EnerjiTasarrufundaPerlit AdnanYILMAZ Eti Maden İşletmeleri Genel Müdür Yrd. / Yönetim Kurulu Üyesi 1.1. Giriş • Inci taşı anlamına gelen, doğada grinin tonlarından siyaha kadar değişik renklerde bulunan perlit camsı, volkanik bir kayaçtır. Bünyesinde %71 - 75 SiO2 ; %12,5- 18 Al2O3ve %2,9-4 Na2O, %0,5-5K2O ve %2-5 oranında su bulunduran perlit bir alüminyum silikatbr. Nitrat, sülfat, fosfor, ağır metal, radyoaktif element ve organik madde içermez. Dolayısıyla kimyasal olarak oldukça saftır. Perlitte en önemli özellik, hidrasyona uğramış camsı silika yapısındaki %2,5 arasında bileşik halinde içerdiği sudur ve bu su perlitin kararlılığını sağlamaktadır. 850-1100 •C'lik alev şokuna tabii tutulduğunda bünye suyunu kaybederek patlama sonucunda tane hacminin 10-30 misline kadar genişleyerek düşük yoğunluklu, gözenekli, hafif, beyaz bir materyale dönüşmektedir. Elde edilen bu malzemeye Genleştirilmiş Perlit denir. ABD, Ermenistan, Japonya, İtalya, Türkiye ve Yunanistan perlit kaynakları bakımından zengin ülkelerdir. Dünya görünür rezervi 700 milyon ton'dur. Dünya toplam rezervi (görün ür+m uh temel +mümkün) 7.700 milyon ton olup, bu rezervin 5.700 milyon tonu (%74'ü) Türkiye'de bulunmaktadır (http://minerals. usgs. gov, 2004; MTA,2003). Aşağıdaki Tablo 5'te dünya perlit rezervleri verilmektedir. Mevcutdurumda ham perlit ve işlenmemiş perlit ürünlerini en çok üreten ve tüketen ülke ABD'dir.Üretim84 YALITIM• ARALIK 2005 TABLO 1. Dünya Perlit Rezervleri (milyon ton) Ülkeler Görünür Rezervler Toplam Rezervler ABD 50 200 Türkiye 30 5. 700 Yunanistan 50 300 Diğer 600 1. 500 Dünya Toplamı 700 7. 700 Kaynak: USBM Mineral Yearbooks 1995, http://minerals.usgs.gov,2004 TABLO 2. Yıllar İtibarıyla Dünya Perlit Üretim Miktarları (ton) ÜLKELER 2000 2001 2002 2003 Ermenistan 35. 000 35. 000 35. 000 35. 000 Avustralya 5. 000 5. 000 5. 000 5. 000 Yunanistan 360. 000 360. 000 360. 000 360. 000 Macaristan 1500. 00 1500. 00 140. 000 1450. 00 İran 15. 000 15. 000 20. 000 20. 000 İtalya 60. 000 60. 000 60. 000 60. 000 Japonya 250. 000 250. 000 2500. 00 240. 000 Meksika 68. 702 70. 000 85. 703 90. 000 Filipinler 5. 650 6. 000 6. 000 6. 000 Slovakya 17. 020 20. 000 18. 630 19. 000 GüneAyfrika 400 400 1. 200 1.200 Türkiye 1494. 29 1500. 00 1519. 02 1500. 00 ABD 672. 000 5880. 00 5210. 00 493. 000 Zimbavya 5. 000 5. 000 DÜNYTAOPLAMI 1.7900. 00 1.7100. 00 1. 6600. 00 1. 630,000 Kaynak: http://minerals.usgs.gov, 2004 de söz sahibi diğer ülkeler ise Yunanistan, Japonya, Türkiye, Macaristan ve Meksika'dır. 2003 yılında, dünyada 1,63 milyon ton perlit üretilmiş olup, Türkiye tüvenan perlit üretimi yıllık ortalama olarak 150.000 ton civarındadır. Türkiye'de işletilen perlit ocaklarının çok büyük bir kısmı Batı Anadolu'daki yataklardır. Bunlar genellikle İzmir-Manisa-Balıkesir ve Çanakkale illeri civarında yoğun- !aşmış durumdadır. Gerek Batı Anadolu ve gerekse diğer bölgelerdeki yataklar çok uzun yıllar ihtiyacı karşılayacak durumdadır. Tablo 2'de yıllar itibarıyla dünya perlit üretim miktarları verilmektedir. Dünyanın en büyük perlit rezervine sahip ülkemizde (yaklaşık 6 milyar ton) Batı Anadolu'da mevcut perlit yataklarını değerlendirmek amacıyla 1972 yılında İzmir ili Menderes ilçe-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=