•• Teras Çatılar Uzerine Mimari Bir Değerlendirme<·ı Ülger BULUT Araştırma Görevlisi İTÜ Mimarlık Fakültesi Özet rkiye genelinde bina üretim ereksinimi gündemini sürdüürken, yeni yapı alanları açmak gibi çözümler kimi zaman kent nazım planı üzerinde revizyonlar gerektirebilmektedir. Büyük şehirlerde nüfusla orantılı olarak artış gösteren bina sayısı, özellikle kent merkezlerinde rekreasyon ve açık alanların azalması, trafik, alt yapı sorunu gibi problemlere yol açmaktadır. Kent merkezinde bulunan mevcut binalardaki atıl mekanların değerlendirilmesi fikrinden yola çıkılarak, "teras çatıların işlevlendirilmesi", bina kullanımında yeni bir katma değer yaklaşımıdır. Bu çalışma, ülkemizde teras çatı uygulamaları ve bu uygulamaların kullanım şekilleri üzerine bir incelemedir. Bu bağlamda, tasarımda teras çatı çözümü tercihini etkileyen nedenler, Malzeme performans kriterleri Yasa ve yönetmelikler Uygulamaya ilişkin güçlükler ve maliyet başlıkları altında incelenmiştir. Giriş Büyük şehirlerde nüfusla orantılı olarak artan bina gereksinimi, özel82 YALITIM• NiSAN 2005 likle kent merkezlerinde rekreasyon ve açık alanların azalması, trafik, alt yapı sorunu gibi problemlere yol açmaktadır. Mevcut binalarda atıl durumdaki mekanların değişik işlevlerle kullanılması yaklaşımıyla çatıların büyük bir potansiyel teşkil ettiği görülebilir. Kavram olarak çatı, barınağın temel unsuru olarak, doğa etkenlerinden korunmayı sağlamasının yanında, mekanın tanımlanmasında da önemli bir rol alır. Bir diğer yandan, tipik uzak doğu pagodaları, Eskimo igloları, Ronchamp Şapeli, Sydney Opera Binası gibi örneklerle çatının, bina kimliği ve tasarım konseptindeki etkisi de görülür. Konsept olarak moderniteye kadar coğrafi ve iklimsel etkenler tarafından şekillendirilen çatı, yapım tekniklerine ve kullanılan malzemelere göre çeşitlilik göstermiştir. Esası itibarıyla kavramların sorgulanmasını hedef alan modernleşme hareketinde ise teras çatılar, arketip durumundaki kırma çatılara karşı ikonoklastik (ikon kırıcı) bir protesto olmuştur. Modern mimarlığın temsilcilerinden Le Corbusier, "Yeni Bir Mimarlığa Doğru Beş Nokta" bildirisinde düz çatı uygulamalarına dair çatı terası ve çatı bahçesi olarak iki değişik işlev önermiştir. Bu sayede çatı bahçelerinin, kent için yapı alanlarının tümünün yeniden kazanımı anlamını geleceğini söylemiştir. Ayrıca bu uygulamalar, günümüz "yeşil çatı" konseptinde olduğu gibi, toprak katmanı ile yalıtım esasına dayanmaktadır. Teras çatıların, ülkemizde yerel malzeme ve üretim tekniği ile inşa edilmiş, böylece vernaküler mimarlık örneği olarak gösterilebilecek düz toprak damların kırsal bölgelerdeki yaygınlığı nedeniyle, ikonoklastik vasfının etkili olduğu söylenemeyebilir. Tüm dünyada modern hareketin etkin olduğu yıllar, Türkiye Cumhuriyeti'nin erken dönemlerine tekabül etmektedir. Türkiye'de o yıllar modern mimari, inşaat endüstrisinin yoksulluğu ve kısıtlamaları yüzünden, daha geleneksel, daha küçük açıklıklar ve çoğunlukla da eğimli kiremit örtülü çatılar kullanılarak inşa edilmiştir. Yine de, ülkemizdekı modern mimarlık örneklerinde tera~ çatılar yapıların ana karakteristik ögelerinden biri olmuştur. Bu dönemlerde teras çatılarda yeterli sızdırmazlığın sağlanamaması ne- (*) 2. Ulusal Çatı & Cephe Kaplamalarında Çağdaş Malzeme ve Teknolojiler Sempozyumu'ndan alınmıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=