Yalıtım Sanayisi

Dolayısıyla dünyada ve Türkiye'de enerji kaynaklarının etkin kullanma yöntemlerinin oluşturulması gittikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Enerjinin tasarrufunun sağlanmasında en etkin araç olan yalıtım başlığı altında ısı, su, ses ve yangın yalıtımı konuları yer almaktadır. Dünyadaki petrol rezervlerinin 42, doğalgaz rezervlerinin ise 62 yıllık ömrü kalmıştır. 1997 yılında imzaya açılan ve dünyadaki sera gazı emisyonlarının 1990 yılı düzeyinin %5 altına çekilmesini öngören Kyoto Protokolü, 16 Şubat 2005'te yürürlüğe girmiştir.

Dünyada kullanılan enerjinin büyük kısmı yenilenemeyen enerji kaynaklarından elde edilmektedir. Dünya genelinde 2003 yılında kullanılan enerji miktarı 9.741,1 milyon TEP (yakıt karşılığı ton) düzeyinde olmuştur. Bu enerjinin %38'i petrol, %26'sı kömür, %24'ü doğalgaz enerjisi, %6'sı nükleer ve %6'sı hidrolik enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarında en fazla kullanılan enerji türü, hidrolik enerjidir. Türkiye, 2004 yılında yalıtım uygulamalarının eksikliği nedeniyle 3 milyar dolarlık kayba uğramıştır. Ancak bu fiyat, petrol fiyatlarının 60 dolar sınırına dayanması nedeniyle 4 milyar dolara yükselmiştir.

Türkiye'de kullanılan enerjinin %68'lik kısmı ithalat yoluyla temin edilmektedir. Ayrıca enerjinin üçte biri ısıtma ve soğutma alanında kullanılmaktadır. Türkiye'deki tüm bina stokunda TS 825 standardında yalıtım yapılması, yılda 1 milyar dolardan fazla enerji tasarrufu anlamına gelmektedir. Toplam enerji tüketiminin %7075'inin konut ve sanayi alanında yapıldığı göz önünde bulundurulursa, öncelikli olarak bu alanlarda yalıtım yapılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Konutlarda enerji kaybının %40'ı duvarlardan, %30'u pencerelerden, %17'si havalandırmadan, %7'si çatıdan ve %6'sı bina tabanından gerçekleşmektedir.

Enerjinin sektörel kullanımının dağılımı aşağıdaki grafikte görülmektedir:

Kaynak: İZODER DÜNYADA YALITIM PAZARI

Dünyada yalıtım ile ilgili çalışmalar 20. yüzyılın başında başlamıştır. Ancak 1970'li yıllardaki petrol kriziyle beraber ısı yalıtımı önem kazanmıştır. Su yalıtımı ise inşaatın bir parçası olarak düşünülmektedir. Gürültü ve yangın yalıtımı ise özellikle gelişmiş ülkelerin üzerinde durduğu konulardandır. 19. yüzyılın başında ilk olarak parlak metalik yüzeylerin kullanıldığı reflektif yalıtım malzemelerinin patenti alınmıştır. 1910'lu yıllarda levha şeklindeki yalıtım ürünleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Ardından rijit yalıtım levhaları üretilmiştir. Elyaf levhalar 1920'lerde yaygınlaşmıştır. Cam elyafı üretimi ise 1930'larda başlamıştır. Bu yıllarda ilk klima cihazları üretimi başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı'nda ABD'de ısı yalıtımı zorunlu hale getirilmiştir. 1940'larda su emmeye karşı yüksek dirençli ekstrüde polistren ürünü geliştirilmiştir. Genleştirilmiş polistren köpüğü ise ilk olarak Almanlar tarafından üretilmiştir.

1970'li yıllarda oluşan enerji tasarrufu duyarlılığı, bu yıllarda yaşanan petrol kriziyle bağlantılıdır. Günümüze dek özellikle gelişmiş ülkelerde yalıtım konusunda önemli adımlar atılmıştır. Yalıtım sanayisinde son yıllarda özellikle var olan ürünlerde yenilikler yapılmaktadır. Yalıtım malzemeleri yapı teknolojilerine, ülkenin kültürel, mimari ve fiziksel özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple son yıllarda uluslararası şirket birleşmeleri sıkça gerçekleşmektedir.

