1.GiriÅŸ

Son 50yıldır PVC geniş bir uygulama yelpazesinde, spor malzemeleri kablo kaplaması, araba tamponları, içme suyu boruları, oyuncaklar, duvar kağıtları, yer döşemeleri, pencere çerçeveleri ve çatı birçok farklı ürün şekkullanılmaktadır.

Şekl 1 ve2 PVC'nin hangi alanlarda kullanılabileceğini göstermektedir.

Yumuşak PVC çatı membranları Beyaz bir toz olan saf PVC hammaddesi sert, kırılgan ve değişkendir. Bu nedenle. PVC asla basit şekilde işleme sokulmaz. Toklukş, yırtılmaya direnç, penetrasenç, su direnci, hava etetkilerine direnç, genişleyebilme, esneklik, yağa direnç, düşük hava sıcaklığına direnç, kimyasallara direnç, sıcaklıklara direnç gibi istenen özellikler uygun işlem formülü ile sorunsuz olarak elde edilir.

2. Termoplastik PVC'nin tarihçesi 1835'te Victor Regnault, laboratuvarında çalışırken bir şans eseri olarak PVC tozu keşfetti.

Klatte vinil kloridin polimerizasyonunu endüstriyel ölçekte ilk kez başardığında, hiç kimse bu göze çarpmayan tozun gelecekteki öneminin farkına varmadı. 1937'ye kadar PVC'den kısmen belli bileşenleri ekleyerek ve kısmen kimyasal işlem yoluylapratik ürünlerin elde edilmesi için yeterince rafine edildi. Bunu ilk USA'da, ve kısa bir süre sonra Almanya'da olmak üzere ticari üretim izledi, ilk PVC membran 1943'te isviçre'de üretildi. PVC 1951'de Almanya'da düz çatı membranı olarak ilk kez kullanıldı.

3. PVC günlük yaşamın bir parçası

Günümüzde, hemen hemen diğer tüm plastiklerden daha fazla PVC ile ilgili araştırma yapılmıştır. Sonuç olark, geniş bir kullanım çeşitliliği için tereddüt etmeksizin bir PVC formülasyonu kullanılabilir, ideal fiyat/performans oranı ile kombine edilmiş mükemmel fiziksel ve mekanik özelliklere sahiptir. Bunlar PVC'yi günümüz dünyasında gerçekte ikame edilemez yapmıştır.

4. PVC'nin 8 yararı

4.1. Sıkı kontroller: Üretim aşamasından uygulamaya

PVC tıbbi ekipman dahil olmak üzere birçok teknolojide yaygın olarak kullanılır. Bu, PVC'nin kalitesi dikkatlice kontrol edilen ve üretimden müşteri tarafından son kullanımına kadar izlenen bir plastik olduğunu göstermektedir.

4.2. Hafiflik

PVC'nin çok az bir ağırlığa sahip olması gerçeği onu bilinen tüketici eşyalarının (ayakkabı, torba) ve serbest zaman ürünlerinin (top, oyuncak, elektronik aletler) uygun maliyetlerle üretiminde kullanım için uygun kılar.

4.3. Mükemmel fiyat/ performans oranı

Bu oran ev işlerinde, nakliyede, sağlık ve ekonominin müşteri sektörlerinde, günlük ihtiyaçların önemli bir yüzdesini oluşturan PVC'den üretilmiş bileşenlerin düşük maliyetini göstermektedir.

4.4. Geçirimsiz ve sabit

Şeffaf veya mat: PVC tıp alanında (hastane ekipmanı, tüpler, kan saklama kapları, ameliyat eldivenleri) olduğu kadar, sıvı ve katı yiyecek maddelerinin (su şişeleri, selfservis için ambalaj kağıdı, bireysel parçaların pazarlaması) korunum ve ambalajlanmasında kullanılmaya çok uygun bir malzemedir.

4.5. Uyumluluk

PVC kolayca renklendirebilir. Çit ve makine bileşenleri kadar, pencere çerçeveleri, duvar kağıtları ve tekstiller (yağmurluklar, perdeler) üretmek için diğer şeyler arasında kullanılabilir.

