Metal çatıların ısı ve su yalıtımları

Çelik çatı iskeletinin de sağlamış olduğu avantajla, tasarım aşamasındaki binanın boyutlarını, yüksek ek maliyetlere gerek duymadan, büyütmek mümkün olmaktadır. Dayanıklılık, hafiflik ve düşük maliyet gibi avantajların bir araya gelmesi, bu malzemelerin, sadece endüstriyel yapılarda değil, spor amaçlı tesisler, kongre binaları ve daha birçok yapıda, artan bir şekilde tercih edilmelerini sağlamıştır. Bunun yanında, yapılarda, düz çatı tercih edildiğinden, su yalıtımı yapılması da kaçınılmaz olmuştur.

Diğer taraftan, oluklu çatı malzemelerinin tercih sebebi sayılan bazı özellikleri yüzünden su ve ısı yalıtımında problemlerle kar-şılaşılabilmektedir. Bu malzemeler, ısıl gerilme, titreşim ve bükülme gibi fiziki etkilerle şekil değişimlerine maruz kalabilmekte ve bu şekil değişimleri, aynen su yalıtım tabakasına da yansımaktadır. Metal çatı malzemelerinin  şekil  değişimlerine   ayak  uyduramayan kaplama malzemelerinin, ne gibi sonuçlara yol açtığı herkesçe bilinmektedir. Bugüne kadar karşılaşılan birçok başarısızlık, tasarımcıları düz çatı uygulamasından uzaklaştırmıştır. "Torch-on"; yüksek performanslı, bitümlü polyesterlerle güçlendirilmiş kaplamalar, hafif özellikli çatı malzemelerinin, su yalıtım özelliğini uzun süre muhafaza etmelerini sağlamaktadır. Ayrıca, çatı elemanının gereksiz yere gerilmelere maruz kalmaması için, metal çatının dizaynı sırasında ayrıntılar iyice düşünülmelidir. Bu teknik bilgi föyü ile, uygulamada en çok karşılaşılan su yalıtım problemlerini, mimar ve mühendislerin bilgisine sunmayı amaçlanmaktadır. Bina içerisinde çalışan maki-naların, yarattığı titreşim, bina bünyesi aracılığıyla, tavana kadar iletilebilmektedir. Hafif yapılı çatılarda, rüzgar, kar, vb., meteorolojik etkilerden dolayı oluşan yük, çatının sehim yapmasına ve iki çatı elemanının yan yana geldiği noktalarda, su yalıtım katmanında gerilmeye neden olması yanında, benzer şekilde, hafif esen bir rüzgar sebebiyle  oluşan  kuvvetler de çatının  sallanmasına ve eğer iyi tutturulmamışlarsa, su ve ısıl yalıtım tabakalarının yüzeyde ayrılmalarına neden olabilir. Daha fazla enerji tasarrufu, yalıtım kalınlığının artması demektir ve bu sonuç, geleneksel keçe yalıtımlı çatılar üzerinde olumsuz etkiler yaratmıştır. Yalıtım sebebiyle, ısı dışarıya kaçamayacağından, çatının yüzeyinde, sıcaklık artışına neden olacak; bu ise keçenin kuruyarak şekil değiştirmesine ve bir süre sonra da kırılmasına yol açacaktır.

kaplama yanında, yaşlanmaya, yüksek sıcaklığa ve gerilmeye dayanıklı kaplamalar kullanmak gereklidir. Su yalıtım kaplamalarından olan FLEXTER TESTUDO ve HELASTA, bu özelliklere sahip olan malzemelerdir. Mükemmel elastisiteye karşın, yüksek mekanik dayanıklılığa sahip olup, normal ve kesme gerilmeleri ile yaşlanma etkilerine karşı dayanıklıdırlar. Bu sayede, bu malzemelerin kullanıldığı yerlerde, ek bir korumaya gerek duyulmamaktadır.