2002 verilerine göre ABD'de ısı, ses ve yangın yalıtım pazarları toplam: büyüklüğü 268 milyon m3'tür. Bunun %85'i mineral yünlerden oluşmaktadır. Değer olarak pazarın büyüklüğü 5 milyar 860 milyon avrodur. Doğu Avrupa yalıtım pazarının büyüklü. 31 milyon m3 ve değeri 810 milyon avrodur. Mineral yünlerin oranı Do| Avrupa'da %66'dır. Plastiklerin pay. ise %33'tür. Batı Avrupa'da ise yalıtim pazarı 4 milyar 670 milyon avro değerindedir. ABD yalıtım pazarının neredeyse üçte birini oluşturan Batı Avrupa pazarında, değerde %20 oranında küçülme vardır. Toplam büyüklüğü 415 milyon m3 olan ABD ve Avrupa pazarlarında, camyünü 285 milyon m3 ile pazarın % 68'ini oluşturmaktadır.

TÜRKİYE YALITIM PAZARI

Türkiye'de yalıtım sanayisinde faaliyet gösteren İZODER'e üye 36 üretici, 80 satıcı uygulayıcı ve 20 uygulayıcı olmak üzere toplam 136 firma bulunmaktadır. Yalıtım alanındaki büyüme oranı son yıllarda ortalama %15 düzeyindedir. Türkiye'de yalıtım alanında faaliyet gösteren kuruluşlar üç grup halinde ele alınmaktadır. İlk grup ısı ve su yalıtım ürünleri üreticilerini, ikinci grup üretici olmayan bayileri, üçüncü grup ise alt bayiler, uygulamacı veya altyüklenici firmaları kapsamaktadır.

ÜRETİM

Yalıtım alanında kullanılan ürünlerin büyük bölümü yurtiçinde üretilmektedir. Özellikle bitümlü örtüler, sürme esaslı su yalıtım malzemeleri, camyünü, genleştirilmiş polistren ve poliüretan ürünleri uzun yıllardır üretilmektedir. Taşyünü ve ekstrüde polistren malzemelerinin üretimi de yapılmaktadır. Özellikle elastomerik kauçuk köpüğü, polietilen köpük ve benzeri malzeme gereksinimlerinin hemen hemen tümü yerli üretimle karşılanabilmektedir.

Yalıtım sanayisinde artık ısı yalıtım levhaları ile yardımcı malzemeler paket halinde üretilmekte ve pazara sunulmaktadır. Türkiye'de üretimi yapılan yalıtım malzemelerinin kaliteleri dünya standartlarındadır.

Türkiye'de üretimi yapılan yalıtım ürünleri aşağıda yer almaktadır:

1 Mineral Yünler (camyünü, taşyünü)

) XPS (Ekstrüde Polistren Köpük)

1 EPS (Ekspande Polistren Köpük)

1 Yalıtım Camı

1 Perlit

I Elastomerik Kauçuk

I Polietilen

I Poliüretan

I Akustik Sünger (PU)

1 Alçı Panel

1 Polimer Bitümlü Örtü

I Sürme Esaslı Su Yalıtım Malzemeleri

I Yapı Yangın Yalıtımı Malzemeleri

1 Yangına Dayanımlı Cam Ürünleri

1 Endüstriyel Yangın Yalıtım Ürünleri

) Yapı Ses Yalıtım Malzemeleri

1 Ses Yalıtım Cam Ürünleri

Yalıtım sanayisinde üretici firmaların yanı sıra yalıtımlı sandviç panel, giydirme cephe, yalıtımlı siding ve dış cephe ısı yalıtımı (mantolama) gibi yalıtım sistemi üreticisi firmalar da faaliyet göstermektedir.

Türkiye'de polimer su yalıtım örtüsü ve kiremit altı örtü üretim kapasitesi 50 milyon m3/yıldır. Buna karşın, yıllık polimer bitümlü örtülerde yıllık kullanım miktarı ithal ürünler dahil 1718 milyon m3 dolayındadır. XPS ısı yalıtımında ise yıllık üretim kapasitesi yaklaşık 400 bin m3'tür. Tüketim miktarı ise 180190 bin m3 dolayında kalmaktadır.

2003'te %15 oranında büyüyen pazarda 2004 yılında gerçekleşen büyüme oranı %21 olmuştur. 2004 yılında bu büyümeyle yalıtım pazarının büyüklüğü 700 milyon dolara ulaşmıştır. Katma değerle beraber büyüklük, 1 milyar doları bulmaktadır. Yalıtım alanında 2005 yılında yaratılacak tasarrufun 425 milyon YTL olacağı tahmin edilmektedir. 2005 yılı cirosunun ise katma değerle birlikte yine 1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Değerin orta vadede 2 milyar avro, uzun vadede ise 3 milyar avroya ulaşacağı belirtilmektedir.

