Çevre Binaların GölgelemeEtkisi Bakımından, TS 825 'teki Gölgeleme • Faktörlerininirdelenmesi Prof. Dr. Vildan OK/ İTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Y. Mimar Neslihan Türkmenoğlu BAYRAKTAR 1. Giriş Kısıtlı kaynakların teknolojinin hizmetinde daha az sarfiyatla kullanımını sağlamak üzere, enerji etkin stratejilerden faydalanarak tasarım yapılması ve varolan stratejilerin geliştirilmesi çağımızda önem kazanmıştır. Binaları ısıtmak için gereken enerji miktarı Türkiye'deki toplam enerji tüketiminin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Enerji kaynaklarının kısıtlı olduğu ülkemizde ısıtma enerjisi kullanımında verimliliği sağlayacak olanaklardan birisi de kuşkusuz yenilenebilir enerji kaynağı olan güneşten faydalanmaktır. Binaların ısıtılmasında, enerji ihtiyacı hesabının yapılabilmesi için standart bir hesap metodu ve değerleri belirlemekte olan TS 825 binalarda ısı yalıtım kuralları standardında, gerekli enerjinin elde edilmesi esnasında faydalanılan güneş enerjisinin kazanımları göz önüne alınmıştır [l]. Ayrıca bu kazanımları azaltan unsurlardan biri olan çevre unsurları nedeniyle gölge etkisi de göz önüne alınmıştır. TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kural8 o YALITIM • KASIM/ ARALIK2007 lan Standardı hesap metodunda yer alan günes kazanımları kriterine göre, güneş kazanım miktarını artırmak, ısıtma için gerekecek tükenir enerji kaynağı ihtiyacını azaltacaktır. Güneş kazanımlarını azaltan faktörler arasında çevresel engeller nedeniyle bina dış kabuğunda oluşan gölge etkileri önemli bir yer tutmaktadır. Gölge alanları azaltıldığı takdirde güneş alan yüzeylerde, ısıl kazancı arttımakta olan direk ışınımda, yaygın ışınım ve yansımalı ışıma ile birlikte etki edecektir. Bu sebeple gölge miktarının düşürülmesi güneş kazanımlarını artırmaktadır. TS 825 standardında belirlenen üç ayrı gölgeleme faktörü ile çevre unsurların mevcut bina üzerine düşürdüğü gölgenin güneş kazanımlarına etki edeceği azaltım belirlenmiştir. Hesaplanmış değerler yoksa, ri,a/ın ısıtma periyodu boyunca sabit kaldığı kabul edilmekteve gölgeleme faktörü olarak; Ayrık (müstakil) ve az katlı (3 kata kadar) binaların bulunduğu yerleşim bölgeleri ıçın ri,ay;0,8, ağaçlardan kaynaklanan gölgelenmeye maruz kaldığı durumlar için, ri,ay;0,6, bitişik nizam ve/veya çok katlı binaların bulunduğu yerleşim bölgeleri için, ri,ay;0,5 değerlerinden biri seçilmektedir[l]. Makalede söz konusu standartta sabit değerler olarak kabul edilmiş gölgelenme faktörü değerlerinin uygunluğunu incelemek üzere, üçer katlı 12 ayn binadan oluşan Marmara Depremi Acil Yeniden Yapılandırma Projesi kapsamında, İzmit Gündoğdu bölgesinde seçilen örnek bir adada inşa edilen toplu konut yerleşim bölgesi ele alınmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında, örnek seçilen ada üzerindeki bina tipi kabuğu, projelerine uygun olarak CADprogramıyla modellendirilmiştir. Arsa düz olarak kabul edilip, modeller vaziyet planına yerleştirilmiştir. Binalarının dört yöndeki düşey kabuk yüzeylerinde, diğer binalar veya binaların kendi uzantıları tarafından 21 Ocak ve 21 Temmuz tarihlerinde saatlere göre oluşan gölge alanları 3D Studio VIZ programı kullanılarak görselleştirilmiştir. Opak kısımlardan da güneş kazanımı olmasına rağmen, TS 825'te saydam kısımlardan kazanım olduğu kabul edildiğinden, dört yöndeki
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=