2.GiriÅŸ

CarboTech Berg-und Tunnelba-usysteme GmbH merkezi Alman-ya-Essen'de bulunan ve 1981'den bu yana enjeksiyon reçineleri ve ankraj elemanları konularında faaliyet gösteren bir firmadır. CarboTech ürünlerinin Türkiye ve Türki Cumhuriyetler genelinde dağıtım, satış ve uygulama temsilcisi Tekstar Ltd. Şti.'dir.

3.CarboTech ürünleriyle su yalıtımı

inşaat çalışmalarında kazı yapıldıktan sonra karşılaşılan su geliri sıkça görülen bir durumdur. Yeraltı ve yerüstü suları kazı yapılan alana dolar ve bu da inşaat çalışmalarının yavaşlamasına ve hatta tamamen durmasına neden olur. Sıkça karşılaşılan diğer bir durum ise temel veya yeraltı yapılarının inşaatı tamamlandıktan sonra betondaki inşaat derzlerinden ve çatlaklardan gelen su sızıntılarıdır. Bu tip durumlarda uygulanan klasik yöntem su gerili olan bölgelerde içten sürme kimyasallar veya membranlarla yapılan su yalıtımıdır. Ancak bu geçici bir önlemlidir ve genellikle başarılı olmamaktadır: Su zamanla yalıtım malzemesine zarar vererek veya kendine betonun zayıf bölgelerinde yeni bir yol bularak tekrar sızmalara neden olur. Su yalıtımında kullanılan CarboTech ürünleri tek ve çift bileşenli olarak iki çeşitttir ve her iki çeşitte enjeksiyon yöntemiyle uygulanır. Yapılan enjeksiyonla malzeme köpürerek ve suyu iterek ilerlemiş ve tüm çatlak ve yarıkları kalıcı ve güvenli bir şekilde doldurmuş olur (Resim 1).

4. CarboTech ürünlerinin teknik özellikleri

CarboTech ürünlerinin uygulama alanları başlıca dört ana grupta toplanabilir. Bunlar sırasıyla Bu-lonlama, Yalıtım, Sağlamlaştırma ve Doldurmadır. Bu konularda birçok klasik ürün olmasına karşın bazı durumlarda bu klasik ürünlerden başarısız sonuçlar alınabilir. CarboTech işte böyle problemli durumlarda bile başarılı sonuçlar vermiştir. CarboTech ürünlerinin ve özellikle poliüretan ve silikat bazlı CarboTech reçinelerinin diğer klasik ürünlere göre bazı avantajları vardır. Bunlar kısaca üç ana grupta toplanabilir:

1.         Deformasyon

2.         Çatlak ve Yarıklara iÅŸleyebilme

3.         SertleÅŸme Süresi

4.1. Deformasyon

kuvvet etkisi altında, cismin komşu bölgeleri arasında mekanik ve fiziksel ilintilerin bozulmadığı boy ve biçim değişimidir. Bir cismin etkisi altında kaldığı kuvvete karşı gösterdiği dayanım, o cismin deformasyona karşı göstereceği dayanımı da belirler.

Deformasyona karşı gösterilecek olan direnci belirlerken basma ve çekme dayanımları baz alınabilir. Betonun basma dayanımı 8-25 N/nf'dir (BS 8, BS 20, BS 25). Püskürtme betonda ise bu değer 45 N/mm2 civarındadır. Büyük yapıların örneğin tünellerin bazı bölümlerindeki yüklerin etkisi altında bu değerler yetersiz kalabilir, bu da tünel duvar ve tavanında dökülmelere ve hatta çökmelere neden olabilir. CarboTech reçinelerin basma dayanımı ise 16-85 N/mm2 arasında, çekme dayanımı ise 16-75 N/mm2 arasında değişmektedir (Şekil 1).

4.2. Çatlak ve yarıklara işleyebilme

CarboTech reçineleri beton ÅŸerbeti, bentonit ve silikat bazlı baÅŸka   reçinelerle   kıyaslandığında çok daha ince daneli agregalara iÅŸleyebileceÄŸi görülür (Åžekil 2). Åžekilde de görülebileceÄŸi gibi beton ÅŸerbeti yaklaşık 0.6 mm geniÅŸlikteki çatlaklara iÅŸleyebilirken, reçine 0.1 mm'den daha ince çatlaklara bile iÅŸleyebilir. Bu reçinelerin diÄŸer bir özelliÄŸi ise oto-enjeksiyondur. Köpüklen-me reaksiyon baÅŸlangıcı, CarboTech reçinelerinin en ince çatlak ve yarıklara iÅŸlemesini saÄŸlar. DeÄŸiÅŸik CarboTech reçinelerinin iÅŸleyebileceÄŸi çatlak geniÅŸlikleri Åžekil 3'de verilmiÅŸtir.

