teknik yazı olanlar yumuşak; yüksek olanlar sert ve ısıya daha dayanıklıdırlar. Polimerler uzun süreli yüklemelerde, iç yapısındaki zincir bağlarının kayması ile şekil değiştirerek deforme olurlar. Bunun sonucunda malzemede gevşeme ve sünme etkisi görülür. Karma yapılı malzemeler; doğal taşlar, beton, pişmiş toprak, cam gibi malzemelerdir. Büyük kristallidirler ve buna bağlı olarak iyon bağları güçlü olduğundan ergime noktaları yüksektir. Ancak sert malzeme olduklarından gevrektirler. Molekül araları boşluklu olduğu için basınç mukamevetlerine oranla çekme mukavetleri düşüktür. Her noktada aynı değerde ısınmadığından ısıl gerilmelere karşı dayanıksızdır. Bu değerlendirmelere göre malzemenin makro strüktürü, yani gözle görülebilir yapısı önem taşımaktadır. Malzeme boşluklu ise; • Mukameveti düşük, • lsı tutuculuğu yüksek, • Su buharı geçirimliliği fazla, • Donmaya dayanıksız, özelliklere sahiptir. Ahşap, plastikler, doğal-yapay taşlar, bir kısım seramikler, bitüm-katran boşluklu yapıya sahip özellikler taşırlar. Bir başka deyişle malzeme yapısı, malzemenin uygulanacağı koşullara uygun seçilmelidir. Örneğin ses geçirimsizliği için dolu malzeme, ses emicilik yönüyle boşluklu malzeme seçilmelidir. Mukavemet ve su geçirimsizlik için boşluksuz malzeme; ısı geçirimsizliği, ısı tutuculuk bakımından da boşluklu malzeme seçilmelidir. Çeşitli beklentilere cevap verebilen tek bir malzeme bulunması imkansız gibidir. Bu nedenle malzemeler yeteneklerine göre hesaplanarak katmanlar halinde uygulanmaktadır. Malzemeler yalın olabileceği gibi, bazı kullanım amaçlarına göre çeşitli aglomereler kullanıma sokulmuştur. Aglomereler birkaç malzemenin bir bağlayıcı ile birleştirilmiş şeklidir. Tek bir malzemeye oranla değişik özelliklere sahiptir. Tek bir malzemenin yetersizliği kompozit malzemelerin üretimini gerektirmiştir. 3. Malzemeydi eforme den unsurlar Yapının değişik yerlerinde uygulanan malzemeler, bulundukları ortam şartlarına göre değişik etmenlerle karşı karşıyadır. Koşullara göre bu etmenler tek ya da birkaç etkili unsur şeklinde malzemeyi zorlayabilirler. Bu etmenler; • Basınç-Çekme Kuvvetleri, • Kayma-Makaslama Kuvvetleri, • Burulma, • Eğilme, • Burkulma, • Çarpma, • Yorulma, • Sertlik, • Aşınma performansı ile ilgili olarak malzemeyi etkilerler. Malzeme üzerinde min-max. yük değişimleri malzemede yorulma, şekil değişmeleri, elastik ve plastik deformasyonlar, hatta sünme ve kopmayla sonuçlanan etkilere sebeb olabilirler. Ayrıca malzemede bir defo veya küçük çatlaklar, sürekli mekanik deformasyon etkisi altında derinleşip, yayılabilir. Elastik deformasyon yapan malzemeler-termoplastiklerdir. Elastik deformasyonda malzeme etken altında kalınca yük kalktıktan sonra eski haline dönüşür. Plastik deformasyonda ise iç yapıdaki molekül ve atom bağları kayarak kopar. Ancak malzemede yeni bağlar kurulmaya çalışılır ve malzeme akmamak için direnir. Daha sonra artan gerilme ile bağlar kurulamayarak malzeme kopar. Ani yüklemelerde kopma çabuk meydana gelir. Çatlak ve korozif bozukluklar kopmayı daha da çabuklaştır_ırlar. Kırılma süresi uzun olan malzemeler sünek malzemelerdir. Yani termoplastikler, metal ve ahşap bu tür malzemeler arasındadırlar. Cam, beton ve seramik ise kırılma süresi kısa olan malzemelerdir. Malzemenin ısısal özellikleri de değişik değişik sıcaklıklarda malzemenin performansında çok etkilidir. Genleşme katsayıları farklı olan malzemeler yan yana getirilmemelidir. Malzemelerin; ısı geçirgenlik direnci, ısı geçirme katsayısı, ısı iletkenlik katsayılarının uygun seçilmesi çok önemlidir. Termal etkiler yanında su ve nemin yapı malzemeleri üzerinde ne denli etkili olduğunu biliyoruz. Yapıda ıslanma, basınçlı-basınçsız su etkisi, kapilarite ve hava nemi ile hidrotermik olaylar malzemeleri etkilemektedir. Malzemeler; • Güneşin radyasyon, • Yangın, • Korozyon • Kimyasal, • Biyolojik, etkileri altında kalarak yapıları ve işlevleri etkilenebilmektedir. Özellikle güneş ışınımı, dış ve iç ortam sıcaklıkları ve yapı yalıtım malzemeleri üzerinde etkilidir. Yapı genellikle devamlı sıcaklık değişimleri ile karşı karşıya olduğundan dış ve iç yüzeylerde önlemler alınması gerekmektedir. Sıcaklık değişimi genleşme-büzülme sonuçlarını doğurmaktadır. Genleşme iç gerilmelerle ilişkili olup; • Sıcaklığın değişim hızı, • Malzemelenin ısı iletkenlik değeri, ile yakından ilişkilidir. Hızlı sıcaklık değişimleri, yavaş ve uzun süreli sıcaklık değişimlerinden çok daha etkili sonuçlar yaratmaktadır. Bu nedenle genleşme riski olan malzemelerde uygulama kaynak, perçin gibi sabit sistemlerle değil tam aksine elastik ya47
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=