Hüseyin GÃœLLÃœCE / Süleyman KARSLÄ°  
Atatürk Üniversitesi Pasinler Meslek Yüksekokulu Doğalgaz Bölümü

Enerji kaynaklarının, sınırlı olduğu dünyamızda bilinçli bir şekilde kullanılması gereklidir. Daha yaşanabilir bir dünyayı geleceğe miras bırakmanın yolu açıkça enerji kaynaklarının verimli kullanılmasından geçmektedir. Binalarda enerji verimliliği son zamanlarda gittikçe önem kazanmaktadır. Konfor şartları değişmeden hatta daha da iyileştirecek şekilde enerjinin verimli kullanılmasının temel şartı binalara en uygun ve istenen nitelikte yalıtım yapılmasıdır. Bu amaçla bina dış cephelerinde uygun yalıtım malzemeleri, pencere ve kapılarda ise ısı yalıtımlı doğrama ve ısı yalıtımlı camlar kullanılarak ısı kayıpları minimuma indirilmeye çalışılmaktadır.

Binaların en çok dış etkilere, hava şartlarına maruz kalan en önemli kısmı çatısıdır. Özellikle kış aylarında kar yağışı, bahar aylarında yoğun yağmur ve rüzgar, yaz aylarında ise yüksek sıcaklık çatılarda çeşitli deformasyonlara sebep olmaktadır. Bu deformasyonların minimuma indirilmesi için tekniğe uygun yeni nesil çatı ve yalıtım malzemelerinin uzmanların kontrolünde teknik detaylara dikkat edilerek bina çatılarına uygulanması şarttır. Gerekli özen gösterilmeyen teknik detaylara dikkat edilmeden uygun olmayan malzemelerin kullanılması binalarda çok büyük sıkıntılara yol açmaktadır. Özellikle binaların en üst katlarında oturanlar hem su sızıntılarından hem de ısı kaybından çok fazla miktarda mağdur olmaktadırlar. Bu mağduriyetin önlenmesi için uzman firmaların çoğalması ve gerekli alt yapının oluşturulması çok önem arz etmektedir.

Binalarda klasik çatıların yanında teras çatılarda çokça kullanılmaktadır. Bu tip çatılar yapımı gereği olarak birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Özellikle su yalıtımı çok önem kazanmaktadır. Erzurum gibi soğuk iklim şartlarında bulunan yapılarda kışın çatıdan düşen buzlar insanlarda ölüm ve yaralanmalara neden olmaktadır. Bu tip kazalar yeni yapılan yapıların özellikle insanların yoğun geçiş noktaları olan ön kısımlarının teras çatı şeklinde yapılması çözüm olarak düşünülmüş bazı binalar bu şekilde yapılmıştır. Ancak zamanla teknik detaylara önem verilmemesi, uzman yalıtım ustalarının olmaması bu bölgelerde akıntılara neden olmuş, bu kısımlar çelik çatıyla kapatılmıştır. Bu durum yapılan binalarda teras çatı kullanımını azaltmıştır. Oysa yeterli bilgi birikimi ve uygun malzeme uzman işbirliğiyle bu tip hatalar düzeltilebilir ve teras çatılar çok amaçlı olarak kullanılabilir. Bu nedenle teras çatıların termal özelliklerinin iyi bilinmesi gereklidir.

Çatılar

Çatılar genellikle teras ve eÄŸimli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Teras çatılar, eÄŸimi % 5'ten az olan çatılar olarak kabul edilir. Teras çatı üzerine çeÅŸitli aparatların kolaylıkla yerleÅŸtirilmesine ve çatıda çeÅŸitli aktivitelerin yapılabilmesine izin vermesi nedeniyle çok avantajlıdırlar. EÄŸimli çatılar ise eÄŸimi %5'ten fazla olan çatılardır.  EÄŸimli çatılar genellikle kar yağışının fazla olduÄŸu soÄŸuk iklimlerde tercih edilir.

Teras çatılar, üzerinde gezilmeyen üzerinde gezilebilen veya otopark ve bahçe teras gibi farklı ÅŸekillerde tasarlanmaktadır. Bu terasların oluÅŸturulmasında kullanılan malzemelerin özellikleri ve uygulama durumları Tablo 1’de verilmiÅŸtir. 