4.3.      KatılaÅŸma süresi

CarboTech reçinelerinin diğer bir avantajı da katılaşma süreleridir. Bu reçinelerin katılaşma ve prizlerime süreleri sahadaki ihtiyaçlara uygun olarak ayarlanabilir. Ama kabaca belirtmek gerekirse farklı tip reçinelerde katılaşma süresinin 3 dakika ile 6 saat arasında değiştiği söylenebilir (Betonda bu süre yaklaşık 8 saattir) (Şekil 4).

4.4.      DiÄŸer özellikler

Yukarıda sözü edilen üç ana maddeden başka, CarboTech reçinelerinin diğer avantajları ise şunlardır:

?İyi yapışma özelliği: Yukarıda basma ve çekme dayanımının yanı sıra, CarboTech reçineleriyle 2.5 N/mm2'ye kadar çıkabilen bir yapışma dayanımına ulaşmak mümkündür.

?Düşük viskozite: CarboTech enjeksiyon reçineleri düşük viskoziteye sahip olduklarından uygulandıkları betona ya da zemine daha iyi işleyebilir.

?Hacimsel genişleme: CarboTech reçinelerinin köpüklenme etkisi, boşlukları doldurmak için gereken malzeme miktarını azaltarak gerekli malzeme ve taşıma masraflarını da azaltır.

?Plastik ve esnek davranış: Daha sonra yapı içinde oluşacak hareketlere rağmen, reçine yüksek dayanımı nedeniyle çatlak içinde enjeksiyon yapılmış bölge boyunca sağlamlığını korur.

?Yapısal elemanların aşırı olarak yüklendiğinde ek güvenlik:Reçine sağlam ve elastik özellikleri nedeniyle, aşırı yüklenme sonucu oluşan yenilenmeleri birdenbire değil, yük taşıyıcı sistemdeki hareketlerle belirlenen bir şekilde, aşamalı olarak gerçekleştirir.

?Kloro-floro karbonlar (CFC), çözücü ve plastikleştirici maddeler içermez: Reçine sertleşmesi sırasında oluşan reaksiyonlarda ortaya çıkan maddeler, karbondioksit (CO2) hariç, kimyasal olarak tutulurlar.

?Dayanıklılık: Reçineler, mikrobiyolojik etkiler dışında, sülfatlar, asitler ve bazlara karşı da dayanıklıdırlar.

?Ekolojik duyarlılık: Raporlar malzemenin çevresel uyumluluğunu belgelemektedir.

?Uygulama alanları: Su yalıtımının yanı sıra CarboTech reçineleri geniş uygulama alanına sahiptir. Bunlar kısaca üç ana grupta toplanabilir: inşaat Mühendisliği, Tünel inşası ve Çevresel Koruma.Malzeme inşaat mühendisliğinde borulama nedenli göçüklerden korunma için yapılan enjeksiyonlarda, akan suya karşı perdelemede, inşaat temeli, kanal, baraj ve kanal havuzlarının yalıtımında, temel ayakları ve temellerin ank-rajlanmasında, köprü ve baraj gibi yapılar içindeki çatlakların enjeksiyon ile kapatılmasında ve barajların onarılmasında kullanılır. Tünel inşasında gevşek kaya kütlesinin saplama uygulaması (bu-lonlama) ile duyarlılığının sağlanmasında, gaz ve su gelirine karşı yalıtımında, kademeli kazı ile tü-nelcilikte olduğu gibi göçük ve düşmelerin önlenmesi için ayna ilerisinin stabilizasyonu ve kaya saplamaları ile desteklenmesinde ve tünel yapılarının onarılmasında; ve son olarak çevresel koruma çalışmalarında atık su kanallarının onarımında, drenaj borularının tamirinde, çöp işleme fabrikalarının yalıtımında, zehirli atık depo alanlarının muhafazasında kullanılır.

6. Sonuç

CarboTech ürünleri yukarıda da deÄŸinildiÄŸi üzere teknik olarak çok baÅŸarılı bir üründür. DoÄŸaldır ki malzemenin ulaÅŸabileceÄŸi baÅŸarı aynı zamanda uygulamadaki baÅŸarıya baÄŸlıdır. Tekstar Ltd.Åžti. Carbo Tech enjeksiyon reçineleriyle ilgili olarak her türlü konuda dağıtım, uygulama ve müşavirlik hizmeti vermektedir.       

Yararlanılan kaynaklar

1.         CarboTech Berg-und Tunnel bausysteme GmbH çalışmaları.

2.         Tekstar Ltd. Åžti. çalışmaları.

3.         Mühendislik Jeolojisi ve Kaya MekaniÄŸi Kürsüsü, Kaya MekaniÄŸinde Kavramlar ve ilkeler, Ä°TÃœ Maden Fak., 1982.