makale göre tasarlanmamalıdır, yani yapı önce dayanıklılık göz önüne alınarak tasarlanmalıdır. Bu amaçla çevresel etkiler göz önüne alınarak çevresel etki sınıfına göre betonun tasarımı yapılmalıdır. Yapının bulunacağı ortama göre karbonatlaşma ya da klor etkisinden kaynaklanan korozyon, sülfat ve donma çözülme etkileri gibi bütün bunların önceden belirlenmesi gerekmektedir. Deprem Yönetmeliğinde C20'clen daha düşük dayanımlı beton kullanılmaz ifadesi yer almaktadır [8]. Ancak, beton sınıfı 20 (C20) ele dayanıklılık bakımından kesinlikle yeterli değildir. Dayanıklılığa göre tasarım için C30'un üzerindeki betonları kullanmamız gerekmektedir. Beton geçirimli ise karbonatlaşma olur, demir korozyona uğrar ve dayanıklılığından söz edilemez. Yani önce dayanıklılığa göre tasarım sonra dayanım söz konusu olmalıdır [l). Beton için şartname hazırlanırken, yapının maruz kalabileceği çevre etkileri, örneğin karbonatlaşmanın sebep olabileceği, korozyon olabilecek rutubetli havaya sahip bir yapının betonunun nasıl olması gerektiği belirlenmelidir. Donatı ya da diğer gömülü metal ihtiva eden hava ve nem etkisine maruz kalınması halinde etki edecek çevre tanımı yapılarak etki sınıflarının meydana gelebileceği yerler belirlenmelidir. Buna göre kuru, nemli, ıslak ya da kimyasal ortam şartlarına göre betonun su/çimento oranı, çimento dozajı ve beton sınıfı belirlenmelidir [9] Normal koşullarda beton içindeki donatının pasif durumda olduğunu, korozyona uğramadığını, ancak değişen çevre koşulları ile bu durumun bozulabileceğini belirtmiştik. Ortamın Ph derecesi düştükçe beton içindeki donatı korozyona uğramaya başlar (Şekil 2). Bu 7 2 YALITIM• MART/ NiSAN 2010 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 --------- --------------- 10000 500 Q-l-~-~~~-~~~-~~-=;==--~~ o 2 4 6 8 1 O 12 14 16 18 20 22 24 Yıl Şekil ı: Korozyon nedeni ile <j> 12 donatısının yıllara göre tasıma kapasitesinin değisimi {71 ela yapının dayanıklılığı ile yakından ilgilidir. Çünkü her yıl bu korozyon etkisi artarak, donatının ve dolayısıyla bir deprem karşısında yapının taşıyıcı performansını ve servis ömrünü azaltır. Depreme dayanıklı yapı tasarımı çok yönlü bir konudur. Depreme dayanıklı yapı tasarımı denildiğinde akla ilk olarak taşıyıcı sistemler gelmektedir. Halbuki taşıyıcı sistemler dışında, en önemli konulardan biri, depreme dayanıklı malzeme üretimi, yapılarda kullanımı ve ilgili kurumlarca gerektiği şekilde üretim ve kullanımının denetiminin sağlanmasıdır. Yapılarda Su Yapıların, seıvis ömürleri boyunca mevcut çevresel koşulların zararlı etkilerine karşı koyabilmesi ancak, her yapı için keneli çevre koşullarına uygun detay çözümü ve malzeme seçimi ile olur. Yapıyı oluşturan her eleman için çevre etkilerinin şiddeti farklıdır. Ancak, yapıda korozyon oluşumumm ana etkenlerinden biri ele sudur. Yapının her bölümü farklı şekillerde suyla temasta bulunmaktadır. Bunların yapıya verdiği hasarların şiddeti ele birbirinden farklıdır. Yapının zemin düzlemi suyla en fazla muhatap olan bölümüdür. Zemindeki su etkisi her bölge için farklı orandadır. Her yapı için, zemindeki su yoğunluğuna göre önlem alınması, malzeme ve detay çözümünün yapılması gerekir. Zemin suları içinde, yapıya verdiği zararlı etkiler değerlendirildiğinde en önemlisi basınçlı sudur. Normal koşularda korozyon etkisi gözlenmeyen betonarme bir yapı için, basınçlı su etkisinde de bu özelliğini sürdürebilmesi, tam bir su geçirimsizliğin sağlanmasıyla mümkündür. Yapının toprak altında kalan bölümlerinin zemin ile çevrili olmalarından dolayı, sürekli olarak zemin ve yeraltı sulan ile etkileşim halindedirler. Özellikle yapının tüm yüklerini zemine aktaran ve onu taşıyan bölümlerinin sürekli su ile etkileşim halinde bulunması, yapının taşıyıcılığı açısından sorun yaratmaktadır [10]. Suyun beton ile etkileşime girerek bu hasarları oluşturabilmesi için onu, malzemenin içine doğru iten bir kuwet ve suyun ilerlemesine olanak veren birbirleriyle ilişkili boşlukların bulunması gerekir. Beton içindeki kılcal kanallar içinde oluşan kapiler emme kuvvetleri, suyun yerçekirnine ters bir yönde, beton içine çekilmesine olanak ve-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=