araştırma kendisi de zamanla hasar görmekte ler, fabrikalarda kimyasal madde ve taşıyıcı özelliğini yitirmektedir. doldurulan kaplar, borular, depolar Donatıda meydangelen korozyon ile ve bir çok makine parçası olarak saönemli kesit kayıpları oluşmakta ve yılabilir. Endüstrinin diğer dallarınbeton-donatı arasındaki aderans za- daki bu yapılar korozyon sebebiyle mania yok olmaktadır. Böylece sis- beklenenden daha kısa sürede işlettem olarak birlikte çalışması gere- me dışı kalmakta ve büyük ekonoken betonarmenin ana özelliği kay- mik kayıplar meydana gelmektedir. bolmaktadır. Betonarme yapılarda Örneğin ABD'de çeliğin korozyodonatı korozyonu iki nedenle başla- nundan dolayı yıllık kayıp 70 milyar yabilrnektedir [i:].-- -dohrra-ya·km biı de-ğ-ere-ttl-aşm-akta--- Birincisi donatıyı dış etkilere karşı dır. Türkiye'deki korozyon kayıplarıkoruyan bazik özellikteki olan pas nın ise GSMH'nin% 4.36'sına eşit olpayı betonunun yeterli geçirimsizli- duğu yapılan araştırmalar sonucu elğe sahip olmaması nedeniyle kar- de edilmiştir. 1997 yıllarında eğitime bonlaşarak bazikliğini yitirmesi ve ayrılan payın, GSMH'nin %1.76'si, bunun sonucu donatının korozyona 1998 yılında %2.53'ü olduğu dikkate açık hale gelmesidir. Bir diğer du- alınırsa, konunun önemi bir kez darum ise korozyon klor iyonlarının et- ha ortaya çıkmaktadır. Gerçekte kokisi ile ortaya çıkabilmektedir. Ge- rozyon kayıplarının maliyetinin benelde su yapılarında klor iyonları lirlenmesinde birçok zorluklar bupas payını geçerek, donatıya ulaşa- lunmaktadır. Malzemeve işçilik kaybilmekte ve korozyonun oluşmasına bı yanında tespiti zorluklar içeren neden olunmaktadır. ikincil kayıplar bulunmaktadır. Bu Her iki durumda da korozyonun nedenle bu kayıplarında maliyet hebaşlayabilmesi pas payı betonunun saplarında göz önüne alınması gegeçirimlilik özelliklerine bağlı ol- rekmektedir. Korozyon nedeniyle maktadır. Korozyon oluşumunun meydana gelen dolaylı kayıplar aşadonatıda devam etmesi için gerekli ğıdaki şekilde verilebilir. olan iki etken oksijen ve nemdir. Sonuç olarak korozyonun oluşumu açısından betonun geçirimsizliğinin önemi büyüktür. Geçirimlibir betonla üretilmiş betonarme taşıyıcı elemanlarındaki donatının korozyona uğraması, donatı ile beton arasındaki aderansın kaybolması sonucu yapıların taşıma gücünde önemli kayıpların oluşması kaçınılmaz bir hal almaktadır. Bu durum ise özellikle deprem gibi bir doğal afetin yanında betonarme yapılar için önemli bir riskin oluşmasına neden olmaktadır. 2.1. Korozyon Nedeniyle Oluşan Diğer Kayıplar Korozyonun etkisi sadece yapılarımızda değil endüstrinin diğer dallarında da yoğun bir şekilde görülmektedir. Bunlar atmosfer şartlarına açık bulunan tanklar, depolar, direkler, korkuluklar, taşıt araçları, yeraltı boru hatları, iskele ayakları, gemi46 YAUTIM • ŞUBAT 2006 2. 1. 1. Onarım Çalışması Nedeniyle Tesisin Servis Dışı Kalması Gerek konutların gerekse sanayi türü yapıların korozyon nedeniyle oluşan hasarların giderilmesi için geçen sürede kullanılmaması sonucu üretim durmakta ve bu nedenle ekonomik kayıplar meydana gelmektedir. Örneğin Büyükşehirlerde doğal gaz borusunun veya ana su borusunda oluşabilecek korozyon sebebiyle bir kaç gün devre dışı kalması sonucu meydana gelen kayıplar hesap edilemeyecek kadar büyük olabilecektir. Aynca bu tür tesislerin devre dışı kalması ile kurumlara olan saygınlığın kaybı da unutulmamalıdır. 2.1.2. Tesiste Oluşan Ürün Kaybı Gerek tarım ürünlerinin depolandığı siloların gerekse ishale boru hattının korozyon sonucu delinmesi halinde bunun giderilmesi sürecinde ürün kayıpları oluşacaktır. Ürün kaybının yanında çevre kirlenmesi ve eğer ürün yanıcı bir madde ise yangın tehlikesi de söz konusudur. Akaryakıt istasyonlarındaki yakıt tanklarının delinmesi sonucu yeraltına kaçan yakıt buna örnek olarak verilebilir. Bütün bu kayıplara kornzyon--kayb-ı-olar-a-k b-akma-k-gel'ek--- mektedir. 2.1.3. Korozyon Sonucu Ürünün Kirlenmesi Korozyon ürünlerinin çözünmesi sonucu oluşan kimyasal madde ürün içerisine karışarak kirlenmesine sebep olabilir. Özellikle gıda, ilaç ve sabun gibi ürünlere korozyon sonucu oluşan pasın bulaşması ile kalitesinde ve hijyenikliğinde bozulmalar meydana gelmektedir. İçme suyu ishale hattında meydana gelen hasar sonucu özellikle kurşun borularda, içme suyu içine zehirli kurşun bileşiklerinin karışmasına sebep olunmaktadır. 2. 1.4. Metallerin Korozyondan Korunması İçin Boyanması ve Kaplaması Metalleri korozyondan korumak üzere kullanılan boyalar, kalay ve çinko ile yapılan kaplamalar da oluşan kayıplar içerisinde yer almalıdır. Üretilmekte olan boyaların büyük bir kısmı korozyonu önlemek amacı ile kullanılmaktadır. 2. 1.5. Korozyon İçin Alınan Önlemler Korozyon hasarından korunmak için projelendirme aşamalarında ekonomik olmayan boyutlarda malzemelerin seçimi yoluna gidilmektedir. Aslında buna bir optimizasyon sonucunda karar verilmelidir. 3. İSTANBULDAKİ MEVCUT DURUM 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde Marmara'da yaşanan dep-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=