Oluklu poliüretan köpük ile doldurulmuş oluklu levhalar Monolitik yalıtım panelleri üst yüzeyi bitüm ile kaplanmış poliüretan

TEKNİK ÖZELLİKLER

A)        Kanallar ve birleşme yerleri gibi, su yalıtımının uygulandığı her türlü eğimli yüzeylere, öncelikle bitümlü bir astar uygulanmalıdır.

B)        BUHAR KESİCİ Yüksek nem seviyelerine sahip binaların çatı uygulamalarında, panellerin birleşme yerlerine sızdırmazlık için bitüm, stik uygulanmalı ve panelleri, çatı konstrüksiyo-nuna bağlayan tutturma elemanları arasındaki mesafe, boydan, en fazla 1 m ve enden ise her oluk için 1 adet olacak şekilde yerleştirilmelidir.

C)        KÖPRÜ BAĞLANTISI Su yalıtım tabakası monte edilmeden önce, panellerin birleşme yerleri HELASTA şeritleri ile kaplanarak iki panelin birbiri ile bağlantısı sağlanmalıdır. Bu amaçla kesilen HELASTA P4 şeritleri en az 140 mm eninde olmalı ve yüzeye tamamen alev kaynağı ile tutturulmalıdır.SU YALITIMI KAPLAMA MALZEMESİ Su yalıtım tabakası, 4 mm kalınlığında, esneme sınırı % 2000 olan ve tek kat örülmüş ekstrude polyester kumaşla güçlendirilmiş, termoplastik elastomer esaslı, HELASTA .P4 elemanıdır. Bu tabaka, sırasıyla, enine ve boyuna olmak üzere, 90 kg/5 cm ve 80 kg/5 cm'lik gerilme dayanımına sahiptir. DİN 52133'e uygun olarak, -25"C'den düşük sıcaklıklarda dahi esnekliğini korumakta ve üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde 0 °C sıcaklıkta, 10,000 defalık yorulma dayanımına sahiptir. Su yalıtım tabakasının, panel üzerine montajı, uygun bir propan gazı hamlacı yardımıyla, kenarlardan 100 mm'lik artık kalacak şekilde yapılabilir. Dikey kenarlarda, su yalıtım tabakası yukarı doğru kıvrılarak, muhtemel maksimum su seviyesinin 200 mm üzerindeki seviyeye kadar alev kaynağı ile iyice tutturulmalıdır. Son tabaka olan MİNERAL HELASTA V 3.5 kg, bir önceki tabakaya paralel bir şekilde monte edilmelidir. Bir önceki tabakaya tamamen alev kaynağı ile tutturulmalı ve su yalıtım tabakasına benzer şekilde, kenarlardan 100 mm artık bırakılmalı, dik kenarlara rastlayan yerlerde ise kıvrılarak maksimum su seviyesinin 200 mm üzerinde bir seviyeye kadar alev kaynağıyla iyice yapıştırılmalıdır. MİNERAL HELASTA V, termoplastik elastomer esaslı, % 2000 esneme limitine sahip, fiber-glass ile güçlendirilmiş bir malzemedir. Bu malzeme, DİN 52133'e uygun olarak, -25'C'den düşük sıcaklıklarda dahi esnekliğini koruyabilen ve üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde 0 'C sıcaklıkta, 5000 defalık yorulma dayanımına sahip ve ayrıca en çok % 50'lik bir kalınlık kaybına uğrayan özelliklere sahiptir.

SU YALITIM MALZEMESİ

Su yalıtım tabakası, I.C.I.T.E. 400/93'e uygun, yüzeyi taş minerallerle kaplı, esneme sınırı % 2000 olan ve tek kat örülmüş ekstrude polyester kumaşla güçlendirilmiş, termoplastik elastomer esaslı, bitümlü bir tabaka olan MİNERAL HELASTA P4 elemanıdır. Sözü geçen tabaka, sırasıyla, enine ve boyuna olmak üzere, 90 kg/5 cm ve 80 kg/5 cm'lik gerilme dayanımına sahiptir. DİN 52133'e göre -25*C'den düşük sıcaklıklarda dahi esnekliğini kaybetmeyen ve üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde 0'C sıcaklıkta, 10.000 defalık yorulma dayanımına sahip bir malzemedir. Su yalıtım tabakasının, panel üzerine montajı uygun bir propan gazı hamlacı yardımıyla, kenarlardan 100 mm'lik artık kalacak şekilde yapılabilir. Dikey kenarlarda, tabaka yukarı doğru katlanıp, maksimum su seviyesinin 200 mm üzerindeki seviyeye kadar alev kaynağı ile iyice kaynaklanmalıdır.

