Mineral Yünler ve Ses Yalıtımı

Darbe tesirli seslere karşı yapılacak mücadelede ise mineral yünlerin çok uygun bir malzeme olması, onun yumuşak (hafif) esnekliğine, daha doğrusu düşük elastikiyet modülüne sahip olmasındandır.

Boşlukla yapı kısımlarında ses azaltılması:

Hafif bölme duvarları gibi çift cidarlı yapı kısımları tam bir ses yalıtımını eğer cidarların arası mineral yünle doldurulmuşsa sağlayabilir. Yapılan deneyler, içi doldurulmamış çift cidarlı duvarların ses yalıtım değerlerinin dolu olanlardan 15-20 dB daha az olduğunu göstermiştir. Mineral yünlerin bu tür konstrüksiyonlara uygun olmasında malzemenin yoğunluğunun hiçbir rolü yoktur. DİN 4109'da belirtildiği gibi, ses akışına karşı olan direnç en az 5 kPa.s/m2 olmalıdır. Bu nedenle mineral yünlerin daha fazla değere sahip olmasına rağmen boşluklu hacimlerin yalıtımında bu asgari değer esas alınmaktadır. Çift cidarlı yapı kısımlarında ses geçişi azalmasına etki eden en önemli faktör, daha önceleri bilinenin aksine, boşluğun doluluk faktörüdür. Yani, boşluğun doldurulan kısmıdır. Standart bölme duvarlarında (Alçı karton) boşluğun yarısının doldurulmasıyla 5-7 dB arasında bir iyileşme sağlanır.

Asma tavanlarda dolaylı ses yalıtımının absorber tabakasıyla arttırılması

Bu tür konstrüksiyonlarda da boşluğun doluluk faktörü emici malzemenin ses akışına gösterdiği dirençten daha önemlidir. Asma tavan üzerine mineral yün serilmesi halinde seslerin dolaylı iletiminde, 5 cm kalınlık için 10-15 dB, 10 cm kalınlık için yaklaşık 20 dB iyileşme sağlanır.

Asma tavan üzerinde ve çift döşemelerde dökme absorber kullanılması:

Piyasada mevcut kalınlıklardaki mineral yün levhalarının kayda değer bir ses yalıtımı sağlamadığı görülmüştür. Bu nedenle ses geçmesi istenmeyen "gürültülü" ve "sessiz" hacimler arasında ayırıcı eleman olarak uygulanmazlar. 30 cm. ve daha fazla kalınlıkları olan "mineral yünler" duvarlar için önemli yalıtım sağlarlar.Bu tür "duvarların" nisbeten az olan dayanımı nedeniyle mekanik etkilere maruz kalmayacak yerlerde uygulanması doğru olur. Örneğin altında bölme duvarları olan asma tavan üzerinde veya bu tür bölme duvarlarının alt tarafındaki boşluklarda kom-puter odalarının çift döşemelerinde olduğu gibi.

Dökme mineral yünün en büyük avantajı, malzeme geometrisinin sonuca etki etmemesidir. Yani dökme yoğunluğunun daha az homojen olmasının özelliklerini gölgelememesi ve önceden saptanan emme değerinin her türlü konstrüksiyonlarda dolaylı emme değerine ilave edilebilmesidir. Bu tür dökme malzemenin yalıtım değeri 30 cm. kalınlık için 15-20 dB ve 50 cm için 25-30 dB'dir.

Ses yutucu tavanlar ve duvar kaplamaları:

Ses yutucu tavan ve duvar kaplamaları inşaat ve mekan akustiğinde başlıca iki görev için kullanılır:a.Bir mekandaki ses şiddet seviyesinin azaltılması, yani tam anlamıyla gürültü mücadelesi. b.Yankılanma süresinin düzeltilmesi ile akustik durumun iyileştirilmesi. Etkin bir ses yutucu malzeme gelen ses enerjisinin yüksek iç sürtünme kaybı ile ses geçişine karşı yüksek direnç göstermeli ve açık gözenekli bir yapıya sahip bulunmalıdır. Özellikle son özelliğe sahip olmayan kapalı gözenekli plastik köpüklerin uygun olmayışı bu yüzdendir. Mineral yünler, 6'dan 60 kPa.s/m2'ye kadar değişen geniş varyasyon alanına sahip özgül akış direncinin yanında % 90-99 arasındaki sabit açık gözeneklilik oranı ile, çeşitli uygulamalar için belirli frekans aralıklarında meydana gelen ses enerjisinin % 95'ine kadar yutulmasını mümkün kılan çok iyi ses yutucu malzemelerdir.

Kolay bükülebilen ön kaplamalarla hava sesi yalıtımı

Duvarlarda hava sesi azaltılması

genellikle bir ön kaplama yapılarak gerçekleşir. Burada, yalnızca tüm duvarın yüzeyini yalıtım malzemesiyle birlikte kaplayan bileşik bir ön kaplama kastedilmiştir. Mineral yün levhaları, böyle bir kütle-yay-kütle sisteminde yaylanma tabakası görevini görür ve dinamik sertliği ne kadar az olursa o kadar iyi akustik etki sağlar. Eğer arada kalan yalıtım malzemesinin dinamik sertliği, örneğin dış duvarlarda ısı yalıtım amacıyla kullanılan alçı kartonlu plastik sert köpüklerde olduğu gibi yüksek olursa, bu taktirde ses yalıtımının iyileştirilmesi yerine kötüleşmesi vuku bulur. Dışarıdan iç tarafa doğru olan direkt ses geçmesinin kötüleşmesi genellikle toleransla karşılanabilir. Fakat sert yalıtım malzemeleri ön kaplama olarak kullanıldığında yatay ve düşey komşu hacimlerle olan dolaylı ses yalıtımını kötüleştirir-ler. (BKZ. Grafik 3).

Hava ve yürüme sesinin yüzer şap ile yalıtımı:

Bir yüzer şap konstrüksiyonunda mineral yün levhası masif tabaka (betonarme döşeme) ile şap tabakası arasında ayırıcı bir görevi üstlenir, iki tabakanın birbirinden ayrılması ile hava ve darbe tesirli ses yalıtımı, yalıtım malzemesinin dinamik sertliği ne kadar düşük olursa o kadar iyi olur. Yatay bir elyaf dağılımına sahip olan mineral yün levhaları aynı kalınlıktaki plastik köpük levhalarına oranla daha iyi sonuç verirler. (*) (Bkz. Grafik 4)

(*) Çevirenin notu:

Kapalı gözenekli sert plastik köpük malzemelerinin yukarıda tarif edildiği gibi kullanılması halinde beklenen amaca ters düşen sonuç verdiği doğrudur. Ancak EPS-Styropor malzemesinin dinamik sertlikleri bazı metodlarla (sıkıştırma ve silindirden geçirme) düşürülerek özellikle yüzer şap uygulamalarında başarı ile kullanılmaktadır.