XPS Isı Yalıtımı Ürünleri ve Haksız Rekabet

Haksız rekabetin unsurlarından biri iyi niyet kurallarına aykırı davranmaktır. Rakibini kötülemek, müşteri çevresini aldatıcı davranışlarla kandırmak gibi hareketler kabul edilemez. Ticaret Kanunu?nun 57. maddesinde bu tip davranışlar geniş biçimde açıklanmaktadır.

Yalıtım sektörünün değişik branşlarında da haksız rekabet tanımı içine giren pazarlama ve satış argümanları ne yazık ki kullanılmaktadır. Isı yalıtım pazarında son yıllarda yaşanan büyüme ve özellikle XPS ısı yalıtım malzemelerinin bu pazar içinde üretim ve uygulama kalitesi ile kazandığı yüksek pazar payı, etik yaklaşımı zayıf rakip üretim, satış ve pazarlama firmaları tarafından haksız rekabet ile yıpratılmaya çalışılmaktadır.

XPS-ekstrüde polistren köpüğün bünyesine su almama, düşük ısı iletkenlik katsayısı, yüksek basınç dayanımı gibi özellikleri, üretiminde kullanılan şişirici gaz karışımlarının çevre ve insan sağlığına etkilerinin, gerçekte olduğundan farklı yorumlanarak aktarılması ile karalanmaya çalışılmaktadır. Özellikle sözlü olarak yapılan bu açıklamalar, üretim teknolojileri, şişirme gazları, geçerli izin ve yönetmeliklerden doğal olarak sektör profesyonelleri kadar bilgi sahibi olmayan son kullanıcıyı hedef almakta ve kararlarına etki etmeyi amaçlamaktadır.

Haksız rekabet başlığı altında bu konulara yazılı olarak açıklık getirmenin kulaktan kulağa yayılan ve doğru bilinen yanlışları düzelteceği düşüncesindeyiz. Haksız rekabete yol açtığına inandığımız ve aşağıda özetleyeceğim iddialar bizlere bu iddiaların doğruluğunu sorgulayan tüketicilerden, fuarlardan, teknik danışma hattımıza gelen telefonlardan, bizzat yaptığımız şantiye ve uygulama ziyaretlerinde karşılaştığımız sorulardan seçilmiştir.

- XPS-Ekstrüde polistren levhaların kullanımı insan sağlığına zararlı olduğu için Avrupa?da yasaklanmıştır.

- XPS-Ekstrüde polistren levhalar insan sağlığı için zararlı zehirli gazlarla üretilmektedir.

- XPS-Ekstrüde polistren levhalar binalarda kullanıldığında gaz çıkışı insan sağlığını tehdit eder.

- XPS-Ekstrüde polistren levhalar kullanıldığında gaz alarmları devreye girmektedir.

- XPS-Ekstrüde polistren levhalar çevreye ve doğaya zararlıdır.

Bu konulara açıklık getirmek için üründe kullanılan şişirici gazlar ile ilgili ulusal, uluslararası antlaşmalar, kanunlar, yönetmelikler ile ilgili bilgileri kısaca özetlemeye çalışacağız.

Ekstrüde polistren köpük 1940?lı yılların başında, Amerika?da askeri amaçlı talep üzerine yüzer sallar için üretilmiştir. 1960?lı yıllarda ise Avrupa?da üretimine başlanan ekstrüde polistren köpükler o tarihlerde CFC (chloroflorokarbon) gazları ile şişirilmekteydi. Eylül 1987?de Kanada?nın Montreal kentinde, ozonu tahrip eden maddelerin kullanımının kontrol altına alınması için 24 ülke ve Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında protokol yapılmıştır. Protokolde CFC?lerin belirli süreç içinde kullanımının azaltılması ve hatta tamamen yasaklanması karara bağlanmıştır. Ozon tabakasında meydana gelen tahribatın değerlendirilmesi ve araştırılması için 1987 yılında Montreal Protokolü?nü değerlendirme amacıyla 1990 yılında Londra?da 54 ülkenin (Türkiye dahil) katılımıyla yeni kararlar alınmıştır. Bu kararlarda Montreal?de alınan kararlar desteklenmiş ve CFC gazları için azaltma takvimi başlatılmıştır. Söz konusu gazlar sadece XPS üretimine yönelik gazlar değildir. Klima sistemlerinde soğutucu akışkan, aerosollerde itici gaz, elektronik devre üretiminde temizleyici akışkan başta olmak üzere XPS üretiminde ve birçok alanda kullanılan ürünlerdir.

