Sika CarboOur ve Sika Wrap ile yapılarda onarım ve güçlendirme

Yalıtım: Yapılarda deprem sonrası genellikle ne tip hasarlar oluşur?

Bülent ÇOLAK: Yaşanan son depremler, yaşlanmış takviyeli beton kolonların sismik deformasyon zorlamalarına daha çok maruz kaldığını göstermiştir. 198ü'li yıllardan önce yapılan beton yapılarda, kolonların enine takviyesi yetersizdir. Bu durum deprem esnasında çok sayıda kolonun kesme gerilmesi nedeniyle hasar görmesine neden olmuştur. Bu hasar modu, eğilme gerilmelerinin tersine, fazla gevrek ve kırılgan olup yapının kısmı olarak veya tamamen çökmesine neden olmaktadır. Bugünlerde, gelecek depremlere hazırlık olması amacıyla veya yapının kullanım amacındaki değişiklikler nedeniyle, mevcut binaların güçlendirilmesine olan talep artmıştır. Kolonların güçlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan yöntem "beton ceketlerdir". Bu teknik, kolonun kesme gerilmelerine dayanımı önemli miktarda arttırmaktadır ama, ne yazık ki esneklik de gerekli artışı sağlayamamaktadır. Bununla beraber ceketleme yöntemi, uygulama zamanının uzun olması, kolon temelinin güçlendirilmesi gerekliliği ve kolon kalınlıklarındaki artış gibi dezavantajları da içermektedir.

Yalıtım: Hasar görmüş bir yapıda neler yapılabilir?

Bülent ÇOLAK: Hasar görmüş bir yapıda ilk başta gerekli onarım işlemleri tamamlanmalı, daha sonra güçlendirme işlemine geçilmelidir. En uygun güçlendirme sistemi her projenin kendine özgüdür ve duruma göre tespit edilmelidir. Kimi yerde mantolama şart ve en uygun yöntemdir (örneğin; kesit büyütülmesinin gerektiği, beton kalitesinin çok kötü olması demirin tamamen yok varsayılacağı durumlarda). Fakat çelik plakalarla takviyenin artıktüm dünyada terk edilmeye başlandığı ve yerini karbon lifli yeni teknolojilere bıraktığı unutulmamalıdır. Yapı güvenliğinin önemi son doğal afetlerle tekrar gündeme gelmiştir. Benzer acıları tekrar yaşamamamız için artık eski yöntemleri bir tarafa bırakmalı, tüm dünyada yıllardır uygulanan teknolojik onarım ve güçlendirme yöntemlerini Türkiye'de de daha yaygın uygulama sahasına sokmalıyız. En az deprem hasarları kadar zarar veren, hatta kimi yerlerde inşaat kalitesinden dolayı depremden de daha yıkıcı zararlara sebep olan betondaki korozyon da bu gibi teknolojik beton katkıları ve diğer kimyasalların kullanımıyla çözülebilmektedir.

Yalıtım: Sika'run onarım ve güçlendirme işlemlerinde kullanılan malzemeleri nelerdir?

Bülent ÇOLAK: Onarım; görünüş veya kullanım bakımından hasar görmüş bir yapının veya yapı elemanlarının eski haline getirilmesi iken, güçlendirme; yapının yük taşıma kapasitesini, rijitliğini, düktilitesini, stabilitesini önceki veya mevcut durumun üzerine çıkarmak amacıyla değişiklik yapılmasıdır. Onarım hasar görmüş bir yapıda yapılırken, güçlendirmede bu şart değildir. Mevcut betondaki çatlakların, kırıkların, kopmaların onarımda kullanılan malzemeler çimento bazlı, polimer

modifiyeli tamir harçları (SIKA MONOTOP 610/604/612/620), epoksi esaslı tamir ve çatlak enjeksiyonu malzemeleridir (SIKADUR 31/32/41/42/43). Epoksi esaslı malzemeler erken yüksek mukavemet aranan yerlerde, çatlak enjeksiyonlarında tercih edilirken, büyük kopma, kırılmaların tamirinde hem ekonomiklik, hem de beton la daha uyumlu özelliklere sahip olması nedeniyle çimento bazlı SIKA MONOTOP serileri kullanılmalıdır. Mantolama tarzı işlemler gerekliyse, burada da konvansiyonel beton yerine yüksek mukavemetli, püskürtme ile uygulanan gunit harcı (SIKACEM GUNIT 103/133), yeni Sika Viscocrete teknolojisiyle üretilen kendiliğinden yerleşen beton veya rötresiz sertleşeri SIKA GROUT 214 kullanımı teknik açıdan ve uygulama kolaylığından dolayı daha etkili sonuçlar yaratacaktır. Birçok açıdan yapıda mevcut kesitlerin büyütülmesi, yapı ağırlığının çelik mantolama ile daha da arttırılması istenmeyebilir. Korozyondan etkilenme söz konusu olan ortamlarda uygulanacak çelik plaka veya profillerin de zamanla taşıyıcı özelliğinin bir kısmını kaybedeceği düşünülerek başka çözümler üretilmesi istenebilir. yukarıda sayılan dezavantajlar nedeniyle ve aynı zamanda standart yöntemlerin çoğu zahmetli, uzun vakit alan uygulama işlemleri gerektirdiğinden kullanıma bir an önce açılması gereken sanayi tesisleri, okul, hastane, konut vb. yerlerdeki güçlendirme işlerinde yeni teknoloji sistemler tercih edilmektedir.