Tipik oluklu levha

TEKNİK ÖZELLİKLER

Su yalıtımı uygulanacak her eğimli yüzeye, örneğin; su yolları ve birleşme yerleri gibi; öncelikle, yapışkan bir özelliğe sahip olan bitümlü astar sürülmelidir.

BUHAR KESİCİ

Üzeri örtülecek olan hacimde 20 'C sıcaklıkta % 80 bağıl nem bulunma ihtimali varsa; bu durumda DEFEND ALU buhar kesici kullanılmalıdır. Bu malzeme, 6/100 mm kalınlığında, alüminyum folyo ve fi-ber-glass ile güçlendirilmiş, atectic-propi-len katkılı bitümlü bir malzemedir. UNI 820223 şartnamesine uygun olan tabakalar, nem geçişini tamamen engelleyen bir yapıya sahiptir. Tabaka, uygun bir propan gazı hamlacı kullanılarak, kenarlardan 100 mm artık kalacak şekilde alt tabakaya kaynak edilir.

ISI YALITIMI

Yalıtım tabakası dahilinde, yoğuşma (çiğ-lenme) olma ihtimalini ortadan kaldırmak için, yalıtım kalınlığı o şekilde seçilmelidir ki; çiğ noktası, buhar kesicinin üzerinde kalsın. Isı köprülerini önlemek amacıyla, paneller yan yana monte edilmeli ve bantla birbirine tutturulmalıdırlar. Eğer panelin kalınlığı 60 mm'yi aşacaksa, o zaman, 30 mm kalınlığında iki ayrı panel üst üste monte edilmelidir. Yalıtım panelinin, çatıya mekanik olarak tutturulmasında 70 mm çaplı pullara sahip vida ve gen-leşmeli çiviler kullanılmalıdır. Mekanik tutturma elemanlarının (çivi, vida) adedi, uygulama yapılan bölgenin iklim şartlarına bağlı olmakla beraber, köşelerde, kenardan 50 mm içeride en az 4 adet olmak kaydıyla, orta bölgelerde mz başına 5-10 çivi veya vida kullanılmalıdır. Kavisli çatılardaki uygulamalarda, panellerin orta noktalarının da tutturulması gerekmektedir. Çift katlı panel uygulamalarında, birinci panel (alttaki panel), orta noktasından, bir tek çivi ile çatıya tutturul-malıdır. Yalıtım malzemesi olarak, mineral taş kümeleri, mineral fiber tabakası, fiber-glass panelleri, 35 kg/m3 polistiren köpük ve bitümlü bir keçe tabakasıyla kaplanmış 25 kg/nf'lük genleştirilmiş polistiren kullanılabilir. % 5'i geçmeyen eğimlerde ve pek rüzgarlı  olmayan  bölgelerde,  poliüremetal plakaya veya buhar kesici tabaka üzerine, en az üç şerit halinde, 300 gr/m2 olacak şekilde, VADETEX, soğuk uygulanabilir yapıştırıcı ile tutturulabilir. Buhar kesici de, aynı yöntemle, metal plaka üzerine önceden tutturulmuş olmalıdır. Son yüzey kaplaması yapılmayan yalıtım panellerinde, su yalıtım tabakası yerleştirilmeden önce, 1200 gr/m' yapıya sahip bir bitümlü keçe tabakası, aynı me-todla, panel üzerine yapıştırılmalıdır.

