Yangın Güvenliği Kavramında Yanmakta Olan Malzemeler Tarafından Oluşturulan •• Duman Miktarı ve HareketininOnemi Öğr. Gör.Dr. MustafaÖZGÜNLER, Araştırma GörevlisSiedenA. ÖZGÜNLER İstanbul Teknİk Ünİversİtesİ Mİmarlık Fakültesİ, Mİmarlık Bölümü, Yapı Bİlgİsİ Ana Bilim Dalı 1. Giriş Yngınlarda oluşan can kaıplarının çok az bir yüzdei alevlerin doğrudan temaı nedeniyle oluşur. Bina içerisindeani bir patlama olmadıkça, strüktürü güçlendirilmiş bir binanın çökme süresi genelde kaçış süresinden fazla olacağı için göçük altında kalma nedeniyle oluşacak ölümlerin yüzdesi de fazla değildir. Bu tip olaylarda can kayıplarının pek çoğu bina içerisinde oluşan dumanın ve zararlı gazların solunmasıyla oluşan zehirlenmelerdir. Bu oran tüm ölümlerin % 75'ini oluşturur ki bu da çok fazla bir miktardır. Yanmakta olan farklı malzemelerden çıkan zehirli gazların türleri yapılan deneyler sonucu belirlenebilmektedir. Malzemelerden çıkan bu tip gazların türüne göre tehlike sınırlarının belirlenmesi de mümkündür. İnsanlar için belirlenen tehlike sınırlan, kişinin fizyolojik yapısına, yaşına, cinsine göre değişebileceği ve ayrıca yanma gazlarının yanma 7 4 YALITIM• HAZiRAN 2006 ortam şartlarına bağlı olarak insanı etkileyiş biçimlerinin farklılaşacağı için kesin bir rakam olarak alınmamalıdırlar. Örneğin karbon içeren tüm malzemelerdeyanma anında çıkan, karbondioksit gazının, ortamdaki oksijen yetersizliği nedeni ile daha tehlikeli olan karbonmonoksit gazına dönüşmesi ile insan üzerinde yapacağı etki tamamen farklılaşacakbr. Bina içerisinde serbestçe dolaşan bu tip zehirli gazlar içeren duman tabakasının zehirleyici etkisinin yanında, sıcaklığı da kullanıcılar açısından büyük tehlike olabilmektedir. Birçok yangında, yangın başlangıcından çok kısa bir süre sonra kaçış yollarını kullanarak binayı terk eden kullanıcılarda bile, giysi korunması olmayan yerlerde özellikle ısıya çok duyarlı göz kapaklarında yanıklar görülmüştür. Dumanın zehirleyici etkisi, görüşü engelleyip kaçışı zorlaştırması ve diğer tüm olumsuz etkileri göz ardı edilip yangının sadece ortam havasını ısıtan bir ısı kaynağı olduğu varsayılsa bile artan ortam sıcaklığı tek başına ölüme neden olabilir. Herhangi bir mekana 80-120 •C sıcaklığında hava üflendiğinde mekandaki canlıların fizyolojik yapı ve giysilerine bağlı olarak en fazla 15 dakika içerisinde ısı çarpması (Hyperthermia) nedeni ile hayatlarını kaybedecekleri kaçınılmaz bir gerçektir [l]. İnsan vucudunda deri sıcaklığının 44.8 •C'ye çıkmasını sağlayacak güçteki bir sıcak hava akımı bile hücre bozulmalarına sebep olacağından acıya ve ufak yanıklara neden olabilmektedir. Kaçış yollarında 60 • C sıcaklıkta bir yüzeye dokunulduğunda 10 saniye içerisinde deride protein pıhtılaşması oluşacak ve acı veren yanığa sebep olacaktır [l]. Yangın mekanına yakın herhangi bir mekanda bile, ısınmış yüzeylerden ışınım yolu ile ve/veya sıcak gaz ve dumanın doğrudan bu mekana sızması ile ortam sıcaklığının özellikle tavan hizasında çok kısa sürelerde yukarıda bahsedilen düzeyde tehlikeli değerlere çıkacağı ve bu mekana sızan dumanın başka bir bölmedeki yanma sonucu oluşan zehirli
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=