HAMMADDELER

1 Isı yalıtım malzemelerinden XPS, "Ekstrüde Polistren Köpük" ve EPS "Ekspande Polistren Köpük" levhaların üretimi için gerekli olan polistren hammaddesinin tamamına yakını ithal edilmektedir.

1 Mineral esaslı yalıtım malzemelerinde kullanılan bağlayıcı (bakalit vb.) malzemeleri hem yerli üretimle hem de ithalat yoluyla temin edilmektedir.

I Kauçuk esaslı tesisat yalıtım malzemelerinin hammaddeleri ithal edilmektedir. Polietilen esaslı tesisat yalıtım malzemelerinin hammaddeleri hem yerli üretimle, hem de ithalat yoluyla temin edilmektedir.

1 Cam tülü kaplamaların tümü ithal edilirken, alüminyum kaplamaların tümü yerli üretimle karşılanmaktadır.

1 Sıvalı dış cephe ısı yalıtım sistemlerinde kullanılan sıva, yapıştırıcı, son kat dekoratif kaplamalar, subasman profili ve köşe profili yerli üretimle, dübel ve alkali dayanımlı donatı filesi hem yerli üretimle, hem de ithalat yoluyla temin edilmektedir.

1 Tüm plastik esaslı yalıtım malzemelerinde kullanılan yangın geciktirici katkılar Türkiye'de üretilemediğinden ithal edilmektedir.

I Su yalıtımı olarak örtüler, likit astar koruyucular için bitüm, rafinerilerden temin edilmekte, APP (kısmen yurtiçinden), SBS, emülgatör türü katkılar ile yüzey kaplama taşları ithal edilmektedir.

1 Ses yalıtımı için kullanılan ürünler camyünü, taşyünü, ahşap yünü, polietilen, poliüretan, kauçuk köpüğü, melamin köpüğü, delikli metal, ahşap ve alçı panolardır. Bu malzemeler hem yerli üretimle hem de ithalat yoluyla temin edilmektedir.

1 Yangın yalıtımında kullanılan camyünü, taşyünü, alçı panolar, seramik yünü, perlit, vermikülüt. cam köpüğü, kalsiyum silikat ve özel mastikler de hem yerli üretimle, hem de ithalat yoluyla temin edilmektedir.

TÜKETİM

Türkiye'de kişi başına 0,04 m3 oranında yalıtım malzemesi düşmektedir. Avrupa'da kişi başına düşen tüketim 0,4 m3, ABD'de ise 1 m:i düzeyindedir. Türkiye, kişi başına tüketim rakamıyla Almanya'nın 20 kat, Fransa'nın ise 10 kat gerisinde kalmaktadır. Ayrıca İtalya, İspanya ve Portekiz'in de 5 kat gerisinde yer almaktadır.

İHRACAT

Pek çok hammaddenin ithalatla karşılanmasına karşın, Türkiye büyük oranda ihracat gerçekleştirmektedir. Son dönemde AB'de geçerli olan EN standartlarının kabul edilmesiyle birlikte yalıtım alanında ihracat olanakları artmıştır. Ancak pek çok ürünün ithalat yoluyla elde edilmesi ve devlet tekelinde üretilen hammaddelerin uluslararası pazardan pahalıya satılması, uluslararası rekabet şansını azaltarak ihracatı zorlaştırmaktadır.

İTHALAT

İthalat yoluyla karşılanan hammaddelerin başında genleştirilmiş polistren ve ekstrüde polistren ürünlerinin hammaddeleri sayılmaktadır. Üretimin tüketimi karşılamadığı ürünlerde de ithalat yapılmaktadır. Az oranda taşyünü, elastomerik kauçuk ve polietilen köpük ithal edilmektedir. Ayrıca Gümrük Birliği'ne giriş ve kaldırılan gümrük duvarları, Avrupa'daki üreticiler için Türkiye'yi önemli bir pazar haline getirmiştir. İthal edilen kimi ürünlerin yerli üretimi bulunmamaktadır. Bu sayede, bu tip yeni ürünler, yurtiçi üretiminin yapılması için çabaları harekete geçirmektedir.