SU YALITIMI KAPLAMA MALZEMESİ

Su yalıtım tabakası, 4 mm kalınlığında, I.C.I.T.E. şartnamesine uygun, 371/91 no'lu sertifikaya sahip, tek kat örülmüş ekstrude polyester kumaşla güçlendirilmiş, elastomer ve atectic polipropilen katkılı bi-tümen esaslı, FLEXTER TESTUDO SPUNBOND POLYESTER 4 elemanıdır. Sözü geçen tabaka, sırasıyla, enine ve boyuna olmak üzere, 80 kg/5 cm ve 70 kg/5 cm'lik gerilme dayanımına, % 50 esneme limiti ve 117 cnf'lik bir diske uygulanan, 3 kg/cm2 hidrolik basınç dayanımına ve ayrıca, üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde, 1000 defalık yorulma dayanımına sahiptir. Tabakanın, panel üzerine montajı uygun bir propan gazı hamlacı yardımıyla, kenarlardan 100 mm'lik artık kalacak şekilde yapılabilir. % 20'yi aşan eğimlerde, su yalıtım tabakası, panel üzerine, her 1 metreye 4 adet düşecek şekilde, 50 mm çaplı pullara sahip çiviler yardımıyla, üst taraftan tutturulmalıdır. Dikey kenarlarda, su yalıtım tabakası yukarı doğru katlanıp, maksimum su seviyesinin 200 mm üzerindeki seviyeye kadar alev kaynağı ile iyice tutturulmalıdır. Son tabaka olan, polimer-bitümen esaslı, 3 mm kalınlığındaki MİNERAL DEFEND mineral kaplaması sayesinde korunmaktadır. Elastomer ve atectic-polipropilen katkılı bitümen'den mamul olan ve fiber-glass ile güçlendirilmiş DEFEND, bir önceki tabakaya paralel bir şekilde ve kenarlardan 100 mm artık bırakılarak tutturulmalı, dik kenarlara rastlayan yerlerde ise bükülerek maksimum su seviyesinin 200 mm üzerinde bir seviyeye kadar alev kaynağıyla iyice tutturulmalıdır.

Çelik halatlar üzerine döşenmiş çatı elemanları (Asma çatı)

Su yalıtımı uygulanacak her eğimli yüzeye, örneğin; su yolları ve birleşme yerleri gibi; öncelikle, yapışkan bir özelliğe sahip olan bitümlü astar sürülmelidir.

BUHAR KESİCİ

Üzeri örtülecek olan hacimde 20"C sıcaklıkta % 80 bağıl nem bulunma ihtimali varsa; bu durumda DEFEND ALU buhar kesici kullanılmalıdır. Bu malzeme, 6/100 mm kalınlığında, alüminyum folyo ve fi-ber-glass ile güçlendirilmiş, atectic-propi-len katkılı bitümlü bir malzemedir. UNI 820223 şartnamesine uygun olan tabakalar, nem geçişini tamamen engelleyen bir yapıya sahip olup, uygun bir propan gazı hamlacı kullanılarak, kenarlardan 100 mm artık kalacak şekilde alt tabakaya kaynak edilir. Dikey yüzeylere uygulanması halinde, tabaka, yalıtım yapılacak bölgenin 100 mm yukarısından itibaren yüzeye iyice yapıştırılmalıdır.

ISI YALITIMI

Yalıtım tabakası dahilinde, yoğuşma (çiğ-lenme) olma ihtimalini ortadan kaldırmak amacıyla, yalıtım kalınlığı, çiğ noktası, buhar kesicinin üzerinde kalacak şekilde seçilmelidir. Isı köprülerini önlemek amacıyla, paneller yan yana monte edilmeli ve bantla birbirlerine tutturulmalıdırlar; eğer panelin kalınlığı 60 mm'yi aşacaksa, o zaman, 30 mm kalınlığında iki ayrı panel üst üste monte edilmelidir, yalıtım panelinin, çatıya mekanik olarak tutturulmasında 70 mm çaplı pullara sahip vida ve genleşmen çiviler kullanılabilir. Mekanik tutturma elemanlarının (çivi, vida) adedi, uygulama yapılan bölgenin iklim şartlarına bağlı olmakla beraber, köşelerde, kenarlardan 50 mm içeride en az 4 adet olmak kaydıyla, orta bölgelerde m2 başına 5-10 çivi veya vida kullanılmalıdır. Kavisli çatılardaki uygulamalarda, panellerin orta noktalarının da tutturulması gerekmektedir.   Çitt  katlı   panel   uygulamalarında, birinci panel (alttaki panel), orta noktasından, bir tek çivi ile çatıya tutturul-malıdır.