Tablo 1. Teras çatıların bileşen detayları (Yalteks, 2008)

Son zamanlarda en çok kullanılan teraslardan birisi de uygun iklim koşullarında bahçe teraslardır. Bahçe teraslarda su yalıtımı için en kritik nokta, bitki köklerinin susuz kalmaları durumunda derinlere doğru gelişerek su yalıtım membranlarına zarar vermeleridir. Bu nedenle su yalıtım katmanının üstüne beton şap yapılması veya bitki köklerine dayanıklı membran kullanılması gerekmektedir. Bahçe terasların su yalıtımında iki tip bitümlü su yalıtım membranı kullanılabilmektedir. Biri normal bitümlü membran, diğeri ise bitki köklerine dayanıklı bitümlü su yalıtım membranıdır. Birinci tip normal membran kullanılması durumunda, su yalıtım katmanının üstü 4-5 cm kalınlıkta beton şap katmanıyla bitki köklerine karşı korumaya alınmalıdır. Bitki köklerine dayanıklı bitümlü su yalıtım membranı ise, en agresif bitki köklerine karşı test edilmiş olup bitki köklerini yalıtım katmanına yaklaştırmama özelliğine sahiptirler. Dolayısı ile bu tip membran kullanımında beton şaptan tasarruf edilirken yapının da hafifletilmesi sağlanmış olmaktadır.

Eğimli çatılarda çatı kaplama malzemesi olarak asfalt shingle, kiremit, oluklu levhalar, sandviç veya trapez saç kullanılabilir. Eğimli çatı kaplama malzemesi seçiminde ekonomi, uzun ömür, estetik gibi kriterlerin yanında rüzgâr performansının da dikkate alınmasında büyük fayda bulunmaktadır. Çatı arasının kullanılmadığı yapılarda ısı yalıtımı çatı döşemesinin üstüne serilmeli, çatı arası kullanılan yapılarda ise ısı yalıtımı eğimli çatı yüzeyine yerleştirilmelidir.

Yapılan inceleme ve irdelemelere göre teras çatı konstrüksiyonlarında yıl boyunca oluşabilecek sıcaklık limitleri şu faktör ve parametrelere bağlıdır (Yılmaz, M);

·         Yapının bölgesel konumu

·         Yapının yüksekliÄŸi

·         Dış hava sıcaklığı ve güneÅŸ ışıması

·         Yönlere göre konumu

·         Çatı yüzeyinin eÄŸimi ve rüzgar ÅŸartları

·         Çatı yüzeyinin yapısı ve rengi

·         Işık emme-yansıtma özelliÄŸi

·         Isı yalıtım tabakası

·         Çatı tabakasının ısı depolama yeteneÄŸi veya ısı ışınlama yeteneÄŸi

·         Çatı tabakasının kalınlığı

·         Çatı tavanının tabaka sıralaması

·         Çatı altındaki oda sıcaklığı vs.

Yaz ve kış dış iklimsel şartlarda gün boyunca oluşan sıcaklık farkları, teras çatı konstrüksiyonlarını etkileyerek konstrüksiyonlarda deformasyonlara ve basınç ve çekme gerilmelerinin oluşmasına neden olmaktadır. Oluşan bu deformasyon ve gerilmelerin büyüklüğü ise aşağıda sıralanan faktörlere bağlıdır;

·         Teras çatının uzunluÄŸu,

·         Taşıyıcı beton döşemenin ısıl genleÅŸme katsayısı (α),

·         Çatının maruz kaldığı maksimum sıcaklık ve minimum sıcaklık deÄŸerleri,

·         Çatıda yer alan deÄŸiÅŸik yapı malzemelerinin elastikiyet modülü.

Teras çatının uzun ömürlü olması için yukarıdaki kriterlerin göz önüne alınarak dizayn yapılması, malzeme uzama ve kısalmalarına dikkat edilmesi uygun bir su drenaj sisteminin konulması şarttır. Ayrıca özellikler soğuk bölgelerde malzemenin uzama ve kısalması nedeniyle oluşabilecek çatlaklar arasına giren su donmakta böylece genleşen su hacmi nedeniyle kaplama patlamakta zamanla en küçük kılcal çatlaktan aşağıya su sızmaktadır. Oluşabilecek benzeri durumları önceden belirleyerek uygun yalıtım yapılmalıdır.