Ülkemizde 1995 yılına kadar üç XPS üretim tesisi kurulmuş ve kurulan tüm tesislerde düşük  ozon delme potansiyelleri (ODP) doğrultusunda HCFC gazları tercih edilmiş, CFC gazları XPS üretim amaçlı olarak ülkemizde hiç kullanılmamıştır. Montreal Protokolü?nde alınan kararlar doğrultusunda CFC türevi gazlar 1995 yılı sonuna kadar terkedilmiş ve ozon delme potansiyeli (ODP) yüzde 90?nın üzerinde azaltılmış olan HCFC (hidrochloroflorokarbon) gazları kullanılmaya başlanmıştır.

ODP skalasında CFC-12 gazının verdiği zarar ODP=1 olarak alınmıştır. Bugün için ülkemizde XPS üretimi için kullanılan HCFC 142b/22 karışımlarında bu değer ODP=0.055-0.065 arasında kalmaktadır. Bir başka deyişle HCFC gazlarının ozona zararlı etkileri yüzde 93,5-94,6 oranında azaltılmıştır.

Isı yalıtım malzemeleri, benzer gazlar  yardımıyla üretilen diğer ürünlerden farklı olarak, kullanıldığı yapılarda kullanılan yakıtlardan çıkan ve sera etkisini artıran emisyonları (CO₂, NO_x, SO_x) yapı ömrü boyunca azaltmaktadır. Montreal Protokolü?ne göre gelişmiş ülkelerde 2020 yılına kadar HCFC karışımları kullanımının yüzde 99,5 oranında azaltılması, 2030 yılında ise kullanımdan kaldırılması hedeflenmektedir. Protokol, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için 10 yıl ötelenmiş bir azaltma programı öngörmekte ve kullanılan miktarın 2015 yılı baz değerlerinde dondurularak 2040 tarihine kadar belirlenecek program dahilinde azaltılması ve kullanımdan kaldırılmasını benimsemektedir. Montreal Protokolü?ne imza koyan ülkeler bu hedef doğrultusunda kendi azaltma ve alternatif gazlara geçiş programlarını oluşturmuşlardır. Türkiye?den farklı olarak gelişmiş sanayiye sahip AB üyesi ülkeler, HCFC gazlarının kullanımını Montreal Protokolü takviminden önce, 2003 yılında kendi inisiyatifleri ile sonlandırmışlar ve üretime HFC, CO₂ gibi alternatif gazlar ile devam etmektedirler. AB dışında Amerika, Rusya, Çin, Kanada, Japonya ve  ülkemizde dahil olmak üzere birçok ülkede HCFC gazları ile aktif olarak XPS üretimi yapılmaktadır.

Monreal Protokolü?nü destekleyen ve taraflarının (CO₂) eşdeğer emisyonlarını 2008-2012 yılları arasında 1990 seviyesinin ortalama yüzde 5 altına indirmesini hedefleyen diğer bir anlaşma ise Kyoto Protokolü?dür. Türkiye prensipte emisyon oranlarının azaltılması fikrine sıcak baktığını belirtmekle beraber ekonomik kalkınmasını yavaşlatacağı endişesiyle bu protokole imza atmamıştır. Dolayısıyla günümüzde sadece Montreal Protokolü çerçevesinde sınırlandırmalar ülkemiz için geçerlidir.

