Vergi yasası'nın inşaat sektörüne etkileri

Hem konunun sektör mensuplarınca tartışılması, hem de saptanacak görüşlerin yardımcı olması bakımından Maliye sakanhöı'na sunulması fikrinden yola çıkılarak organize edilen panele, firmaların üst düzey yöneticileri; özellikle de mali işler ve muhasebe sorumluları katıldı. Prof. Dr. Halil Nadaroqlu tarafından yönetilen panelde firma yetkilileri ve basın mensuplarının yanı sıra Gelirler Müdürlü~ü temsilcileri ile Istanbul Defterdar Yardımcısı Mehmet Akif Ulusoy da hazır bulundu. Yapı Merkezi ınş. ve San. A.Ş. Mali ve Idari Işler Müdürü Dr. Saygın Eyüpgiller, Alarko Şirketler Topluluğu Mali Işler Koordinatörü Mustafa Filiz ve Istanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Genel Sekreteri Hüseyin Perviz Pur panele konuşmacı olarak katıldılar.

Prof. Dr. Halil Nadaroğlu, "lnşeet sektörü ekonominin lokomotif sektörlerinden biri. Inşaat sektörünün bu önemı; ona bağlı olan sektörlerin sayıSinin çok olmasından kaynaklanıyor. Bu nedenle ekonomiye vergileme yoluyla yön verme gündeme geldiği zaman inşaat, otomotiv, turizm, gıda gibi hassas sektörleri aynca irdelemek gerekir. Inşaat sektörü lokomotif bir sektör olduğu için meydana gelen güçlüklerin ve saptanan sikmtıletırı, sektörün canlanabilmesi için ortadan kaldmıması gerekmektedir. Çünkü o canlandığı zaman ona bağli olarak birçok sektör hareketlenebiliyor. Bu nedenle; sektörün canlanabilmesi, sıkıntılanndan kurtulması için neler yapılması gerektiğinin saptanması ve bu sonuçlann Maliye Bakanliğı'na iletilmesi kaçınılmaz bir hale gelmiştir. Işte IMSAD tarafindan düzenlenen bu panelin amacı da budur. Şu anda, Maliye Bakanlığı'nda iki müsteşar yardımcısı vergi yasası üzerinde çelışıyor. Kısa bir süre sonra bu çalişmalar sonuçlanacak ve sonuçlar TBMM'ye intikal edecektir. O nedenle bu toplantının sonuçlannın da bir an önce Maliye Bakanliğı'na ulaştmlması yererlı oiecektır", sözleriyle panelin açılışını yaptı. Ilk konuşmacı, Istanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası Genel Sekreteri

Hüseyin Perviz Pur, vergi tasarısının genel bir deqerlendirmesini yaptı. "ltışeet sektörünün 4369 sayılı yasadan etkilenmesinin nedenlerini ya da bundan doğan sorunlannı irdelerken aslında vergi kanunumuzdaki sorunlan ya da yapılması gereken değişimleri irdelemekte yarar var. Türk vergi sisteminde köklü bir değişikliğe gereksinim olup olmadığının tartışılması gerekir" diyerek konuşmasına başlayan Hüseyin Perviz Pur şöyle konuştu: h195D'den bu yana uygulanan vergi rejimimizde büyük eksiklikler bulunduğu söylenemez. Ancak politik ve sosyal nedenlerle sistemin tabana yayılması gecikmiştir. Sistemi yeniden ele almak yerine, vergiyi tabana yayacak değişiklikler yapmak daha rasyonel bir devretuştır. Bu sektöre katma değer açısından yeni bazı değişiklikler getirildi. 1998 yılında dört kez oynandı. Inşaat sektörünün önündeki birinci engel hMali Milat"tır. Ikincisi, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi'ndeki 12 maddede yapilan değişikliklerdir. Üçüncüsü ise Vergi Usul Yasası'ndaki emlak vergi değerinin hesabında, emlak vergi değerini esas alip geri kalan bütün değerlemelerin kaldmlmasıdır. Bu tip şeyler inşaat sektöründe sorunlar yaratmaktadır. Bence, inşaat sektörünün en büyük sorunu maliyetin tamamının gösterilememesidir. Bu sektör çok büyük bir işsizliği ve çok büyük bir kayıtdışı ekonomiyi engellemektedir. Çünkü inşaat sektöründe çalişan hiçbir duvercı, sıvecı asla gelir vergi mükellefi değildir. Bunlann odalara müracat edip hesnar olarak fatura almalan gerekir ama hiçbiri almamış, almazlarda. Bu durumda sektörde çaltşan firmalar özellikle işçilik giderlerini hiçbir zaman tam olarak gösterememiştir." Yapı Merkezi Mali ve Idari Işler Müdürü Dr. Saygın Eyüpgiller, vergi yasalarının inşaat sektörüne etkisi sözkonusu olduğunda, farklı direkt etkiler yaşarısa da bir unsura yapılan etkinin, zincirin diqer haklarını da yansıma yoluyla ve ekonomik olarak etkilediğini ileri sürdü. 1998 yılı içinde Meclis'ten geçen ve yürürlüöe giren 4369 sayılı yasanın gerek yasalaşması öncesinde, gerekse sonrasında, belki de son 20 yılın en çok tartışılan yasalarından biri 01duqunu iddia eden