Teras Çatıların Termal Özellikleri

Yapının çevre havasıyla temas eden teras çatı soÄŸuk yüzeylerinde, küf, rutubet ve mantarlaÅŸmanın önüne geçmek için standartlara uygun nitelikte yalıtım malzemelerinin kullanılması gerekir. Yalıtım malzemesinin buhar difüzyon direnci yüksek, ısıl iletkenlik katsayısı 0.06 W/mK deÄŸerinin altında olan ürünler tercih edilmelidir. Yapı teras çatı  yalıtım uygulaması yaparken Avrupa ülkelerinde olduÄŸu gibi 3 cm veya 4 cm deÄŸil 20-30 cm kalınlığında, su yalıtımında ise 1-2 mm yerine toplam 9-10 mm’lik yalıtım kalınlıkları kullanılırsa sadece ısıl yalıtımdan saÄŸlanacak tasarrufun 4-5 milyar dolara ulaÅŸacağı tahmin edilmektedir (Mohamed, A., vd., 2008). Yalıtım, yapı bileÅŸenlerinin ısıl direncini artırdığı için çevresiyle gerçekleÅŸen ısı geçiÅŸini önemli oranda azaltmaktadır. Yapı bileÅŸenleriyle beraber kullanılan yalıtım malzemesinin kalınlığı, iletim katsayısı, buhar difüzyon direnci, korozyon direnci vb özellikleri enerji verimliliÄŸi yüksek yapı tasarımı bakımından oldukça önemlidir.  Yalıtımla yapı bileÅŸenlerinin ısıl dirençlerinin artırılması duvar, teras, döşeme gibi yapı bileÅŸenlerinden kış aylarında iletimle ısı kaybını, yaz aylarında ise iletimle ısı kazancını azaltmaktadır. Bununla beraber yalıtım malzemesinin kalitesi, kalınlığı vb. özellikleri maliyetini doÄŸrudan etkilemektedir ve enerji tasarrufu ile maliyet iliÅŸkisi analizlerde mutlaka birlikte deÄŸerlendirilmesi geren iki parametre olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu amaçla her bir yapı bileÅŸeni için iÅŸletme ÅŸartları dikkate alınarak optimum yalıtım kalınlığı ve çevresel ÅŸartlara en uygun yalıtım malzemesinin seçimi bu kapsamda önemli bir mühendislik yaklaşımı olmaktadır. Daha önce yapılan çalışmalarda, yalıtım malzemesi olarak taÅŸ yünü ve polisytrenin kullanılmasıyla 21 $/m²’lik bir enerji tasarrufu ile 1-3 yıllık bir pay-back periyodu saÄŸlandığı tespit edilmiÅŸtir (Mustafa GÖLCÃœ vd., 2006).

Termal izolasyon için çok küçük yalıtım kalınlığı gerektiren yapı tasarımlarında aynı zamanda büyük oranda potansiyel yalıtım malzemesi geliÅŸtirilmiÅŸtir. Ä°sviçre’de son yıllarda bu tip malzemeler sıkça yapı teraslarında kullanılmaya baÅŸlanmıştır. Döşeme altından ısıtmalı teras alanlarında hem düşük U deÄŸerini saÄŸlamakta hem de ince yalıtım kalınlıkları nedenleriyle iç ve dış döşeme kot seviyelerini eÅŸit tutmaktadır. 25 yıllık bir kullanım periyodunda teras çatı bileÅŸenlerinin termal iletkenlikleri 4,2*10^-3W/mK deÄŸerinden 7,1*10^-3W/mK’e artmaktadır. Elde edilen bu 2,9*10^-3W/mK’lik artış Avrupa standartlarına uygun özellikte bir yalıtım ürününün kullanıldığını göstermektedir (Samuel, B., vd., 2007).