4.6. PVC'nin geri kazanımı kolaydır

PVC çimento, beton vs. gibi diğer malzemelerden kolayca ayrılabilir. Bu nedenle, çatılar için su tutucu membranlar gibi PVC ürünleri üretim süreci içerisinde yeniden kullanılabilir ve yeniden sunulabilir.

4.7. Sağlam ve dayanıklı

PVC yapı işlerinde (derz dolgu malzemesi, yerüstü ve yeraltında, borular, kablolar, döşeme ve daha başkaları) otomobil endüstrisinde (yan koruyucu şeritler, kontrol paneli, içsel motor kapağı) ve tarımda (drenaj ve sulama, depolama tankları, ekili tarlalar için koruyucu örtüler) yoğun olarak kullanılır.

4.8. Uzun hizmet ömrü

Birçok kişi PVC ürünlerinin çoğunun diğer malzemelerden farklı olarakuzun bir hizmet ömrü için tasarlandıkları gerçeğini dikkate almazlar. PVC uygulamalarının %50'si, ürünlerin hizmet ömrünün 15 ile 100 yıl arasında olduğu yapı endüstrisinde yer alır.

5. PVC: GeleceÄŸin malzemesi

PVC'nin geri kazanılabilir olması gerçeği ve özellikleri, en kolay geri kazanılabilir plastiklerden biri olması, eski PVC malzemesi için olumlu çevresel üstünlükler ifade etmektedir.

Diğer PVC çatı membranı üreticileri ile biraraya gelerek şu anda yürütülmekte olan yeni bir kavram geliştirildi. Bu yolla hammadde rezervlerini korumak ve atıkların sayısını azaltmak mümkün olmaktadır. Aynı zamanda, enerji tasarrufu yapmak ve herhangi bir PVC uygulaması malzemesini tekrar kullanmak da mümkün olmaktadır. Orjınal ürün şekline dönüştürülmesi (Şekil 3) ile malzeme çemberini kapamayı başarabilmektedir. Bu, PVC'nin geleceğini garanti etmek için gerekli bir ön koşuldur: Geri kazanılabilen PVC geleceğin malzemesidir.

6. Hıgh polymer membranlarla esnek su izolasyonu

Eurotunnel ve yeni Hong Kong hava limanının (Chek Lap Kok) ortak noktası nedir? ikisinde de yapıyı su ve diğer etkilerden korumak için High Polymer su izolasyon membranları kullanılmıştır. 1960'ların ortalarına kadar tünellerde kullanılan su izolasyon sistemleri rijit, sentetik, bazlı ve çok katlı bitümlü malzemelerden oluşan sistemlerdi.

35 yıldan daha uzun süredir yüksek kalitesiyle tüm dünyada tünel ve yeraltı yapılarında membranlar anılmaktadır,

Buralarda kullanılan esnek su izo.on membranlarında aranılan : ikler tünellerdekinden farklı olsa da (UV ışınları dayanımı gibi) PVC membran üreticileri bu ihtiyaca da cevap verir.

Müşterinin tatmini için projecinin, uygulayıcının ve üretici firmanın planlama aşamasından itibaren birlikte çalışması gerekir.

7. Su izolasyon sistemleri

AYapısal su izolasyon sistemleri:

? Beton katkı malzemeleriyle,

? Su tutucu bantlarla,

? Derz dolgu malzemeleriyle.

BYüzeysel su izolasyon sistemleri:

? Akrilik esaslı,

? Çimento esaslı,

? Poliüretan esaslı.

CMembranlarla izolasyon:

? Bitüm esaslı,

? PVC esaslı,

? Hypalon esaslı,

? PE esaslı.

8. Hıgh polymersu izolasyon membranları

PVC :Polivinil klorid

CSM :Klor sülfonatlı polietilen

PIB Polisobütilen

ECB :Etilenkopolimerbitüm

EPDM :Etilenpropilen terpolimer

EVA : Etilenvinilasetatkopolimer

CPE .Klorlu polietilen

CR :Kloropilen lastik

PE Polietilen

9. Çatılarda su izolasyon membranları

Eskiden;

