yatak odalarının aşağıda belirtilen şartlara uygun olması gerekir.
a)    Yatak odalarının, yangına en az 60 dakika dayanıklı bir duvar ile dış koridordan ayrılması gerekir. Ancak, parapet üst kotu koridor bitmiş döşeme üst kotundan 1.1 metre veya daha yukarda konumlandırılan yanmaz malzemeden yapılmış havalandırma boşlukları için bu şart aranmaz.
b    Dış koridora açılan kapıların yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı olması ve kendiliğinden kapatan düzenekler ile donatılması gerekir.
c)     Dış koridorlarda dış kaçış geçitlerine ilişkin en az genişlik, döşemede kot değişimleri, çatı korunumu koridor dış kenarı boyunca korkuluk yapılması ve benzeri şartlara uyulması gerekir.
(3)    Otel yatak odasında veya süit odada en uzak bir noktadan çıkış kapısına kadar ölçülen uzaklığın 15 metreyi aşmaması hâlinde, tek kaçış kapısı bulunması yeterli kabul edilir. Ancak:
a) Otel yatak odasında veya süit odada en uzak bir noktadan çıkış kapısına kadar ölçülen uzaklığın 15 metreyi aşması hâlinde birbirinden uzakta konuşlandırılmış en az 2 çıkış kapısı bulunması gerekir.
b)    Tamamı yağmurlama sistemi ile donatılmış otellerin yatak odalarında veya süit odalarında, en uzak bir noktadan kapıya kadar ölçülen uzaklığın 20 metreyi aşmaması gerekir.
(4)    Kaçış uzaklığı, yatak odası veya süit odanın çıkış kapısından başlayarak bir kaçış merdivenine, dış kaçış geçidine veya dış açık alana açılan çıkış kapısına kadar olan ölçüdür.
(5) Koridor boyunca yalnızca tek yönde kaçış imkânı var ise kaçış uzaklığı en uzaktaki yatak odası çıkış kapısından itibaren ölçülür. İki yönde kaçış sağlanabiliyor ise kaçış uzaklığı her bir yatak odasının çıkış kapılarından ölçülür.
(6) Doğal veya mekanik yolla havalandırılmayan iç koridorlar, yağmurlama sistemi olan binalarda 45 metre ve yağmurlama sistemi bulunmayan binalarda 30 metre aralıklarla duman kesicileri ile bölümlendirilir ve buralarda aşağıdaki şartlara uyulur:
a)    Duman kesicileri yangına en az 60 dakika dayanıklı olur. Bölme içinde yer alan kaçış kapılarının yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz nitelikte olması şarttır. Duman kesicilerin, koridoru kuşatan duvar da dâhil olmak üzere, bütün kat yüksekliğince tavana veya çatı örtüsünün altına kadar devam etmesi ve ara kesitleri sıkıca kapatması gerekir.
b)    Duman kesicileri ile oluşturulan bölmelerin her birinden bir çıkışa, kaçış merdivenine, dış kaçış geçidine veya kaçış rampasına doğrudan engelsiz erişim imkânı sağlanması gerekir.
c)    Duman sızdırmaz kapılara, camlı kapılar hariç olmak üzere, alanı her bir kanat yüzey alanının en az yüzde 25’i değerinde net görüş sağlayan cam paneller konulur.
ç)     Duman sızdırmaz kapılar tek veya çift kanatlı olabilir. Ancak, kendiliğinden kapatan düzenekler ile donatılması ve kanatların, içinde yer aldığı boşluğu bütünüyle kapatması şarttır. Kasaların duvar boşluğuna sıkıca yerleştirilmesi ve kanat ile döşeme arasındaki aralığın 4 mm’yi aşmaması gerekir.
d) Duman sızdırmaz kapıların normal olarak kapalı durumda tutulması gerekir. Ancak bu kapılar, algılama sistemi yolu ile çalışan elektro-manyetik veya elektro-mekanik düzenekler ile otomatik olarak kapatılabiliyor ise açık durumda tutulabilir.