Yalıtım malzemesi olarak, mineral taş kümeleri, mineral fiber tabakası, fiber-glass panelleri, 35 kg/m3 polistiren köpük ve bitümlü bir keçe tabakasıyla kaplanmış 25 kg/m3'lük genleştirilmiş polistiren kullanılabilir. % 5'i geçmeyen eğimlerde ve pek rüzgarlı olmayan bölgelerde, poliüretan köpük ve genleştirilmiş polistiren tabakalar, metal plakaya veya buhar kesici tabaka üzerine, en az üç şerit halinde, 300 gr/m2 olacak şekilde, VADATEX, soğuk uygulanabilir yapıştırıcı ile tutturulabilir. Buhar kesici de, aynı yöntemle, metal plaka üzerine önceden tutturulmuş olmalıdır.Son yüzey kaplaması yapılmayan yalıtım panellerinde, su yalıtım tabakası, yerleştirilmeden önce 1,200 gr/nf'lik yapıya sahip bir bitümlü keçe tabakası, aynı yolla panel üzerine yapıştırılmalıdır.

SU YALITIMI KAPLAMA MALZEMESİ

Su yalıtım tabakası, 4 mm kalınlığında, esneme sınırı % 2000 olan ve tek kat örülmüş ekstrude polyester kumaşla güçlendirilmiş, termoplastik esaslı, I.C.I.T.E'e uygun N.400/93 sertifikalı uygun, HELASTA P4 elemanıdır. Sözü geçen tabaka, sırasıyla, enine ve boyuna olmak üzere 90 kg/5 cm ve 80 kg/5 cm'lik gerilme dayanımına sahiptir. DİN 52133'e göre, -25'C'den düşük sıcaklıklarda dahi esnekliğini kaybetmeyen ve üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde 0 °C sıcaklıkta, 10.000 defalık yorulma dayanımına sahiptir. Su yalıtım tabakasının, panel üzerine montajı, uygun bir propan gazı hamlacı yardımıyla, kenarlardan 100 mm'lik artık kalacak şekilde yapılabilir. % 20'yi aşan eğimlerde, su yalıtım tabakası, panel üzerine, her 1 metreye 4 adet düşecek şekilde, 50 mm çaplı pullara sahip çiviler yardımıyla, üst taraftan tutturulmalı-dır. Dikey kenarlarda, su yalıtım tabakası

yukarı doğru katlanıp, muhtemel maksimum su seviyesinin 200 mm üzerindeki bir seviyeye kadar alev kaynağı ile iyice tutturulmalıdır.

Son tabaka olan MİNERAL HELASTA V 3.5 kg, bir önceki tabakaya paralel bir şekilde monte edilebilir. Bir önceki tabakaya tamamen alev kaynağı ile tutturul-malı ve su yalıtım tabakasına benzer şekilde, kenarlardan 100 mm artık bırakılmalıdır. Dik kenarlara rastlayan yerlerde ise bükülerek maksimum su seviyesinin 200 mm üzerinde bir seviyeye kadar alev kaynağıyla tutturulmalıdır. MİNERAL HELASTA V, termoplastik elastomer asaslı, % 1500 esneme limitine sahip, fiber-glass ile güçlendirilmiş bir malzemedir. Bu malzeme, DİN 52133'e uygun olarak -25°C'den düşük sıcaklıklarda dahi esnekliğini koruyabilen ve üzerinde, çift yönlü 3 mm boyunda iki yarık olduğu halde 0 'C sıcaklıkta, 5000 defalık yorulma dayanımına sahiptir.