Geçen yüzyılın ortalarına kadar, klasik doğal asfalt ve sülfürlü kömür katranı malzemelerden başlanarak süren çatı izolasyonu, ancak son yüzyılda bitümlü çatı membranlarıyla bir teknik içeren çözümlere ulaşabilmiştir. Bu tarihi yapı malzemesinin özellikleri ve kalitesinden dolayı bitümü keçe, asbest veya cam elyafı, metal (alüminyum folyo gibi) malzemelerle desteklemek gerekmektedir. Bunun dışında uzun yıllar boyunca, ses yalıtımı için birçok donatılı membran sıcak veya soğuk bitümle döşenmekteydi. Bu sistemde bitüm su geçirmezlik için kullanılırken, içindeki donatı kaliteyi arttırma, keçenin yayılmasını kolaylaştırma ve bitümün akmasına engel olmak için kullanılırdı.

Bugünlerde;

Modern membranlar bitümlü membranlardan çok farklı özellikte ve üstün kalitededir. Çok katlı bitüm keçeli çatının yerini tek katlı plastik çatı membranı almıştır. Bu da membranın çok daha dikkatli yayılmasını gerektirir. Ayrıca, su buharı geçişi prosesi tamamen farklı olduğundan, ısı yalıtımında su emen mantar tabaka yerine plastik köpük kullanılması gibi nedenlerden, yapı fiziği ile ilgili eski düşüncelerin tamamen değişmesi gerekmektedir. Dolayısıyla plastik membranlara geçiş sadece membranın değişmesini değil, yeni bir çatı sistemi teorisini getirir.

Günümüzde, esnek su izolasyon membranları yüksek teknoloji ürünüdür. En aşırı iklim koşullarında bile kuvvetli kimyasal ve mekanik etkiye dayanımlıdırlar. Ultraviyole ışınları, nem, ısı değişimleri ve kimyasal sıvılar sentetik membranların yapısını bozmamalıdırlar.

10. Mekanik bağlamalı çatılar

10.1. GeliÅŸme:

Hafif yapıların özelliklerinden dolayı su izolasyon sisteminin ağırlığı da düşürülmelidir. Sistem, yapının titreşimlerine bağlı olarak esnek olmalıdır. Esnek olmayan sistemlerde özellikle köşelerde bozulmalar oluşur.

Gevşek serilen ve mekanik bağlı çatılar yukarıdaki sorunun çözümüdür. Malzeme ihtiyaçları ise farklıdır: Buhar engelleyici, ısı izolasyonu, ayırıcı tabaka (eğer gerekliyse), montaj elemanları ve en önemlisi yüksek çekme mukavemetli, UV dayanımlı, esnek çatı membranı. Koruma gerektirmeyen UV dayanımlı membran üretme ihtiyacı, yüksek kaliteli sentetik malzemelerle karşılanmıştır. Sika'nın bu sistemiyle ilk çatılardan bir Houstan Texas'ta 15 m'lik binada uygulanmıştır.

Alicia kasırgası sırasında 1000 kg'lık havalandırma ekipmanı ankrajlarından kopmuş ve bir duvara çakılmıştı. Duvar da yüksek oranda hasar görmüştü. Çatı membranının bazı bölümleri mekanik hasara uğramıştı ama ek ve bağlantı yerleri hiç zarar görmemiştir.

10.2. Sistemin ekonomik avantajları:

Ölü ağırlık:

Membranların ağırlığı çok olmadığından ve üstünde koruyucu bir tabaka ağırlığı gerekmediğinden (çakıl ya da koruyucu döşemelerinin 80 kg/m2'den fazla ağırlığı olduğu düşünülürse) statik hesabı optimize edilebilir. Bu da kolonlardan temelin boyutlarına kadar daha küçük kesitlere izin verilmesini sağlayacaktır.

Maliyetlerin azalması:

Yukarıda bahsedilen yapı maliyetlerinden ve malzemede kazanç, mekanik bağlamalı sisteme büyük avantaj sağlar,

inÅŸaat maliyetleri:

Çatının inşaasında dahi ekonomiklik. Membranların taşınması ve depolanması, ağırlık ve hacminin azlığına bağlı olarak çok daha ucuzdur. Çatının montajında büyük, ağır, pahalı veya karışık makinalara ihtiyaç yoktur. Diğer malzeme ve sistemlerle karşılaştırıldığında kötü hava koşulları altında zarar görme çok daha azdır.

