globalanaliz dır. Fobes (1996) da çoğu zaman karar verme aşamasında yaratıcı düşünce ile eleştirel düşüncenin bir arada kullanıldığını ortaya koymaktadır. Benzer bir dualite Gardner (1999) tarafından da ortaya konulmaktadır. Gardner'a göre yaratıcı sorun çözme yakınsak ve ıraksak iki yaklaşımın dinamik dengesi sonucunda gerçekleşmektedir. Iraksak düşünce açık uçlu soru veya görevlere birçok muhtemel tepki, fikir ve seçenek üretmektir. Iraksak düşünme dört ana prensip ile yönlenmektedir;bunlar geciktirilmiş yargı, nicelik için çabalama, sıradışılığa açıklık ve kombinasyonları aramak olarak ortaya konulmaktadır (Gardner, 1999). Iraksak düşünme bir yetenektir ve birçok araştırmacı tarafından yaratıcılıkta önemli bir yeri olduğu düşünülmektedir. Bir başka deyişle mevcut paradigmadan sıyrılmak ve yeni ufukları aramak yaratıcı fikirler bulmanın öncülüdür (Sternburg ve Lubart, 1991). Yakınsak düşünce analitik bir süreç sonunda tek bir noktaya farklı açılardan varılmasıdır. Çoğu zaman yaratıcı sorun çözme tekniği beyin fırtınası ile eş düşünülmektedir. Ancak yakınsak düşünce ile tamamlanmadığı sürece herhangi bir beyin fırtınasından faydalı ve uygulanabilir çözümler elde etme olanağı yoktur. Buluşçu yaratıcılık ve ıraksak düşünce, yaratıcı sorun çözme sürecinin "fikir üretimi" safhasında baskın olurken, adaptif yaratıcılık ve yakınsak düşünme ise "problemin anlaşılması" ve "eylem için planlama" öğelerinde baskındır. Altı aşama arasında yaklaşımın baskınlığı ıraksak ve yakınsaklık arasında sürekli değişmektedir. Karmaşa bulma aşamasında ıraksak düşünce tüm fırsat ve tehditlerin aranmasını sağlamakta, yakınsak düşünce ise kişilerin eforlarını anahtar fırsat ve tehditler üzerinde yoğunlaştırmalarını sağlamak7 o YALITIM • MART/ NiSAN 2007 tadır. Veri bulma safhasında ıraksak düşünce durumun çok yönlü analizini teşvik ederken, yakınsak düşünce durumun tam bir resmini ortaya koyacak verilerin organize edilmesini sağlamaktadır. Sorun bulma safhasında ıraksak düşünce birçok farklı sorun tanımı ortaya konulmasını sağlarken, yakınsak düşünce sorunun çözümüne yönelik belirgin yollar üzerinde yoğunlaşılmasını mümkün kılar. Fikir bulma aşamasında daha önce de belirtildiği gibi ıraksak düşünce baskın, yakınsak düşünce ise beklemededir.Çözüm bulma aşamasında iki yaklaşım da sırayla devreye girerler. Son olarak anlaşma bulma aşamasında ıraksak düşünce birçok farklı uyum stratejisi öneririken, yakınsama bunları mantık süzgecinden geçirir ve sorunun çözümüne yönelik olarak atılacak adımlan sıralar. Netice olarak yaratıcı sorun çözme iki farklı ve uç düşünce tarzının dinamik bir denge içerisinde yeni, farklı ama uygulanabilir ve gerçekçi çıktılar üretmesidir. "Yaratıcılık hakkındaki en yaygın yanlış anlamalardan biri, yeni fikirleri hayal etmenin bu sürecin en önemli kısmı olduğudur. Aslında ortaya birçok fikir çıkmasını sağlayan birçok teknik mevcuttur. Yaratıcılığın güç kısmı, sadece yeni olan değil aynı zamanda değeri olan fikirlere ulaşmaktır" (Fobes, 1996). Yaratıcı Problem Çözümü'nün Farklı Alanlarda Kullanımı Yaratıcı problem çözümü'ndeki "problem" ifadesi, içinde iyileştirme için imkan içeren herhangi bir durumu ifade etme yönünde değerlendirilirse, hayatın her alanında (kişisel, toplumsal, idari, finansal,teknik, sanatsal) yaratıcı problem çözme için imkanlar olduğu ortaya çıkar (Fobes, 1996). Bunlar arasında işletmeciliközel bir öneme sahiptir. Olaya iş dünyası ve işletmeci perspektifinden bakıldığında, yaratıcılığa sahip olmayan bir firmanın "öngörülebilir" olma tehdidi ile karşı karşıya kalacağı kesindir (Herbig ve Jacobs, 1996: 63). Yaratıcı çözümlere ulaşmak için birçok yol mevcuttur ve hiçbir yolun bir diğerinden daha iyi olma zorunluluğu yoktur ve yöneticiler çoğu zaman kendilerini en rahat hissettikleri yaratıcı stili tercih ederler (Herbig ve Jacobs, 1996). Hillisve Puccio (1999) yaptıkları çalışmada on yıllık bir döneme ait bir literatür taraması yapmış ve yaratıcı sorun çözme metodunun farklı disiplinlerde ne sıklıkla kullanıldığını araştırmışlardır. Bunu yaparken "yaratıcı sorun çözme" ile ilgili makaleleri çok farklı disiplinlere ait makale veri tabanlarında taramış ve sonuç olarak 1985-1995 yılları arasında konudan bahseden 588 adet makaleye rastlamış ve bunların 301 tanesinin Osborn geleneğinde bir sorun çözümü ile ilgili olduğunu tespit etmişlerdir. Yapılan sıralama sonucunda yaratıcı sorun çözmenin sanat, temel bilimler, iş idaresi gibi birçok farklı alanda kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçlarında işletmecilik ve iş idaresi, psikoloji ve eğitimin ardından konuya atıfta bulunan en çok makaleye sahip alandır. Bu da işletmecilik alanında yaratıcı sorun çözmeye olan ilginin potansiyelini ortaya koymaktadır. YARATICISORUNÇÖZMEDE KÜLTÜREL GÖRELİLİK Hofstede (1994),bir örgütün faaliyet gösterdiği çevrenin örgütteki yönetsel süreçleri etkilediğini ortaya koymaktadır. Yaratıcı sorun çözmenin de örgüt bağlamında kullanımının örgütün bulunduğu çevreden etkilenmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple öncelikle örgütsel bir çerçevede yaratıcı faaliyetlerin nasıl yeşertilebileceği, idare edilebileceği incelenecek ve örgüt içindeki liderlerin yaratıcı sorun çözme boyutunda başarılarının bağlı olduğu etkenler değerlendirilecektir. Ardından yaratıcı sorun
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=