Teras çatılarda termal yalıtımın kullanımı ve yapı malzemelerinin özel türlerinin kullanımı hem sıcak hem de soğuk iklim bölgelerinde son yıllarda önemli oranda artmıştır. Bu artış enerji maliyetlerindeki artışa paralel olarak özel ve resmi yapılarda oturan insanların termal konfor isteklerinden kaynaklanmaktadır. Bilindiği gibi yapıların termal dizaynları iç şartlara, mevcut klimatik şartlara ve yapı bileşenleri malzemeleri ile yalıtıma bağlıdır. Tam bir yapı termal analizi tüm ısı transfer mekanizmalarının geçerliliği ve yapı bileşenlerinin birden çok farklı malzemeden oluşması nedeniyle oldukça kapsamlıdır. Analiz zamanla değişen dış çevre sıcaklığı, rüzgâr hızı ve solar radyasyona bağlıdır. Aynı zamanda ortamda bulunan ekipman, aydınlatma ve pencerelerden geçen solar radyasyon, hava değişim oranının yanı sıra dış hava enfiltrasyonun neden olduğu ısıl kazançlarda hesaba katılmalıdır. Bu nedenle yapı enerji hesaplamalarında bin metodu, derece gün metodu ve ısı transfer fonksiyonu gibi farklı analiz metotları kullanılmaktadır (Mustafa GÖLCÜ vd. 2006, Nuri Şişman vd., 2007).

Duvar dış yüzeylerine çoÄŸunlukla yalıtım uygulaması yapılmaktadır. Duvar dış yüzeylerinde yalıtım malzemesinin kullanımı dış duvar yüzeylerinin mekanik ve termal gerilmelere karşı direncini azaltmaktadır. ÇoÄŸu yalıtım malzemesinin mekanik ve termal gerilmelere karşı mukavemeti zayıftır. Yazın sıcak iklimlerde çatı dış yüzey sıcaklığı dış dikey yüzeylerden daha yüksek hissedilebilir. Bu durumun tam tersine kışın açık havalı gecelerde çatı dış dikey yüzeylerdekinden çok daha soÄŸuk olabilir. Teraslarda kullanılan yalıtım malzemelerinin iÅŸletim ömrü ölçümleri göstermektedir ki çatı yalıtım malzemesinin pay back periyotları yaklaşık 3,8 yıldır. Aynı çalışmada 50 mm’lik çatı yalıtımı olan bir yapıda saÄŸlanan yıllık enerji tasarrufunun yaklaşık %19’a ulaÅŸtığı tespit edilmiÅŸtir.

Polysytren tipi yalıtım malzemesinin yapı duvar ve çatılarında kullanılması halinde % 76,8’e varan bir enerji tasarrufu saÄŸlandığı görülmüştür Aynı ÅŸekilde vakum yalıtım panelleri de yüksek termal dirençlerinden dolayı son birkaç yıldır yapı teknolojisinde kullanılan önemli bir yalıtım malzemesi olarak dikkatimizi çekmektedir. Zira vakum yalıtım panelleri klasik yalıtım malzemelerine göre sekiz kat daha yüksek termal dirence sahiptir ve ince yalıtım tabakası özellikleri sayesinde enerji verimliliÄŸi yüksek yapı tasarımında kullanımları oldukça uygundur BilindiÄŸi gibi yapılardaki eksik yalıtım ve standart dışı uygulamalar nedeniyle Türkiye’de ısınma için kullanılan enerji tüketimi çok yüksektir.  Konutlarda ısınma için ortalama tüketim yılda 200 kWh/m² den fazladır (Mustafa GÖLCÃœ vd. 2006, Nuri ÅžiÅŸman vd., 2007). SoÄŸuk iklim bölgelerinde 5-6 ay gibi uzun bir ısıtma periyodu göz önüne alınırsa tüketilen enerji oranı korkunç boyutlara ulaÅŸtığı görülmektedir (Mustafa GÖLCÃœ vd., 2006). Tablo 2’de geliÅŸen yapı teknolojisiyle beraber termal bakımdan farklı özellikleri olan deÄŸiÅŸik yapı çatı/terasları için termal özellikler verilmiÅŸtir. Tablodaki transfer fonksiyon katsayısı TFCs çatı/teras gibi yapı elemanlarında ısı akışı enstantanelerini tarif etmek için sıkça kullanılan bir transfer fonksiyon katsayısı olup çatı/teras yapım malzemelerinin fiziksel özellikleriyle beraber ısıl iletkenlik hesaplarında kullanılan temel bir tasarım parametresidir (G.A. Florides vd., 2002).