Ülkemizde üretim amaçlı kullanılan şişirici gazlar Çevre Bakanlığı tarafından yayımlanan yasa  ve yönetmelikler çerçevesinde, Sanayi Bakanlığı onaylı kapasite raporları doğrultusunda  kullanılmaktadır. XPS?in üretim ve kullanım aşamalarında insan sağlığına zararlı etkileri olduğuna dair herhangi bir uyarı ve sınırlama, ilgili kurumlar tarafından yapılmamıştır.

1960?lı yıllarda başlayan ve devam eden XPS üretimi ve bu ürünlerle yapılan uygulamalarda sağlığa zararlı bir etki tespit edilmemiş ve hiçbir ülkenin sağlığa zararlı ürünler listesinde yer almamıştır. Günümüzün bilgi paylaşımı avantajları ile XPS üretiminde kullanılan HCFC gazları ile ilgili ürün güvenlik bilgisi formlarına (MSDS) internet üzerinden ulaşılabilmektedir. Kullanılan gazların hiçbiri IARC (Dünya Sağlık Örgütü?ne bağlı kanser araştırma enstitüsü) kanserojen etki grupları içerisinde yer almamaktadır.

XPS ürününde kullanılan gazlara karşı yapılan karalamalara verilebilecek en önemli yanıtlardan biri de ilaç endüstrisinden gelmektedir. İlaç aktif maddelerinin nefes yolu ile bünyeye alınmasına olanak veren dozlanabilir sprey ilaçlarda (metered dose inhalers) CFC, HCFC ve alternatif HFC gazları 1950?li yıllardan itibaren itici gaz olarak kullanılmaktadır. HCFC ve alternatif HFC gazlarının birçoğu zehirli, reaktif ve yanıcı olmadıkları, ayrıca kokusuz olmaları sebebiyle medikal itici gazlar olarak tercih edilmektedir.

Ülkemizde kurulu kapasitesi 1.500.000 m³?ü bulan XPS üretim tesislerinin büyük bölümü HCFC karışımları dışında, Montreal Protokolü azaltma takvimi doğrultusunda, alternatif gazları da kullanmaya yönelik yatırımları yapmaktadır.

Bu açıklamalar doğrultusunda TTK 57/1b maddesinde de yer aldığı haliyle ?Başkalarının veya onların emtiasını, iş mahsullerini, faaliyetlerini ya da ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya lüzumsuz yere incitecek beyanlarla kötülemek? fiilinin yalıtım pazarında devam etmeyeceğini ümit ediyoruz

Sonuçlar

1-     XPS üretiminde kullanılan gazların sağlığa zararlı etkileri olduğu gerçek dışıdır. Sprey ilaçlarda medikal itici gaz olarak HCFC ve alternatifleri kullanılmaktadır.

2-     XPS ürünlerin Avrupa ülkelerinde yasaklanmış olduğu doğru değildir. Avrupa ülkeleri kendi insiyatifleri ile Montreal Protokolu takviminden daha önce alternatif şişirici gazlara geçiş yapmış ve XPS ürününü alternatif gazlarla şişirmeye başlamışlardır. Alternatif gazlar ile üretim artarak devam etmektedir. HCFC gazları ile üretim ise gelişmiş sanayiye sahip ABD, Japonya, Kanada gibi ülkelerde de devam etmektedir.

3-     Gelişmekte olan ülkeler statüsünde olan Türkiye Monreal Protokolü?nün azaltma takvimi doğrultusunda  alternatif gazlara geçiş yapacaktır. XPS endüstrisi bu altyapıya yatırımı öncelikli olarak yapmaktadır.

4-     Ülkemizde XPS üretimi modern teknoloji ile yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere, daha da önemlisi AB ülkeleri ile aynı kalite standardına (TS-EN13164) uygun olarak yapılmaktadır.