sınır ötesi Mekanik Uygulamalar ve Yanmazlık ASTMEl36, bir malzemenin (sadece ısı yalıtım malzemesini değil) yanmaz olup olmadığının sınıflandırılmasında kullanılır (bazen ISO 1182 veya U.S. Coast Guard 164.109 gibi benzer standartlar kullanılır). Yanmazlık, malzemenin bir yangını desteklemeyeceğini ve organik maddeleri gaza dönüştürmeye yetecek derecede yüksek sıcaklıkta yangına maruz kaldığında, bu gazların yangını beslemeyeceği anlamına gelir. Bir malzemenin yanmaz olarak sınıflandırılması gereği, yapı malzemeleri için her zaman açıkça belirtilmemektedir. Genellikle gemi ve sızan yanıcı sıvılardan yangın çıkma tehlikesi sürekli olan petro-kimyatesisleri gibi kapalı alanlardaki uygulamalar için belirtilmektedir. El36 deneyi,gerçek bir yangınla ilgili gibi değildir. Ufak bir deney numunesi, önceden 750 °C'ye kadar ısıtılmış olan küçük bir fırına sokulur. Yanmaz olarak sınıflandırılabilmesi için, bir çok şartın yerine getirilmesi gerekmektedir: 3 saniye boyunca hiç bir alev gözlemlenmemelidir,numunenin merkezinde ölçülen sıcaklık değeri 30 °C'den fazla artmamalıdır; ve deney bittikten sonra numune, ağırlığının yarısından fazlasını kaybetmiş olmamalıdır. Şekil 3a ve 3b, biri yanmazlık gereklerini karşılayan, diğeri karşılamayan iki farklı numuneyi gösteriyor. Bir malzemenin yanmaz olarak sınıflandırılabilmesi için nispeten düşük organik madde miktarına sahip olmalıdır. 48 YALITIM • KASIM/ ARALIK2008 Mekanik Tesisat Yalıtımı ve Yangın Dayanımı Bir mekanik tesisat yalıtımının yangın dayanım deneyinde amaç, sistemin bir borunun veya bir cihazın belirli bir bölümünün çok hızlı bir biçimde ısınmasını önleyeceğini göstermektir. Isı yalıtım malzemesi,sadece ısı akım oranını azalttığı için, genellikle belirli bir malzeme için daha fazla kalınlık, daha uzun bir süre için korunum sağlar; ama sonsuza kadar koruma sağlamaz. Şüphesiz, yalıtım malzemesinin kendisi de yangın sıcaklığına karşı (yaklaşık 2000 °F) dayanıklı olmalıdır. Yaygın olarak kullanılan iki adet standart zaman-sıcaklık yangın deneyleri ASTME119 ve UL l 709'dur. Her ikisine ait zaman-sıcaklık yangın eğrileri Şekil 4'te verilmiştir. ASTM Ell9 yangın deneyi binalar için kullanılmaktadır ve zaman-sıcaklık eğrisi selülozik tipteki bir yangını temsil etmektedir. Örneğin, belirli kalınlıktaki belirli tip yalıtım malzemeleri yangının bir kattan diğerine yayılmasını önlemek için kullanılırlar. Şekil 4'te, yangın oda sıcaklığında (bu durumda 75°F) başlar ve dört saat içinde yavaş yavaş 2000 °F'a kadar artar. Tam tersi bir durum olarak, UL 1709 yangın eğrisi çok daha şiddetli bir yangını temsil eder; bu örnekte, bir hidrokarbon yangını temsil etmektedir (bir petro-kimyatesisinde oluşabilecek bir yangın gibi), yangın 75 °F'dan 2000 °F'a kadar beş dakika içinde artar. Ek olarak (Şekil 4'te gösterilmemiştir), yangın en az miktarda ısı üretmelidir. Isı yalıtımının amacı, yalıtımlı boru veya cihazın genellikle gereksinmelere bağlı olarak 30, 60 veya 180 dakika gibi sürelerde 1000 °F'a ulaşmasını önlemektir. Bu deneyin sonucu sadece yalıtım kalınlığına ve karakteristiğine değil, yalıtılan borunun ve cihazın karakteristiğine de bağlıdır. Örneğin, verilen bir yalıtım sistemi, boru çapı ve çelik tipi için kalın çelik bir borunun 1000 °F'a ulaşması, ince çelik bir boruya nispeten daha uzun sürecektir. Yalıtımlı bir çelik boruya uygulanan UL 1709 yangın deneyinin sonucunun, yalıtımın tipi ve kalınlığı, çelik tipi ve boru kalınlığı gibi bir çok değişkene bağlı olduğunun bilinmesi önemlidir. "UL 1709 deneyinde yalıtım malzemesi 1 saatlik yangın sınıfına uygun mudur?" gibi bir sorunun anlamı yoktur. Doğru soru, daha detaylı tanımlanan bir sorudur: "Bir UL 1709 deneyinde,12 inch NPS Schedule 80 karbon çeliği boru üstüne uygulanmış bu yalıtım malzemesi 1 , ... ,.-.~ ...... ----------....,...---~ , ... ... o 0:00 0:)0 1:00 -AITMlt1t -Ul170I • • M--,ı; Anow•!Me per UL 17ot l:H 2:00 2:JO >:DO Tim. from THt lt.n IIWkınl Şekil 4: ASTM El19 ve UL 1709 zaman-sıcaklık eğrileri ◄;00
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=