Saygın Eyüpgiller şunları söyledi: "Bunun nedeni yasenırı radikal düzenlemeleri kadar, ekonominin bulunduğu olağanüstü koşullann da büyük rolüdür. 79947997 döneminde üç ytlda toplam yüzde 25 büyümeyi gerçekleştiren ülke ekonomimiz. 7999'un ilk çeyreğinde yüzde 8.4 gibi tarihi bir daralma ile kerşüeşmış, kamu yatmmlan hemen hemen dururken, özel sektör yatmmlan yüzde 78 oranmda daralmıştır." 1998 vergi düzenlemelerinin; götürü vergilemenin ve hayat standardı esasının kaldırılması, vergi oranlarının düşürülmesi, emlak vergi ve harç oranlarının düşürülmesi, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, istisnasının süresinin uzatılması, sabit getirili menkul kıymetlerin alış değeriyle deqerlenrnesinden do~an vergi kaybının giderilmesi gibi birçok konuda olumlu ve reform niteliqine yaklaşan etkileri bulunduğunu söyleyen Saygın Eyüpgiller, düzenlemeIerin olumsuz etkilerinin de bulunduğunu ifade etti ve bunları şöyle açıkladı: "7998'in ikinci yansmdan itibaren yurtta ve dünyada derinleşen ekonomik kriz bu tartışmalann esas nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Bu ekonomik ortam, yeni bir vergi sisteminin ileri uygulamalan için uygun bir platform değildir. Ikinci neden her vergi sistemi değişikliğinin ilk aşamada mükellefe "uyum" problemleri yaşatmasıdır." Saygın Eyüpgiller; genelde ekonomi, özelde inşaat sektörü açısından bakıldıöında. yeni düzenlenemelerin; mali milat konusundaki belirsizlikler, menkul kıymet kazançları ve gayrimenkul vergilenmesindeki belirsizlik ve haksızlıklar, hemen hemen tüm deqer artışlarını gelir vergisi kapsamına alan geniş bir gelir tanımı getirilirken servetteki artışların gelirin kavranmasında araç olarak kullanılmasına yönelik düzenleme ve uygulamaların mükelleflerde tedirginlik yaratması gibi daha birçok olumsuz etkisinin de bulunduöuna işaret etti.

Inşaat sektörünün dinamosu olarak gösterilen inşaat taahhüt firmalarının senelerdir konuşulan sorunları olduğunu ve bunların da yeni vergi düzenlemelerinde çözüm beklediqini söyledi. Saygın Eyüpgiller'in sektörde yaşanan. sorunlara çözüm önerileri ise şöyle; "Geçici vergi beyan ve ödeme döneminin dört ayltk dönemlere dönüştürülmesi, emlak vergisi beyannamelerinin yenilenmesi konusunda mükelleflere seçimlik hak verilmesi ve satış değerlerinin tespitinde ayltk endeksleme, gayrimenkul" vergilemesindeki belirsizlik ve adaletsizlikleri giderecektir, Borsa'daki hisse senedi elımlerırıı binde bir oranmda bir işlem vergisi ile nihai olarak vergilenmesi de menkul kıyınet kazançlanndaki sorunlan ortadan kaldıracaktır, stopaj ve geçici vergi oranIannda yapilacak birkaç küçük düzenlemeyle adil ve etkin bir vergi düzeni yönünde önemli adımlar etılrtuş olacaktır." Içinde bulunulan aşamada hükümetin vergi reformu konusundaki kararlrlıqıru ve gelir hedeflerini gerçekleştirmekteki becerisini ortaya koyabilmesi gerekmektedir diyen Saygın Eyüpgiller, konuşmasına şu sözlerle son verdi: "Kanımca en doğru yol, hükümetin 7998 vergi düzenlemelerini savunma ve "dekiitmeme" tutumundan kurtulması olacaktır. Böylece doğrusu ve eğrisiyle sistemin güçlü ve zayıf yönleri doğru teşhis edilip mükelefe "iyice" anlatilarak, ekonomide, bir tür vergi referandumunu veya vergide gerçekçi uzlaşmayı sağlayacak ve mükelleflerin vergi sistemine gönüllü uyumunu sağlayacak olumlu iklim yarattlabilecektir. Dileğimiz odur ki yasalar, kamuoyunda yeterince tartıştlarak her sektörün talepleri gündeme getirilerek çıkanlabilsin. " Alarko Şirketler Topluluğu Mali Işler Koordinatörü