Yapısal Önlemler
Yangın bölmeleri: Binalar gerekli durumlarda düşey ve yatay yangın bölmeleri ile donatılmalıdır. Yalnız can kaybının düşünülmesi durumunda, tek veya ikinci çıkışa sahip, iki katlı müstakil konutlarda, tek katlı büro binalarında, tek katlı ve çevresi açık fabrika ve depolarda yangın bölmeleri yapılmayabilir. Sprinkler sistemi ve duman tahliye sistemi yoksa yukarıda sayılanların dışındaki binalarda ve kreşler, anaokulları ve ilkokullar gibi can güvenliği açısından önem arz eden binalarda kat alanı 1250 m2yi aşmayacak yangın kompartımanları teşkil edilecektir (TYKY 2002 m.24). Yangın sınıfı F30-B2 olan müstakil en çok 2 katlı konutlar dışında, bütün döşemeler yangına en az 60 dakika dayanımlı ve yangın kesici nitelikte olacaktır. Her durumda bodrum tavanı yangına en az 90 dakika dayanımlı olacaktır (TYKY 2002 m. 26). Çatıların oturdukları döşemeler yatay yangın bölmesi niteliğinde bulunmalıdır. Bitişik nizam yapılarda, çatılarda çatı örtüsü (üst yalıtım) olarak B2 ve B3 sınıfı malzemeler kullanılması yasaktır. Düşey yangın bölmeleri ve yangın duvarları boyut ve nitelikleri ile çatı düzlemini en az 60 cm aşacak şekilde yapılacaktır. Çatılarda kullanılacak malzemelere ait özellikler Ek-4’te gösterilmiştir (TYKY 2002 m. 28). İç kaplamalar ABD’deki otellerin kaçış yolu class A, koridor ve lobi de class A veya class B, diğer alanlarda class A, class B ve class C yanma sınıfında olmalıdır.

Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar
Kullanıcı yükü, gerekli kaçış ve panik hesaplarında kullanılmak üzere brüt alana göre, konferans salonu ve benzeri yerlerde 1.0 m2 /kişi alınacaktır. Aksi belirtilmedikçe, 50 kişinin aşıldığı her mekanda, 25 kişinin aşıldığı sinema, tiyatro, bar gibi eğlence yerlerinde ve yüksek riskli mekanlarda, çıkışlara erişmek için en az 2 kapı bulunacaktır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçerse en az 3 çıkış olacaktır. Kapılar birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve iki kapı hiç bir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir (m.32).   
Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler için aşağıda belirtilen şartlar aranır.
a) Bir yapıda ya da yapı katında, kaçış yolu olarak hizmet veren korunumlu koridor ya da korunumlu holler, 3 veya daha az katlı yapılarda 60 dakika yangına dayanıklı; 15.50 metreden daha yüksek yapılarda 120 dakika yangına dayanıklı olacaktır.
b)    İç kaçış koridorları ve geçitler aşağıda belirtilen özelliklerde olacaktır. Bir iç kaçış koridoruna/geçidine açılan çıkış kapıları, kaçış merdivenlerine açılan çıkış kapılarına  eşdeğer düzeyde yangına karşı dayanıklı olacak ve otomatik olarak kendiliğinden kapatan düzeneklerle donatılacaktır (TYKY 2002 m.36). Hastane, otel, huzur evi, ilköğretim okulu, yuva ve benzeri yerler dışında kalan mevcut yapıların kaçış yolları için 31. madde hükümleri esas olmak üzere, bu maddede belirtilen hususlar da kabul edilir (TYKY 2007 MADDE 146-1).

Kaçış Merdivenleri
Yangın durumunda, bir binadaki insanların sürat ve emniyetle tahliyesinde kullanılmak üzere bu göreve özel olarak tasarlanan korunumlu merdivenlerdir. Yapının olağan merdivenlerinden yangında kullanılabilecek özellikte olanları da yangın merdiveni olarak kabul edilir (TYKY 2002 m.38). Yangın merdivenleri, yangınla ilgili tahliyelerde kullanılan kaçış yolları bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçış yolları öğelerinden bağımsız tasarlanamazlar. Yangın merdiveni duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılmamalı, bu elemanlar yangına 120 dakika dayanıklı olmalıdırlar (TYKY 2002 Madde 51). Toplanma amaçlı binalar, tören, ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaşım, araç bekleme gibi nedenlerle 50 veya daha fazla kişinin biraraya gelebildiği tüm binalar veya bunların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Toplanma amaçlı binalarda 50 kişinin aşıldığı her mekanda en az 2 çıkış bulunacaktır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçerse en az 3 çıkış, 1000 kişinin üzerinde en az 4 çıkış tasarlanacaktır. Kapılar kaçışa doğru açılacak, birbirinden olabildiğince uzakta olacak ve 2 kapı hiçbir noktadan 45 dereceden daha dar bir açı ile görünmeyecektir.

