gazları da beraberinde getireceği bilindiğinden yangın mekanından çıkıp komşu mekanı kullanarak kaçmaya başlayan kullanıcının hala büyük tehdit altında olduğu açıktır. Yangından korunmadaki ilk amaç kullanıcıların güvenliğini sağlamak olduğundan, tasarım aşamasında alınacak kararlarla, kullanıcılar için ölümcül bir tehlike olan dumanın bina içindeki hareketi ve yayılması kontrol edilmelidir. Binalarda duman yayılmasını engelleyebilmenin en etkili yolu ise dumanın ve sıcak gazların özelliklerini bilmektir. Bu tip veriler bilinirse dumanı kontrol altında tutmak çok daha kolay olacaktır. 2. Kapalı Hacim Yangınlarında Duman Hareketi Yangın tutuşmadan sonra kendi kendine sönmediyse mekandaki oksijen ve yakıt bitene kadar büyüyerek devam eder. Yanma olayının bir sonucu olarak yakıtın hemen üzerinde alevlenme görülür ve alevlerin hemen üzerinde tavana doğru yükselen sıcak hava ve duman sütunu oluşmaya başlar. Yanma esnasında yükselen duman sütunu içerisine ortam havası girerek salınan yakıt buharı ile karışır. Duman sütununun içine karışan havadan sağlanan oksijen ile tutuşmuş yakıttan çıkan yanıcı buharın karışması ile yanma devam eder ve ortama ısı salınır. Bu şekilde açığa çıkan ısının büyük bir bölümü yanma bölgesindeki gazlar tarafından emilir, böylece mekandaki gazların ve havada uçuşan katı parçacıkların sıcaklığı da artar. Yanma gazları kaldırma kuvvetleri (buoyancy) yardımı ile yükselmeye devam ettiği süre boyunca içeriyehava girişi devam eder. Yanma bölgesinin üstünden yükselen duman sütununa yanlardan hava girdiği süre içinde yanma için gerekli oksijen de sağlandığından, yangın kendini büyütme mekanizmasını \·-•.•.•.•. •.• .•.•. ~ •.•.•.•.•.•.• •.•. 5 : ~~:S~N~S~A~ :· ·1·· 0 6: : : : •.••: : . H,WA~KtMJ• . .. . •• . - . - . - . . . - . . . . . . . . . . 5 ~ :::}-_-::(: 'f YAKIT Şekil 1. Yanmaktaolanbir cisimdemeydanagelen birincil o/ay/cır [9,s. 2/ 1.Yakıttan iletim ile ısı geçişi, 3. Alevde oluşan ışınım ve taşınım, 5.Karışıma giren ortam havası, kurmuş olur. Duman sütunu sürekli sıcaklığını artırarak yükselmeye devam eder. Yanmakta olan bir cisme uygulanan bu temel kural aşağıdaki şekilde açıklanmıştır (2]. Alevlibölgenin tam üzerinde oluşan, sıcaklığını artırarak yükselmeye devam eden ve içerisine giren hava ile hacmini sürekli artıran bu karışımın düşey hareketini engelleyecek tek eleman, yanan bölgenin üzerinde bulunan tavan veya çatıdır. Kapalı hacim yangınlarının diğer yangınlardan farklı olmasını sağlayan, çift tabaka kavramı gibi birçok teorinin temelini oluşturan en önemli özelliklerden birisi bu yatay engel bir başka deyiş ile tavanı oluşturan döşemedir. Duman sütunu tavana ulaştığında Şekil 2'de gösterildiği gibi tavan şekline bağlı olarak farklı yönlJrde ince ışınlar halinde dağılır. Yanma bölge2. Yakıttan ışınım ile ısı geçişi 4. Uçuşan yanıcı parçacıklar, 6. Duman sütunu. sinin üstünde oluşan duman sütunu ve yanlardan sütuna karışmış olan ortam havasının tümü bu şekilde tavanın hemen altında her yönde dağılmaya başlarlar. Dumanın tavan altında, tavan alt yüzeyine paralel olarak her yönde ince ışınlar halinde dağılması tavanjeti olarak adlandırılır. Tavan boyunca devam eden sıcak hava akımı (tavan jeti) duvarlara Şekil 2. Alev ve tavan arasında tavanjet o/ayıııın oluşması {3}. YAUTIM • HAZiRAN2006 7 5
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=