Mustafa Filiz ise konuşmasının başında, vergi yasası yapılırken başlangıçta metodoloji hatası yapıldıqıru ileri sürdü. Mustafa Filiz, ne zaman köklü bir vergi de~işikli~i yapıldıysa üzerinden bir yıl geçmeden mutlaka tekrar deöişiklik yapıldıqıru: bunun örneqirıin 1994 yılında yapılan de~işiklikten sonra qörüldüqünü, şu anda da aynı durumun yaşandıöıru ifade etti. 4369 sayılı yasayla yapılan de~işikliklerin dünya ölçeqinde yaşanan ekonomik krizle de aynı zamana denk düşmesinin önemli bir zamanlama hatası olducunu ifade eden Mustafa Filiz sözlerini şöyle sürdürdü: "Yaptlan düzenlemelerin, bütün vergi oranlannın indirilmesi, ihtiyari toplama uygulamasma son verilmesi, hayat standardı esası kaldmıması gibi olumlu yanlan bulunuyor. Fakat tüm bu olumlu özelliklerinin yanı sıra gözden geçirilerek düzeltilmesi gereken hususlar da var. bunlardan bezılerını da şöyle sırelemak mümkün; geçici vergi uygulaması gözden geçirilmelidir, gayrimenkul yatmm ortakltklarmdan kurumlarm ve gerçek kişilerin elde ettikleri kar paylan vergiden istisna iken, yeni düzenleme ile vergiye tabi hale gelmiştir, menkul kıymetierin ehş bedeliyle değerlenmesi uygulaması devam etmelidir, "Yap-Işlet-Devret" modeliyle yapılacak yatmmlann teşvik edilmesi açısmdan imtiyazlt şirketlere de yeniden değerleme olanağı sağlanmaltdır, net alanı 750 metrekarenin altmdaki konutlann teslimi KDV'den istisna edilmelidir, yurtdışmda yaptlan inşaat, onarma, montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan kazançlara ilişkin istisna sürekli hale getirilmelidir." Paneli izleyenler arasında yer alan, Yapı-Endüstri Merkezi Yönetim kurulu Başkanı ve IM5AD Yönetim Kurulu Başkanı

Doğan Hasol'un, yönelttiği 'Türkiye'de inşaat sektöründe büyük kapasitede üretim yapan kuruluşlann en büyük yakmmalan haksız rekabettir. Haksız rekabet de daha çok faturasız satışlardan ya da sigortasız işçi çelıştırümesınden kaynaklanıyor. Diyelim ki SO milyar Tl'ye satl!an bir apartman dairesi 20 milyar TLye satl!mış gibi gösteriliyorsa, burada, alman faturalarm da aynı oranda eksik almması gibi bir durum ortaya çıkmaktadır. Büyük kurumlann faturasız çelışmesırıs olanak yok. Ama bazı küçük kuruluşlar bu durumlan kendi olanaklan içerisinde çözebilmektedirler. Bu da hem vergi kaybma yol açmakta, hem de ciddi kuruluşlar haksız rekabete maruz kalmaktadır. Bu yeni vergi yasası bu duruma nesil bir çözüm getirebilir?" şeklindeki soruyu, yine izleyiciler arasında yer alan Istanbul Defterdar Yardımcısı

Mehmet Akif Ulusoy yanıtladı: "Öncelikle şunu itiraf etmek gerekir ki, söylendiği gibi rekabet eşitsizliği vardır. Bunun önlemini almak devletin görevidir. Ancak, haksız rekabetten yakman tarafa düşen bir görev de devlete yardımcı olmak gerekmektedir. Olaym vuku bulduğu durumlarda merkezi idareyle işbirliği yapl!malı; firmalann en ezıtıdan bilgi akışmı sağlamalan gerekir. Ikincisi, idarenin etkinliğini daha da artıracak birtakım yasal düzenlemeler yapl!mıştır ve sorunlarm üzerine gidilecektir. Biz bu konuda sektörün desteğini bekliyoruz."

Karşılıklı görüşlerin belirtilmesinden sonra, panelin açış konuşmasını yapan Prof. Dr. Halil Nadaroğlu panelin kapanış konuşmasını da yaptı ve "Dünyada gelişen iktisadi kriz Türkiye'yi etkiledi. Vergi politikası da mutlaka iktisadi hayatı canlı ve ayakta tutacak, onun ezilmesine izin verilmeyecek şekilde oluşturulmalıdır. Bu paneldeki çabamız bu endişelerden kaynaklanmaktadır. Geçen yi! yapl!an düzenlemelerde çok önemli ve olumlu noktalar var, ancak üzerinde mutlaka ciddi olarak tertışılması gereken hususlar bulunmaktadır." diyerek konuşmasını ve paneli sona erdirdi.