Yalıtım: Sika CarboDur ve Sika Wrap'ın özellikleri ve kullanım alanları nelerdir?

Bülent ÇOLAK: Sika CarboDur kompozit güçlendirme sistemleri Sika ve Hexcel'in uluslararası işbirliği ile üretilmektedir. Sika CarboDur ve Sika Wrap karbon liflerinden oluşmuş, dolayısıyla korozyon riski olmayan, kullanım ömrü sınırsız, hafif ve rulolar halinde sunulan, tüm dünyada uzun yıllara yayılan referanslara sahip malzemelerdir. Bu malzemelerin kullanımıyla çelik plakalara göre daha az kesit kullanılan, uygulaması basit ve hızlı, korozyona uğrama riski olmayan, yapı ağırlığını arttırmayan güçlendirme sistemleri yaratabilir. Aynı zamanda böyle yapılan güçlendirme işlemlerinde az sayıda takviye elemanı kullanıldığından ve sadece 1,2 mm. et kalınlığına sahip olduklarından mimari kaygılar da minimuma inmektedir.

Diğer tekniklerle karşılaştırıldığında, Sika CarboDur, Sika Wrap ile yapıların güçlendirilmesi şu avantajları sağlar:

Yüksek mukavemet değeri Düşük ağırlık (çeliğin dörtte biri kadar), güçlendirme uygulamalarını kolaylaştıracak ve hızlandıracak şekilde istenilen uzunluklar. Sika CarboDur, Sika Wrap, eğilme mukavemetinin arttırılması (kirişlerde, levhalarda. kolonlarda vb.), kesme dayanımının arttırılması (kirişlerde, kolonlarda ve kesme gerilmesine maruz kalan duvarlarda) ve kolonların sarılması gibi güçlendirme işlemlerinde, dıştan bağlanan takviye malzemesi olarak kullanılmaktadır. Beton yapıların eğilme dayanımının arttırılması, plaka veya fabrics formundaki Sika CarboDur Sikawrap malzemelerinin gerilme bölgelerine dışarıdan sarılması ile sağlanmaktadır. Takviyeli beton tasarımı için oluşturulmuş prosedürler bu elemanların boyutlandırılmasında kullanılabilir, yalnız; dış tarafa yerleştirilen Sika CarboDur, Sikawrap elemanlarının özellikleri doğru olarak hesaba katılmalıdır ve beton yapı ve Sika CarboDur Sika Wrap malzemeleri arasındaki bağ elemanı

özenle seçilmelidir. Boyutlandırmanın yapılmasından önce olası kırılma modları dikkatlice incelenmelidir.

Bu ürünlerin genelolarak kullanım alanları şunlardır: Kullanım değişikliği nedeniyle yapısal sistemde değişiklik yapılması gerektiğinde. Dizayn kusurları sonucu yapısal güçlendirmede. Karkas yapıların yapısal güçlendirilmesinde.

Yetersiz donatıya bağlı olarak yapısal güçlendirmede. Donatının korozyona uğramasından sonra yapısal stabilitenin sağlanmasında. Yeni döşeme yükünü alacak şekilde mevcut çatı kirişinin güçlendirilmesinde. Yük artışı ve kullanım değişikliği nedeniyle güçlendirmede.Yük taşıma kapasitesinin artırılmasında. Yetersiz taşıma kapasitesi nedeniyle ahşap kirişlerin güçlendirilmesinde. Yetersiz yapı güvenliği nedeniyle güçlendirmede. Artan servis yükü nedeniyle köprü gövdesi ve kirişlerin güçlendirilmesinde. Ağır araç çarpması nedeniyle köprü kolonlarının güçlendirilmesinde