globalanaliz Milyon% DIŞ TİCARET (Yıllık ve Dönemsel) 2000 2001 İHRACAT 27,775 31,334 İTHALAT 54,503 41,399 DIŞ TİCARET HACMİ 82,278 72,733 DIŞ TİCARET AÇIĞI -26,728 -10,065 İHRACAT/ İTHALAT 51.0 75.7 İHRACAT/ GSMH 13.9 21.5 İTHALAT/ GSMH 27.3 28.4 Gelişmekte olan ülkeler açısından dış finansmana başvurmaksızın kalkınmak pek mümkün gözükmemektedir. Dış finansman kaynaklarının kullanımı, kalkınmanın başlangıcı aşamasında faydalı görülmektedir. Kalkınma hamlesinin devam ettirilmesi ise ancak iç finansman kaynaklarının genişletilmesine bağlıdır. Eğer dış borçlar alındıkları amaçlara uygun olarak kullanılırlarsa, ülkeye döviz getirisi sağlayacak ve ülkenin kalkınma stratejisine uygunolacak şekilde yatırımlar gerçekleştirilirse, bu borçlar kendi kendini finanse edebilecektir. Aksi takdirde borçların ödenme zamanı geldiğinde borcun ödenememesi söz konusu olabilir ve pek arzu edilmeyen diğer bir borçlanma nedeni ortaya çıkar. O da borç ödemek için borçlanmadır (re-finansman). Borçlanılan kaynakların verimli alanlarda kullanıldığını varsaydığımız zaman diğer bir ifadeyle re-finansman miktarlarını bir yana bırakırsak, talep edilecek borç miktarı çeşitli faktörlere bağlı olacaktır. İlave dış kaynak gereksinimi ve buna bağ42 YALITIM• KASIM/ ARALIK2007 YILLIK OCAK EYLUL 2002 2003 2004 2005 2006 DEĞ.% 2006 2007 DEĞ.% 36,059 47,253 63,167 73,476 85,535 16.4 61,401 76,201 24.1 51,554 69,340 97,540 116,774 139,576 19.5 102,432 121,506 18.6 87,613 116,593 160,707 190,251 225,111 18.3 163,833 197,707 20.7 -15495 -22,087 -34,373 -43,298 -54,041 24.3 -41,032 -45,305 10.4 69.9 68.1 64.8 62.9 61.3 -2.6 59.9 62.7 19.9 19.8 21.1 20.4 21.4 - 28.5 29.0 32.6 32.4 34.9 - lı olarak talep edilecek borç miktarını, kabul edilen gelişme hızının koyduğu sınırlar içinde, yatırım hacmi, iç tasarruf miktarı, marjinal sermaye hasıla oranı, ithal malı ve ihracat hacmi belirlemektedir. (4 ) Yukarıdaki tablodan açıkça görülebileceği gibi en dikkat çekici husus, ihracatın yıllar içinde artmasına rağmen ithalatın da hızla artması ve dış ticaret açığının yıllık 54 milyar dolar seviyelerine gelmesidir. Toplam dış borçlar 2005 yılında 170,1 milyar dolardır. Kamunun dış borç stoku 2005 yılı sonunda 67,7 milyar dolardır. Dış borcun vade yapısı 2003 yılından beri kısalmaya devam etmektedir. Toplam dış borç stoku içinde 2002 yılında kısa vadeli borçların payı yüzde 12,6 iken, 2005 yılında yüzde 22,5'e yükselmiştir. 2006 yılının şubat ayı itibariyle toplam iç borç stoku 187,9 milyar dolar seviyesindedir. İç borç stokunun reel faizi 2005 yılı sonunda yüzde 7,96 olarak gerçekleşmiştir. Toplam dış borç stokunun GSMH'ye oranı 2005 yılında yüzde 47,2 olarak gerçekleşmiştir. Aynı şekilde kamu dış borcunun GSMH'ye oranı da 2003 yılından bu yana yüzde 38,l'den yüzde 26,2'ye inmiştir. 2005 yılında brüt toplam kamu borcu 250,1 milyar dolardır. Böylece brüt kamu borcunun milligelire oranı yüzde 69,4'e inmiştir. 2006 yılında bu oranın, Maastricht kriteri olan yüzde 60'ın altına inmesi hedeflenmektedir. Türkiye açısından borçlanma nedenlerinin neler olduğuna baktığımızda, şayet döviz yetersizliğini, iç tasarruf hacminden ayn, kısıtlayıcı bir faktör olarak göz önüne alırsak, iç tasarruf seviyesi yükseltilse dahi bu ilave iç tasarrufun, ithalat veya ihracatın artırılması veya dövize çevrilmesi her zaman sağlanmayabilir. Diğer bir deyiş- (4) Türkiye'de Dış BorçSorunu, Dış Borçların Sürdürülebilirliği ve Dış Borçların Sınırlandırılması, Haluk Tandırcıoğlu, DokuEzylül Üniversiıesi, SosyaBlilimleErnstitüsDüergisi Cilt 2, Sayı :2, 2000
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=