Çatının şekli:

Mekanik bağlanmış sistemler her çatı tipinde kullanıma uygundur. Esnek çatı membranları kubbe, kemer ve diğer özel çatı tiplerinde kullanılmış ve hali hazırda kullanılmaktadır. Günümüzdeki montaj teknolojisiyle çatı membranlarını çok ince beton yapılarda dahi uygulamak mümkündür.

Yenileme:

Yapıştırılan çatılar çoğu zaman problemlere sebep olur;

? Mevcut yapı çok az ek yük taşıyabilir.

? Mevcut tabakalar nemlidir ve farklı tabakaların yapıştırılması güvenli değildir.

Özellikle bu durumlarda mekanik bağlamalı sistemler aşağıdaki avantajları sağlar:

a. Çok az ek yük (yaklaşık 2.5 kg/m2)

b. Bozulmuş yapışmalı kattan bağımsız Yeni izolasyon membranı mevcut çatının üstüne ankrajlanabilir.

cYüksek buhar geçirgenliği (m=20000) çatıya penetre olan su buharlaşabilir.

Boyutlandırma:

Mekanik bağlamalı çatılar her duruma göre hesaplanır.

Farklı rüzgar bölgeleri ve maksimum rüzgar hızları gibi iklim bilgiLeri gözönüne alınır.

Hesaplanmış ek yerleri pratik uygulamaların yanı sıra laboratuvaraa statik ve dinamik incelemeye alınır.

parametrelerin çokluğundan dolayı ek yerlerinin ve montajın hesabı oldukça zordur. Bu yüzden müşteri hizmetlerinden biri olarak bu konuyla ilgili olarak Sika, kendi bilgisayar programını yarattı. Sika mimarları, danışmanları ve uygulayıcıları inşaatın her aşamasında desteklemektedir.

11. Balastlı çatılar

Balastlı çatılar 4 ana grupta toplanmaktadır:

Çakıl balastlı çatılar:

Orta Avrupa'da en çok kullanılan sistemdir. Diğer gruplardan farklı olarak balast sadece rüzgar emmeşinden korunmak amacıyla kullanılır.

Yeşil çatılar:

Seyrek yeşillendirme hafif yapılarda da uygulanabilirken, yoğun yeşillendirme sağlam yapı gerektirir.

Ters çatılar:

Güney Avrupa, Türkiye ve tropikal ülkelerde tercih edilen bir çatı tipidir. Düz yüzey olması gereklidir. Ayrıca haddelenmiş polysyrol, pahalı ısı yalıtımı levhaları kullanılmalıdır.

Çok amaçlı çatılar:

Basit balkonlar, kullanım amaçlı teraslar, yürüme yolları, spor sahaları, helikopter ve parklar gibi çok çeşitli yerlerde kullanılır. Balastlı çatı sistemi birçok dizayna izin verir. Bahsedilen örnekler geniş uygulama alanından sadece birkaç örnektir. Dört ana grup birleştirilerek pek çok farklı uygulamalar yapılabilir.

12. PVC membran çatı sisteminin avantajları:

? Kalıcı yüksek elastikiyet

? Yamalık sınıfı 4 veya 5 (kendiliğinden yanıcı)

? Problemsiz ek yerleri

? inorganik

? Düşük uzama direnci

? Boyuna dilatasyonsuz

? Basit ve güvenli bina dilatasyonları

? Çıplak çatı yüzeyi uygulama imkanı

? Çok hızlı serme tekniği uygulanabilir (kaplama, kaynak)

? Bitki köklerine dayanım

? Az membranmetal iÅŸi

? Yırtılma dayanımı

? Topraklanma önemli değil

? Yüzeyden bağımsız

? Buhar geçirgenliği

? Hava şartlarına açık

? Yüksek kopma uzaması

? Her tür çatıda uygulanabilir

Kaynaklar

1. J.M.Groh, PVC and the Future, Svviss Plastics, pp.47

2. Reinhard Jagau, SIKA AG, isviçre, Flexible VVaterproofing VVİth High Polymer Membrane, SANCOT Seminar, November 1990

(*)İZODER Sempozyum Bildiriler Kitabında Yayımlanmıştır.

Sülent ÇOLAK

Deteks A.Åž.