Bina Bölümlerine ve Tesislerine İlişkin Hususlar  
Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün halinde bulunur. Bina dilatasyonu kazan dairesinden geçmez. Kazan dairesinde kazan ve ocakların bulunduğu yer, diğer bölümlerden kagir, kapısı en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılmış bir bölme ile müstakil hale getirilir (TYKY 2002 m. 54). Kazan dairesi kapısı, yangın merdiveni veya genel kullanım merdivenlerine direkt olarak açılmayıp, mutlaka bir emniyet sahanlığına açılır. Döşeme alanı 100 m2nin üzerindeki kazan dairelerinde, yangına en az 120 dakika dayanıklı 2 çıkış kapısı olacak ve çıkış kapıları olabildiği kadar birbirinin ters yönünde, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek biçimde yerleştirilecektir. Yakıt depoları  (TYKY 2002 m. 56): Akaryakıt depoları yangına dayanıklı bölmelerle korunmuş bir hacme yerleştirilmelidir. Yakıt deposu ile kazan dairesi yangına 120 dakika dayanıklı bir bölme ile ayrılmış olmalıdır. Depoda yeterli bir havalandırma sağlanmalıdır. Mutfaklar ve çay ocakları  (TYKY 2002 m. 57): Alışveriş merkezleri ve yüksek binalar içinde bulunan mutfaklar ile bir anda 100’den fazla kişiye hizmet veren mutfakların davlumbazlarına otomatik söndürme sistemi yapılmalı ve ocaklarda kullanılan gazın özelliklerine göre gaz algılama tesisatı kurulmalıdır. Mutfakların bodrumda olması ve gaz kullanılması durumunda havalandırma sistemleri yapılır. İkinci bir çıkış tesis edilmeden gaz kullanılması yasaktır. Mutfak ve çay ocakları binanın diğer kısımlarından en az 120 dakika süreyle yangına dayanıklı bölmeler ile ayrılmış biçimde konuşlandırılır. Bölme olarak ahşap ve diğer kolay yanıcı maddeler kullanılamaz. Sobalar ve baca tesisatları  (TYKY 2002 m.58), Elektrik Tesisatı (TYKY 2002 m.68)’e uygun olacaktır. Bu tesisatların yangın bölmelerinden yatay ve düşey geçişleri yangın durdurucu harç, yastık, panel ve benzeri malzemelerle yangın ve/veya dumanın geçişini engelleyecek şekilde tüm açıklıklar kapatılacaktır (TYKY 2002 m.69). Kazan dairesi, jeneratör odası, mutfak, otoparklar ve tahıl depolarında duman kontrolü  TYKY 2007 Madde 88- (2): Otel, restoran, kafeterya ve benzeri yerlerin mutfaklarındaki pişirme alanlarının mekanik egzoz sisteminin, binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması, egzoz kanallarının, korunmamış yanabilir malzemelerden en az 50 cm açıktan geçmesi, egzozun doğrudan dışarıya atılması ve herhangi bir hava giriş açıklığından en az 5 metre uzakta olması gerekir. Mutfak dışından geçen egzoz kanalının, geçtiği bölümün veya mutfak bölümünün yapısal olarak yangına dayanma süresi kadar bir malzeme ile kaplanması, şayet kanal bir tuğla şaftı içerisinden geçiyor ise, şaftın diğer bölümlerinden ve diğer kanallardan veya servis elemanlarından ayrılması şarttır. Mutfak egzoz kanallarına yangın damperi konulamaz. Sabit boru tesisatı ve yangın dolapları (TYKY 2007 MADDE 94- b ve m.164-2): Yangın dolapları tesisatı; bina içindeki kişilerin yakındaki küçük bir yangını kontrol etmesini ve söndürmesini sağlayabilmek üzere, bina içine tesis edilen sabit bir tesisatı ifade eder. Tesisat, duvarlar üzerine veya kabinler içine monte edilmiş ve kalıcı olarak bir su temin tesisatına bağlanmış olan sabit birimlerden oluşur. Yangın dolaplarının tesisinde aşağıdaki şartlara uyulur:
Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2den büyük  otel, motel, amaçlı ve kapalı kullanım alanı 2000 m2den büyük bütün binalarda yangın dolabı yapılması mecburidir.
Otel binalarında yangından korunmak için hangi yanıcılık sınıfında malzemeleri kullanabileceğimiz ve kaç dakika yangına dayanım gerektirdiğini yönetmeliğin eklerinden faydalanarak öğrenebiliriz.

Sonuç
ABD’de yılda ortalama 5000 otel yangını oluşuyor. Otellerimizde de pasif yangın yalıtımı açısından daha yapılabilecek çok şey var. Bizim yönetmeliklerimiz de tüm detayları bulabilmek (bir Amerikalıların NFPA’sı gibi) mümkün değildir. Kendi yönetmeliklerimizde olmayanları yabancı kaynaklardan bularak yapımızı doğru olarak planlayabiliriz.

Kaynaklar
1-    2002 ve 2007 Türkiye Yangından Korunma  Yönetmeliği.

 

---

R E K L A M