bilimsel sinde eski unvanıyla Etibank perlit işletmesi tesisleri kuruluş çalışmalarına başlanmış, 1979 yılında perlit üretimine geçilmiştir. 1979 yılında kırma-eleme ve genleştirme projeleri tamamlanarak üretime geçilmiş, 1989 yılında genleşmiş perlit sabşlarını arbrmak için mikronize perlit ve izoşilte adlı ürün çeşitlemesine gidilmiştir. Halen tesislerimizde kırılmışelenmiş perlit, genleşmiş perlit, mikronize perlit ve izoşilte üretimleri devam etmektedir. Eti Maden İşletmeleri, perlitin iç pazarda ETİPER markası ile tanınıp kullanılmasında önemli çalışmalar yapmıştır. 2002 yılında Türkiye ham perlit (genleştirilmemiş) ithalat miktarı 485 ton ve değeri ise 19.000 dolar olmuştur. Aynı yılda genleşmiş perlit ithalab 23.5 ton olup bunun değeri 9.836 dolardır. 2002 Yılında Türkiye ham perlit ihracab 212.000 ton olup bunun değeri 5.621.000 dolardır. Aynı yılda genleşmiş perlit ihracab 193 ton olup bunun değeri 55.956 dolardır. (DİE İstatistikleri) 1.2. Perlit'ln Kullanım Alanları Perlit genleşmiş olarak kullanıldığı gibi ham olarak da geniş kullanım alanına sahiptir. Perlit ve perlit ürünleri, her bir sektördeki kullanımı nedeniyle, önemli bir çevre dostu malzeme olup perlitin ticari değerini arbran en önemli özellikler şunlardır: Perlit, radyoaktivite içermeyen madenlerden olup, yağ, içme suyu ve benzeri gıda sularının fıltrasyonunda, sanayide, tarımda ve inşaatta yaygın olarak kullanılmaktadır. Perlit anorganik bir madde olup, yüksek sıcaklıklarda özelliğini korumakta, yangının sıçramasını ve yayılmasını önlemektedir. Bünyesinde açık ve kapalı çok sayıda hava boşluğu olması nedeniyle hafiftir. Bu gözenekler, perlite olağanüstü ısı yalıtım özelliği kazandırmaktadır. Gözenekliğinin ve hafifliğinin bir sonucu olarak, yüksek frekanslı sesleri etkisiz hale getirmekte, darbeli sesleri yalıtmakta, sesi çok iyi bir şekilde absorbe etmektedir. Nötr bir malzeme olan perlit, kararlı kimyasal yapısı nedeniyle kimyasal reaksiyona girmemektedir (Suda erimez, çürümez ve bozuşmaz). Sterildir. Bakteri ve mikrop barındırmaz. Yapı malzemelerinde kullanılan perlit, hafifliği nedeniyle demir ve çimento kullanımını % 15 azaltarak malzeme tasarrufu sağlamakta, maliyetleri düşürmektedir. Yüksek ısı yalıtım özelliği nedeniyle duvar kalınlıklarının azalmasını böylece bina kullanma alanının artmasını sağlamaktadır. Perlitin hafif olması yapının ölü yük miktarını azaltmaktadır. Örneğin, 150m2'lik bir daire 15 ton kum yerine 0,5 ton perlit ile sıvanabilmektedir. Genleştirilmiş perlit az hacimli, düşük yoğunlukludur ve fiziksel olarak esnektir. Genleştirilmiş perlit doğal bir yalıtım malzemesi olup, ısı iletkenlik değeri 0,035 kCal/mh •C'dir. 1.2.1. lsı Yalıtımı Amacıyla İnşaat Sektöründe Kullanımı Ülkemizde üretilen perlitin %80'i inşaat sektöründe ısı ve ses yalıtım malzemesi olarak kullanılmaktadır. Isı iletkenlik değerinin çok düşük olması, hafifliği, kullanılabilme ve işlenebilme kolaylığı, ısıya dayanımı, asit ve bazlara dayanıklılığı, bakteri barındırmayışı gibi birçok avantajları perliti inşaat sektöründe ideal bir yapı malzemesi durumuna getirmektedir. Örneğin ETİPER ürünlerden birisi olan İzobeton kullanılarak %40 yakıt tasarrufu sağlar. Kullanımı sayesinde yaklaşık %40 enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Perlitin inşaat sektöründe kullanım alanları dört ana grupta toplanabilir: lsı ve ses yalıtım amaçlı gevşek dolgu uygulamaları Genleştirilmiş perlit ısı ve ses yalıtımı sağlamak amacıyla serbest olarak duvar ve döşemelerde kullanılabilmektedir. Bu uygulamalarda genleştirilmiş perlit, çift cidarlı bir duvarın iki cidarı arasına serbest olarak doldurulur. İnorganik bir malzeme olan perlitin pH'ı 6-7 dolaylarındadır. Bu nedenle kimyasal olarak pasiftir, çürümez, böcek ve bakteriden etkilenmesi söz konusu değildir. lsı yalıtım betonları ve hafif beton uygulamaları: Genleştirilmiş perlitin inşaat sektöründe en yaygın kullanım şekli, yalıtım özelliğine sahip ısı yalıtım betonu yapımıdır. Genleştirilmiş perlitin çimento ile belirli oranlarda karıştırılması sonucu elde edilir. Perlit betonlarının (İzobeton' un) kullanım amacına göre yoğunlukları 300-600 kg/m3 ; ısı iletkenliği 0,090 -0,15 kCal/mh •C arasında değişir. Çoğunlukla açık ve kapalı çatılarda, zemine oturan döşemelerde, ara kat döşemelerde ve alt yüzü dış etkilere açık döşemelerde uygulanmaktadır. İzobeton katmanı, iklim bölgelerine göre istenen ısı yalıbmının sağlanması amacıyla değişik kalınlıklarda yapılabilir. Kapalı çatılarda hazır bir ürün çeşidi olan izoşilte ile de yalıtım yapmak mümkündür. İzoşiltenin hazırlanışında hiçbir bağlayıcı madde kullanılmadığından ısı yalıtım değeri yüksektir. Isı iletkenliği, 0,045 kcal/mh • C'dir. Uygulaması pratik olup işçilik ve zamandan tasarruf sağlar. Ayrıca, çatılarda kullanılmakta olan perlitli kiremitler, toprak kiremitlere göre yüzde 54 daha az iletkendir. Perlitli kiremit üretiminde kullanılan harç; ısı yalıtımı normal kiremit'e göre daha fazla olan kırılmışelenmiş ham perlit ve çimentodan oluşmaktadır. Harcın yüzde 75-80'i perlit ve %20'si ise çimentodur. (http: www.bulak.nel 2004, ve eraper). YALITIM • ARALIK2005 8 5
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=