Tablo 2. Değişik çatı sistemlerinin termal özellikleri.

Sonuç ve Öneriler

·         Yalıtım uygulamalarında teras çatı estetiÄŸini bozmayacak yalıtım uygulaması yapılmalıdır.

·         Yapı teras çatı kısımlarının su sızdırmazlık yalıtımlarının yapılması yapıyı suyun korozif ve aşındırıcı etkisinden koruyacaktır.

·         Teras çatı su yalıtım malzemelerinin seçiminde, öncelikle yapının nasıl bir su etkisine maruz kalacağı, teras çatının hangi kısımlarında kullanılacağı tespit edilmeli daha sonra bu özellikleri saÄŸlayan ve mekanik/ısıl etkilere uzun süre dayanıklı konstrüksiyonlar seçilmelidir.

·         Düz çatı yalıtımı için klasik çatı uygulamasında, taÅŸ yünü ve cam yünü gibi mineral esaslı ve açık gözenekli malzemelerin kullanılması durumunda bu malzemeleri oluÅŸabilecek nemden korumak için buhar kesici kullanılması gerekir. Ancak yalıtımda sıkıştırılmış ya da genleÅŸtirilmiÅŸ polistren köpük kullanılması durumunda buhar kesiciye gerek yoktur ki bu da yalıtım maliyetini azaltır.

·         Isıl yalıtım uygulamalarında, taÅŸ yünü ve cam yünü gibi mineral esaslı ve açık gözenekli yapıya sahip malzemelerin suyla direkt temas eden ve termal/mekanik gerilmelerin yüksek olduÄŸu uygulamalarda kullanılmaması gerekir. Bu gibi durumlarda kapalı gözenekli ve mekanik dayanımı yüksek malzemeler kullanılmalıdır.

·         Özellikle çok katlı toplu konutların düz teras çatılarının yalıtımında mineral esaslı Multipor (Ytong) kullanıldığında yaz mevsiminde güneÅŸ ışınımı yüzey sıcaklığını 60-70 ⁰C’ye ulaÅŸtırdığında hacim sabitliÄŸini koruduÄŸundan yüzeyde deformasyonların oluÅŸmasını önleyecektir.

·         Birikinti sularını sorunsuz bir ÅŸekilde tahliye edebilecek su yalıtım bantlı süzgeç sistemi tercih edilmelidir.

·         Teras çatılarda ısıl yalıtım malzemesi olarak taÅŸ yünü ya da polisytrenin kullanılmasıyla 21 $/m²’lik bir enerji tasarrufu ile 1-3 yıllık bir pay-back periyodu saÄŸlandığı tespit edilmiÅŸtir.

·         Düz ve teras çatılarda uygulan ısıl yalıtım uygulamalarında, XPS ve EPS gibi ısı yalıtım malzemeleri rahatlıkla kullanılabilir. XPS ile daha iyi ve mekanik etkilere dayanıklı bir yalıtım saÄŸlanırken EPS ile daha ekonomik bir yalıtım saÄŸlanır.

·         Düz yalıtımlı teras çatı, 0,15m tesviye betonu ve yüksek yoÄŸunluklu beton donanımı, 0.10m polystyren yalıtım, 0,07m ÅŸap ve 0.004 m 0,55 solar absorbsiviteye sahip alüminyum boya kaplı asfalt bileÅŸenli teras çatı konfigürasyonu,  TFCs=6, k= 1,022 [w/mK] ve Q_Yıllık=2705 [kWh]’lik termal özellikleriyle soÄŸuk iklim bölgeleri için ideal bir teras çatı olma özelliÄŸini taşımaktadır.

·         Teraslarda kullanılan yalıtım malzemelerinin iÅŸletim ömrü ölçümleri göstermektedir ki çatı yalıtım malzemesinin pay-back periyotları yaklaşık 3,8 yıldır. Teras çatıda 50 mm’lik bir ısıl yalıtımı kullanıldığında yapıda saÄŸlanan yıllık enerji tasarrufunun yaklaşık %19’lara ulaÅŸmaktadır.