YALITIM SANAYİSİNİN GÜCÜ

Uluslararası Standartlar Türkiye'de yalıtım sanayisi, AB'ye uyum çerçevesinde üretim ve uygulama teknolojisi alanında pek çok uluslararası standardı yakalamış durumdadır. Dolayısıyla dünya pazarında sanayi için rekabet olanakları bulunmaktadır. AB'de 1 Ocak 2006'dan itibaren tüm binalarda ısı kimlik belgesi "Energiepass" zorunlu hale gelmiştir. Bu uygulamaların da en kısa zamanda tamamlanması ile tam anlamıyla standartlar yakalanacaktır.

Çevre Duyarlılığı

Türkiye'nin henüz Kyoto Protokolü'ne katılmamış olmakla beraber İklim Değişikliği Sözleşmesi'ne taraf olmasıyla birlikte çevre kirliliği konusunda artan duyarlılık, yalıtım alanında gelişimi destekleyecektir. Yalıtım Bilincinin Artması Deprem ve enerji fiyatlarındaki yüksek artışlarla yalıtım bilinci artmaktadır. Artık eski yapılarda da yalıtım uygulamaları gündemdedir. Irak'ta Yeniden Yapılanma Irak'ta artan inşaat faaliyetleri sonucunda, yalıtım sanayisinde de hareketlenme beklenmektedir. Yalıtım Teknolojisi Eğitimi Kocaeli Üniversitesi'nde Yalıtım Teknolojisi bölümü açılmıştır. Bu sayede sanayiye nitelikli işgücü sağlanması mümkün olacaktır. Ayrıca İZODER bünyesinde eğitim faaliyetleri düzenlenmektedir.

YALITIM SANAYİSİNİN SORUNLARI

Tüketici Bilinçsizliği Yalıtımda Türkiye'nin karşılaştığı önemli sorunlardan biri tüketici bilinçsizliğidir. Bu amaçla son iki yıldır bilinçlendirme çalışmaları düzenlenmektedir. İnşaat aşamasında ucuz konut üretme amacıyla ihmal edilen öncelikli konulardan birisi yalıtımdır. Türkiye'de inşaat yatırımları arasında en büyük payı konut sektörü almaktadır. Ucuz konut üretimi amacıyla ihmal edilen kollardan en öncelikli olanı da yalıtım olmaktadır. Var olan standartlar ve yönetmeliklerde belirtilen zorunlu uygulamalardan kaçınılmaktadır.

Düşük Kalitede Üretim Haksız Rekabet Standartlara uygun üretimi ve uygulaması yapılmayan ürünler nedeniyle, haksız rekabet ortaya çıkmaktadır. Bu ürünlerin ithalatı sanayinin dünyada kötü bir imaja sahip olmasına neden olmaktadır. Ayrıca bu ürünler nedeniyle tüketicinin yeni oluşmaya başlayan yalıtım bilinci de zedelenmektedir.

Yüksek Maliyetler

Yerli üreticinin yüksek maliyet girdileri, ihracata yönelmeyi beraberinde getirmektedir. Yerli hammadde ve enerjide sağlanacak uygun koşullarla sanayinin ihracat olanakları artacaktır. KDV oranlarının yüksekliği ve SSK primleri de yalıtım sanayisinde faaliyet gösteren üreticilere sıkıntı yaratmaktadır.

Küçülen İnşaat Sektörü

Tüm dünyada geçerli olan yapısal sorun inşaat sektörünün giderek küçülmesidir. Yeni yapı gereksiniminin azalması ile, yalıtım sanayisine olan gereksinimler de azalmaktadır. Denetim ve Standart Eksiklikleri Yalıtım alanında hala denetim ve standart eksiklikleri bulunmaktadır. Kayıtdışı ürünlerin pazara sunulması sonucunda, kalitesiz ve düşük fiyatlı ürünlerle haksız rekabet yaratılmaktadır.

Ara ve Nitelikli Eleman Eksiklikleri

Her ne kadar eğitim konusunda gelişmeler sürdürülse de yetişmiş teknik ve ara eleman eksiklikleri bulunmaktadır.

Bu nedenle özellikle uygulamada istenilen kalite ve standartlara ulaşılması güçleşmektedir.

ARGE Çalışmaları

Sanayi genelinde ARGE çalışmaları yeterli oranda teşvik edilmemektedir. AB'yle uyum sürecinde rekabeti zedeleyici en önemli sorunlardan birisi budur. Ayrıca sanayi genelinde herhangi bir veri envanteri yapılamamaktadır.