gulanmasında malzeme seçımı açısından önemli bir etkendir. ı. GİRİŞ İnsanoğlunun yangınla mücadelesi 4000 yılı aşkın bir süredir devam etmektedir. Yangından korunma çabaları ile ilgiliilk ciddive bilimsel çalışmalar II. Dünya Savaşı'ndan sonra başlar. Yangın deney yöntem ve koşulları, bina boşaltma kapasiteleri, dumanın yayılması ve bina içi hareketleri, taşıyıcı sistem elemanlarının korunma yöntemleri vb. gibi sorunlar uluslararası işbirliği kapsamında CIB, ISO ve benzeri kuruluşlarca ele alınmıştır. 11 Eylül 2001 tarihinde New York World Trade Center'da meydana gelen korkunç felakette çeliğin de bazı durumlarda yangına karşı sistem içinde belli bir dayanıklılık sınırı olduğu izlenmiştir. Ülkemizdede kullanımı giderek yaygınlaşan çelik yapı malzemelerinin karşılaşabileceği yangın sorunlarının bilincinde olmak gerekmektedir. Çelik taşıyıcı sistemleri yangından korumada çeşitli yalıtım yöntemleri kullanılmaktadır. Bunlar arasında, alçı yapı ürünleriyle yapılan koruma yöntemleri çok daha uzun süre yangına karşı dayanıklıdır. Aynca alçının hafif bir malzeme olması nedeniyle yapıya gelen yük miktarı fazla artmamaktadır. Diğer bir kaplama metodu olan beton ile kaplanmada hem maliyet hem de yapıya gelen yük çok daha fazladır. Deprem kuşağında yer alan Türkiye için bu önemli bir konudur. Deprem sonrasında yapılan çalışmaların daha hızlı bir şekilde gerçekleşmesinde enkaz kaldırma çalışmalarında, hafif malzeme kullanımının işleri çabuklaştırabileceği unutulmamalıdır. Deprem sonrası çıkabilecek bir yangında hem depremin verdiği zarar hem de yangın olayının başlaması enkaz altındakileri kurtarma çalışmalarında gecikmeye sebep olacaktır. Bu sebeple yapıda kullanılan malzemelerin yanıcılık özellikleri bilinmelidir. Bu bağlamda yönetmeliklere uyulması önem kazanmaktadır. Son yirmi yıl içinde meydana gelen en şiddetli depremlerden bir tanesi de Ocak 1995 yılında Japonya'nın Kobe şehrinde gerçekleşmiş ve deprem sonrasında yangın çıkmıştır. Yaklaşık olarak beş binin üzerinde insan yaşamını yitirmiştir. 2002/ 4390 Karar Sayılı Binaların Yangından Korunması hakkındaki yönetmelik, ülke çapında uygulamaya yönelik hazırlanması bakımından yapılarda yangın güvenliği bağlamında önemlive geç kalmış bir gelişmedir. Yeni yangın yönetmeliği çerçevesinde mimari tasarım ve yapısal önlemler alarak malzemeyeyönelik bilgiler tasarımcı, uygulamacı ve kullanıcı arasında değerlendirilmelidir. 2. YANGINVE MALZEME İLE İLİŞKİSİ Yangın, yanıcı özellik gösteren katı-sıvı-gaz maddelerin kontrol dışı yanması olayıdır. Malzemede tutuşma ateşleyici bir unsurla ya da çeşitli sebepler nedeniyle kendiliğinden meydana gelmektedir: Malzemeler ateş altında Isı iletimi, Isı tutma yeteneği, Isı geçirgenlik, Isıl atalet ve Genleşme kavramlarıyla karşı karşıyadır [l]. Her malzemenin ısı iletkenliği farklı özelliktedir ve malzemelerin genleşmeleri de bu özelliklere göre farlılık gösterir. Isı enerjisinin, sıcaklıkları farklı iki ortam arasında birinden diğerine geçişi Isı İletimi (kondüksiyon), Isı Taşınımı (konveksiyon), Isı Işınımı (radrasyon) şekilde oluşur [2). Yangında ısı, yanmakta olan bölgeden çevresine konveksiyonve radyasyon ile iletilir. Yapıyı oluşturan malzemeler, yangınla karşılaşma sırasına göre, Mobilyagibi döşeme malzemeleri, Bitirme ve dekorasyon malzemeleri, Yalıtım malzemeleri; özellikle ısı ve ses yalıtkanları, Strüktürel (yapısal) malzemeler şeklinde gruplandırılabilir [3]. Yangınların bir kısmı küçük ısı kaynaklarından çıkmakta ve ilk aşamada yanan maddeler,genellikle yanıcı olan mobilya takımları, halılar ve perdeler olmaktadır. İstatistiklere göre, konutlarda çıkan yangınların yaklaşık %20'si ölümle sonuçlanmakta, bunların büyük bir kısmı da mobilya ve aksesuarların yanması sırasında çıkan gazlar ve dumanlar nedeniyle boğulma şeklinde olmaktadır. Yangının etkisinin azaltılması için, dekorasyon ve yapısal malzemelerde kolay yanmayan malzemeler kullanılmalıdır. Malzeme kontrolünün en iyi yöntemi, malzemelerin yangındaki davranışlarını bilmeklebulunabilir. Malzemelerin yangın anındaki davranışlarını etkileyen değişkenler ise malzemenin; Yanabilirlik, yanıcılık sınıfı, Isısal genleşme davranışı, Isı ve sıcaklık iletme özellikleri, Mekanik- Termik davranışları, Ateşe direnci veya sıcaklığa bağlı olarak, kimyasal açıdan yangından korunma reaksiyonları (Alçının dehidratasyonu gibi), Termik mukavemet davranışı, olarak sıralanabilir [4]. 2. 1. Çelik Malzemelerin Özellikleri Çelikbir çok yönden yapılarda kullanım avantajı olan bir malzeme olup yapılarda kullanılan diğer bütün metaller gibi yanmaz özelliktedir. Fakat yüksek sıcaklıklara karşı direncinin yetersiz oluşu en olumsuz tarafıdır. Yumuşak çelik 250 °C'ye kadar olan sıcaklıklar için, normal değerine 400 °C'de döner. Soğuk çalışılan yüksek dayanımlı çelikler ise dayanım bakımından büyük azalmalar gösterirler. YALITIM• EKiM 2006 6 7
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=