·         Yapı teras çatılarında gerçekleÅŸen ısıl kayıp/kazanç hesaplamalarında bin metodu, derece gün metodu ve ısı transfer fonksiyonu gibi yeni ve daha hassas analiz metotları kullanılmalıdır. Yapı teras çatıları için optimum yalıtım kalınlığı hesaplanırken ömür maliyet analizininde mutlaka hesaba katılması gerekir. Toplam ısıtma maliyeti, sistemin iÅŸletim süresi (N) ve ÅŸimdiki deÄŸer faktörü (PWF)’ye baÄŸlı denklem sistemleri dikkate alınmalıdır.

Kaynaklar

1.       Afacan, Özgür,  Çevresel Etkiler ve Su Yalıtımı, Ä°zoder 2008

2.       Brunner, S., Simmler, H., In situ performance assessment of vacuum insulation panels in a flat roof construction, Vacuum, 82, 700-707, 2007.

3.       DaÄŸsöz Alpin Kemal, Işıkel Korhan, Bayraktar Kemal Gani, Yapılarda Sıcak Etkisinin GetirdiÄŸi Problemlerin  Isı Yalıtımı Ä°le Çözümü Ve Enerji Tasarrufu, IV. Ulusal Tesisat MühendisliÄŸi Kongresi ve Sergisi

4.       Dimoudia, A., Lykoudisb, S., Androutsopoulosc, A., Thermal performance of an innovative roof component, Renewable Energy, 35, 2257-2271, 2006.

5.       Gölcü, M., Altan Dombaycı, Ö.A., ve Abalı, S.,  Denizli için optimum yalıtım kalınlığının enerji tasarrufuna etkisi ve sonuçları, J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ., 21, 4, 639-644, 2006.

6.       Gel Mustafa Kemal, Temelden Çatıya Su Yalıtımının Önemi Ve Uygulamalar, TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi 23-24-25 Mart 2001 EskiÅŸehir-Türkiye.

7.       Ä°zocam Teknik Yayınları,  www.izocam.com.tr; 2009.

8.       Floridesa, G.A., Tassoub,  S.A., Kalogiroua, S.A.,, Wrobelb, L.C., Measures used to lower building energy consumption and their cost effectiveness, Applied Energy, 73-298, 2002.

9.       Karakoç, T.H., Uygulamalı TS 825 ve Kalorifer Tesisatı Hesabı, Editör, Ä°ZOCAM A.Åž., 169-220, 2001.

10.    Kubal, M. (2000). Construction Waterproofing Handbook. New York: McGraw-Hill 35

11.    Mohamed A. M., Ahmad Al D., Improving thermal performance of the roof enclosure of heavy construction buildings, Applied Energy, 85, 911–930, 2008.

12.    Öcal M. Emin, Isı Ve Su Yalıtımının EtkinliÄŸini Büyük Ölçüde Azaltan Küçük Hatalar, Çukurova Ãœniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Tesisat MühendisliÄŸi Dergisi, Mart-Nisan 2001

13.    Sami A. Al-Sanea, Thermal performance of building roof elements, Building and Environment, 37, 665 – 675, 2002.

14.    Sisman, N., Kahya,E., Aras, N.,  Aras, H., Determination of optimum insulation thicknesses of the external walls and roof (ceiling) for Turkey’s different degree-day regions, Energy Policy , 35,  5151–5155, 2007.

15.    Åžengül Demet, Sayın Barış, Kaplan Seyit Ali, Su Ve Isı Yalıtımının Yapılarda Uygulanmasının GerekliliÄŸi Ve Yalıtımdaki Uygulamaların Emniyet Ve Ekonomi Açısından DeÄŸerlendirilmesi, II. Mühendislik Bilimleri Genç AraÅŸtırmacılar Kongresi MBGAK 2005 Ä°stanbul 17–19 Kasım 2005.

16.    Yalteks Yalıtım Malzemeleri Ãœretim ve Pazarlama web sayfası ürün detayları, www.yalteks .com

17.    Yılmaz, Meltem,  Binalarda Isı Yalıtımı Ä°le Enerji VerimliliÄŸi ve XPS Ä°le Çözümler, , Isı Yalıtımı Sanayicileri DerneÄŸi, www.xpsturkiye.org

18.     Ytong, Ertokat Nuri, Yeni Nesil Isı Yalıtım Malzemesi: Multipor, 1.Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Forumu 15-16 Ocak 2009, Ä°stanbul