Yangın Durdurucu Malzemeler

Yüksek bina ve endüstriyel tesisler gibi kapalı alanlarda yaşanan yangınların % 20'sinden fazlası kablo şaftlarında, kablo kanallarında oluşmaktadır. Elektriksel kaynaklı olan yangınlar yıldan yıla artış göstermektedir. Başka bir deyişle yaşadığımız bina içlerinde çeşitli amaçlar için kullanılan elektriksel kablolar önemli yangın risklerinden birini oluşturmaktadır. Binalarda elektrik tesisatı için kullanılan boşluklarda yangını başlangıç aşamasında yakalayabilmek çok zordur. Bunu engellemek için kat veya zon araları yalı-tılmalı, böylece yangının bir bölümünden diğerine geçişi engellenmelidir. Bu engellemeler için özel boya, harç, yastık vb. türü yangın durdurucu yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.

Bu   malzemeleri  tanımlamadan önce kablo yangınlarının neden önemli  olduÄŸunu  açmak yararlı olacaktır.

Kablolarda  kullanılan   kaplama malzemeleri genellikle;

-          PVC (Polyvinylchloride)

-          PE (Polyetylene)

-          PP (Polypropylene)

-          Synthetic rubber

gibi petrol türevli malzemelerden oluşmaktadırlar. Bu malzemelerin hepsi son derece yanıcıdırlar. Ayrıca yanma sırasında birçok zehirli ve öldürücü gazları da açığa çıkarırlar. 1 Kg PVC'nin % 35'nin klor olduğu düşünülürse yangın durumunda ortaya çıkan hayati tehlikenin boyutları iyice gözler önüne serilmektedir. Aşırı yüklenmiş elektrik hatlarında oluşan kısa devreler sonucunda PVC, PE, PP içerikli kabloların yanma hızı 20 m/dak'dır. Çok hızlı yayılan kablo yangınları yanma sırasında koyu duman yayarlar. Yangın sırasındaki ölümlerin % 95'i dumandan ve çıkan zehirli gazlar nedeni ile olan boğulmalardır. Çıkan bu zehirli gazlar ve duman aynı zamanda itfaiyenin söndürme çalışmalarını da büyük oranda engellemektedir. Çoğunlukla bina boşluklarında, döşeme altında ya da asma tavan içlerinde yer alan kablo kanallarındaki yangınlara lokal söndürme sistemleri ile müdahale edilememektedir. Pasif yangın koruma sistemlerinden birisi olan yangın durdurucu malzemeler, yangın önlemede etkili yöntemlerden birisi olan bö-lümlendirme ile (compertmentati-on) yatay ya da düşey kablo hatlarında kolayca uygulanarak, yangını belli bir bölgeye hapsetmek mümkün olmaktadır. Bu malzemeler yangının geçişini belli bir süre (30, 90 veya 180 dakika) engelleyebilirler. Bölümlendirme sayesinde sadece alev değil, yangın sırasında oluşan radyasyonun, sıcak gazların ve zehirli gazların sızması da önlenir. Günümüzde en çok kullanılan yangın durdurucu malzemeler aşağıdaki gibidir. 1. Harç türü yangın durdurucular (Mortarr Seal): Kablo geçişlerinde yangını başlangıç yerinde sıkıştırmak için kullanılır. Suyla belli bir oranda karıştırılarak uygulanır.

2.         Boya türü malzemeler (Co-ating): Kablolar üstlerinde biriken tozlardan yaÄŸ tabakalarından temizlendikten sonra fırça ya da sprey yöntemi ile kuru ve temiz kabloların üzerine uygulanır. Yaygın olarak kablo tünellerinde kul

lanılır.

3.         Paneller (Panels): Kablo ÅŸaftlarının kenarlarındaki açıkları kapatmak için kullanılır. Genellikle boya türü malzemelere destek olurlar.

4.         Yastık Türü Malzemeler (Seal-bags): Torbalanmış ÅŸekildeki yangına dayanımlı malzemeler kablo geçiÅŸ noktalarına yerleÅŸtirilir, conta görevi görür. Uygulaması çok kolaydır.

5.         Boru Türü Malzemeler (Pipe Seal): 2 yarım boru, plastik (PVC) boruları içine alacak ÅŸekilde, PVC boruların duvar ile birleÅŸtiÄŸi yere kelepçe ÅŸeklinde yerleÅŸtirilir. 6. Battaniye Türü Malzemeler (Fir-A-Flex): Elastik olan bu malzemeler özellikle yüksek binaların esnemesi için özel olarak bırakılan düşey ve yatay boÅŸluklarını doldurmak için imal edilmiÅŸtir. Bu malzemelerin birisi ya da bir kaçı aynı anda uygulanarak yangının baÅŸlangıç yerinde sıkıştırılarak geniÅŸlemesi önlenebilir. Yangın durdurucu malzemeler günümüzde birçok ticari binada uygulanmaktadır. Yangın durdurucu malzemeler otomatik yangın algılama ve uyarı sistemleri ve otomatik yangın söndürme sistemleri ile birlikte kullanılmalıdırlar. Yangınlara karşı alınan önlemlerin önemli parçalarından birisidir.

Bu malzemeler her türlü binada, fabrikada, enerji ve trafo merkezlerinde kablo tünellerinde, metrolarda son derece kolayca uygulanmaktadırlar. Örneğin Londra Metrosunda yaklaşık 14000 parça yastık türü yangın durdurucu malzemenin kullanıldığını söyleyebiliriz.

Bu tür malzemeler ülkemizde henüz yaygın kullanılmamaktadır. Ekonomik ve kolay uygulanabilirliği olan bu malzemelerin ülkemizdeki tasarımcılar, planlamacılar ve işletmeciler tarafından dikkate alınması gerekmektedir.

Kaynak: Henkel/Grünaü GmbH KBS Pasif Yangın Korunum Sistemleri 9/96.