ALPER DOĞRUER İnş. Y. Müh. (MBA) Mardav Satış Müdürü Uluslarar~sı sermaye ~kımlan uzun sure, sermayeyı çeken ekonominin kaynak ihtiyacını tamamlayan ve sonuçta da dışarıya kar transfer eden iktisadi işlemler olarak görülmüştür. Ancak, uluslararası sermayenin hala böyle ciddi bir fonksiyonu ifa ettiği doğru olmakla birlikte, küreselleşen dünya ekonomisinde başka önemli fonksiyonları da ortaya çıkmıştır. Bugün, uluslararası sermaye iki şekilde yer değiştirmektedir. Birincisi, sermaye piyasalarına girilerek yatırım yapılmasıdır. Sıcak para olarak da bilinen bu akımlar kısa dönemde makroekonomik istikrar üzerindeki etkileri nedeniyle dikkat çekmektedir. İkinci tür ise doğrudan doğruya gittiği ülkenin fiziki sermaye stoğunu arbran üretimedönük yatırımlardır. Ekonomi yöneticilerinin açık bir ekonomide, ikincisini birinciye veya birincisini ikinciye tercih etme şeklinde bir seçeneği yoktur. Ancak, ikinci tür yatırımların uluslararası ticaret üzerinde doğrudan önemli etkileri bulunmaktadır. Bugün devletlerle boy ölçüşebilecek boyutta dev şirketler dünya ekonomisinde boy göstermektedir. Şirketler, hangi ülkede yatırım yaparak, karlarını maksimize edecekleri konusunda kendileri karar vermektedir. Böylece ortaya çıkan yeni kardeş işletmeler aracılığı ile büyük çaplı bir "firma içi ticaret" ortaya çıkmaktadır. Örneğin, 3 8 YALITIM• KASIM/ ARALIK 2007 TürkiyNe eden Dış Sermayeye İhtiyaç Duyar? çok uluslu bir şirketin özellikle makine ve ulaşım araçları dallarında herhangi bir ülkeye yatırım yapmasını takiben yeni firma ile diğer ülkelerdeki kardeş firmalar arasında iki yönlü ticaret başlamaktadır. Diğer sektörlerde, özellikle kimya sanayiinde ise firma içi ticaretin yanı sıra sektör içi ticaret de meydana gelmektedir. Bunun sonucunda, firmaların rekabet gücünün dünya ölçeğinde öne çıkmasıyla bugün ülkelerin mukayeseliüstünlüklerinden söz etmenin bir anlamı kalmamıştır.(l) Makine ve ulaşım araçları türü sanayilerde, üretim konusunda ihtisaslaşma ve mal düzeyinde üretimi paylaşma daha kolay olduğu için, firma içi ticaret daha büyük çapta olmakta, bu da özellikle gelişmiş ülkeler arası ticareti önemli ölçüde etkilemektedir. Yapılan tahminlere göre dünya ticaretinin yaklaşık l/3'ü firma içi ticaret şeklinde çokuluslu firmalar tarafından gerçekleştirilmektedir. Uluslararası firmalar, hem sabit sermaye yatırımları hem de teknoloji sağlanmasında ve kontrolünde önemli bir güce sahiptir. Ayrıca Ar-Geharcamalarının yüzde 80'inin çokuluslu firmalarca yapıldığı tahmin edilmektedir. Teknolojinin el değiştirmesini gösteren royalty (telif hakkı) ve prim ödemeleri, global düzeyde yüzde 70 oranında ana firmalar ile bunların ortak olduğu firmalar arasında gerçekleşmektedir. Önümüzdeki dönemde uluslararası yatırımların hızla artmaya devam edeceği tahmin edilirken, yatırımcıların üretim maliyetlerini düşürmekten çok, yeni piyasalara girme hedefi ile hareket edeceği belirtilmektedir. Yatırımları çekebildiği ve rekabetçi bir ortam yaratabildiği taktirde Türkiye, büyümenin ve ticareti artırmanın önemli bir girdisi olan yeni teknolojilere sahip olma şansını elde edecektir. Gelişmekte Olan Ülkelerde Dış FinansmanaDuyulan İhtiyacın Nedenleri Dr. Salih Yılmaz, Gelişmekte Olan Ülkelerde Dış Tasarrufa Duyulan İhtiyacın Nedenleri isimli makalesinde, Memduh Yaşa'dan alıntı yaparak, devletin dışarıdan borçlanmaya mecbur kalmasını başlıca iki sebebe dayandırmaktadır. Bunlardan birincisi, kaynak yaratma açısından ülke içerisinde vergi ve iç borçlanma hadlerinde bir üst sınıra ulaşılmadığı halde gerekli döviz ihtiyacının ülkenin mevcut döviz rezervleri ile karşılanamaması halidir. İkinci neden ise ülke içerisinde vergi ve iç borçlanma açısından, bir üst sınıra ulaşmışlık nedeni ile kaynak yaratılamaması ve bu nedenle ihtiyaç duyulan finans- (1) Türkiyenin Dış TicaretinBinugünvüe21. Yüzyıla Doğru Muhtemel Gelişmeler, Dr.A.YavuEzge, Dış TicareDtergisi, Ekim1998Özel Sayı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=