bilimsel makale _____________ _ Derz ıudırmazWc malr.emeıi Şekil 4. Derz yalıtım malzemesi uygulama kuralları (20 mm'den geniş derzlerde). yerlerde kullanılmalı, açıkta kalan yüzeylerin minimum olmasına dikkat edilmeli ve derz yüzeyinden mümkün olduğu kadar içeriye yerleştirilmelidir. Derzlerde; plastik kıvamlı macunlara istenilen derinliği sağlamak için, derz dolgu fitili olarak sıkıştırılabilir, daire kesitli bir köpükplastik fitil kullanılmalıdır. Böylece mastik dolgunun arkası beslenmiş olacağından, derze konulurken gerekli basınç sağlanarak yan yüzeylere iyi bir şekilde yapışması sağlanır. Bunlara ilave olarak, uygulama sırasında mastiğin Şekil 3'de görülen üçlü yüzeye yapışması durumunda derz malzemesinde oluşacak adezyon bozukluklarının önlenmesi açısından kaçınılmalıdır. O nedenle, derz sızdırmazlık malzemesi ile dolgu fitili arasına, yapışma önleyici (bağ kırıcı) malzemeler konulmalıdır. Genellikle film şeridi biçiminde ve Polietilen (PE) esaslı bu malzemeler, derzin arka tarafını tamamen kaplamalı ve diğer yüzeylere yayılmasına izin vermemelidir. Kullanılacak derz dolgu fitilinin derz sızdırmazlık malzemesine yapışma sağlamayan türünün seçilmesi halinde ise bu malzeme, aynı zamanda bağ kırıcılık görevini de üstleneceğinden, hem malzeme hem de zamandan tasarruf sağlanabilecektir. Bu amaçla kullanılan en yaygın malzeme ise Polietilen (PE) fitilleridir. Mastik dolgunun kesit alanının çok büyük tutulması halinde, derzden dışarı akabilir. Bu nedenle, maksimum derz genişliği 25 mm'yi geçmemelidir. 1.2.2. Elastikve elasto-plastik macunlar Bir ve iki bileşenli tipleri olan elastik macunlar, derz yüzeylerine yapışıp, elastik olma özellikleri ile derzde meydana gelen hareketlere karşı koyarlar. Elastik macunlar, derze yerleştirilmeden önce derz yüzeyleri toz ve yağlardan temizlenmeli, yapışma yüzeyleri primer (ilk kat) ile astarlanmalıdır. Tıpkı plastik macunlarda olduğu gibi seçilen malzemeye uygun derz geometrisini (genişlik/derinlik) sağlamak için, derze önce, sıkışabilir köpük-plastik derz dolgu fitili yerleştirmek gerekecektir. 20 mm ve daha geniş derzlerde, uygulama üç aşamada, önce bir yüze, sonra diğer yüze ve en son ortaya olmak üzere gerçekleştirilmelidir (Şekil 4). Ancak bu işlem, malzeme yüzeyinde bir kurumaya ve film tabakası teşkiline imkan vermeyecek kadar kısa sürede beklemeden yapılmalıdır. Polisülfid, Poliüretan ve Silikon gibi elastik ve elasto-plastik macunlar, bu grubun, derz sızdırmazlık malzemesi olarak uygulamada kullanılan örneklerdir (Tablo 2). Bir ve iki bileşenli olan ancak genellikle iki bileşenlisi kullanılan Polisülfid, Poliüretan gibi yüksek performanslı elastik macunlar; kimyasal reaksiyon sonucu kür olarak sıvıdan katıya değişmesi nedeniyle kimyasal kürlü termoset olarak da anılırlar. Bu grup malzemeler, hava etkilerine dayanıklılık, yüksek-düşük sıcaklıklarda esneklik ve bükülebilirlik, pek çok kimyasal maddelere dayanım gibi özellikleri nedeniyle, derz sızdırmazlık malzemesi olarak çok geniş çerçevede kullanılırlar. Bunlardan poliüretan, aşınmaya ve delinmeye karşı oldukça iyi dayanıklılık gösterir. Silikon esaslı derz malzemeleri ise, diğer yerinde dökümlü malzemelere göre daha geniş sıcaklık aralığında esnek kalır. Burada dikkat edilecek nokta; bitüm esaslı veya uçucu bileşenler içeren derz dolgu fitillerinin, elastik macunlar, kimyasal kürlü termoset derz malzemeleri ile (bu tür malzemelerin birbiri ile uyumsuzluğu nedeniyle) beraber kullanılmaması gereğidir. 1.3. Fitiller Fitiller; göreceği işleve uygun olarak üretimi sırasında şekillendirilen, ön yapımlı (hazır) derz malzemeleridir. Derz içinde sızdırmazlık ve dolgu görevini üstlenebilen bu malzemeler, sıkıştırılabilir ve bant olmak üzere iki gruba ayrılabilirler. 1.3.1. Sıkıştırılabilir fitiller Bu gruba giren malzemelerin sızdırmazlık malzemesi olarak kullanılabilmesi için, kullanılan malzemenin cinsine göre değişmekle ve üretici firmaca önerilen orana uyulmakla birlikte, derz içindeki boyutunun yaklaşık 1/4'0 kadar sıkıştırılması halinde ancak geçirimsizliği (su, hava) sağlayabilmektedirler. Mastik (sentetik kauçuk-bitüm karışımdan yapılan fitiller) ve elastik 41
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=