röportaj_ nelere dikkat edilmeli,bu projelerin püf noktaları nelerdir? SORGUNAKKOR: Stüdyo işi çok detaylı ve giren çıkan çok parametre var. İlk başta tabanımız, dört duvarımız, tavanımız, kolon ve kirişlerimiz belli. Tercihimiz hiç bölme duvarları olmayan boş ve yüksek tavanlı mekanlar. Biz burayı, o mekanın amacına uygun olarak, en efektif şekilde kullanacak yerleşim şeklini buluyoruz. Kayıt mekanlarında paralel duvarlardan kaçınıyoruz, mekanın içinde ses yayınlandığı zaman rezonansa girecek 3 temel frekansın ve onların harmonilerinin mümkün olduğunca birbirlerine yakın olmayacağı boyutları seçiyoruz. Kontrol odalarında stereo dinleme yapılacaksa odanın ortadaki aksa göre simetrik olmasına dikkat ediyoruz. Daha sonra, yapılacak ses yalıtımının miktarını belirliyoruz.Yanibir stüdyoda kabul edilebilecek maksimum çevre gürültüsü miktarı diyelim·Noise Rating cinsinden NR20.O mekanda ses ölçümleri yapıyoruz ve değer NR 55 çıkıyor. Bizim STC (Sound Transmission Class) 35 dB'lik bir yalıtım yapmamız gerekiyor. Bu yalıtımı hangi katmanlarla elde edeceğimizi belirliyoruz. Bir çok değişik malzeme kullanıyoruz: içi kum dolu tuğla, alçı blok tuğla, kurşun levhalar, değişik yoğunluklarda taşyünü-camyünü sıklıkla kullandıklarımız malzemeler. Ses yalıtımını da iki şekilde yapıyoruz. Birisi havayla taşınan ses, diğeri de kütleyle taşınan ses için. Kütleyle taşınan ses yalıtımı vibrasyon yalıtımı oluyor. Havayla taşınan ses de yüksek yoğunluklu çeperler ve bağlantı noktalarının birbirlerine iyi birleştirilmesi gibi detaylarla sağlanıyor. Kapı ve pencereler en fazla problemliyerler. Hareketli oldukları için ses yalıtımının en zayıf noktalarıdır. Özellikle kapılarda helezonik menteşeler, özel contalar ve şerit mıknatıslar kullanıyoruz. Camlarda da camın alanına göre ses yalıtım miktarını veren bir formül var ve ona göre kalınlıkları belirliyoruz. İçerideki sesi içeride, dışarıdaki sesi de dışarıda tuttuktan sonra içerideki sesin dinleyiciye (ya da mikrofona) düzgün gelmesi için akustik düzeltmeleri yapıyoruz. Çünkü ses yalıtımı bitince, genelde mekan her tarafı sert ve yansıtıcı yüzeylerle çevrili hamam gibi bir yer oluyor. Sonuçta olması gereken yankılanma zamanını belirliyoruz. Yankılanma zamanı RT60 cinsinden ölçülür. Yayınlanmış bir sesin kesildikten sonra 60 dB azalması için geçen süredir bu... 100-150m3 hacim aralığındaki kontrol odalarında 0,4-0,5 sn olmalıdır bu değer. Çok kanallı kayıt sistemlerinin bulunduğu kayıt odalarında, yine hacmeve kaydedilecekenstrümana göre değişir RT60. Ama 200 m3 hacimlibir yerde, yaylı grubu, davul gibi enstrümanlarda 0,7-0,8sn olması gerekirken, gitar, kanun ya da trompet gibi enstrümanların tek başına kayıtlarında 0,3-0,4 sn tercih edilir. Bu farklı yankılanma zamanı gereksinimleri "Değişken Akustik" dediğimiz bir sistemi kullanmamızı gerektirir. Bunlar, açıldığında yutucu, kapandığında yansıtıcı olan hareketli panellerdir. Diğer kullandığımız akustik düzenleme malzemeleri gözenekli ses yutucular, sesi yönlendirmek için kullandığımız yansıtıcılar ve sesin mekanda düzgün yayılmasını sağlayan difüzörlerdir. Akustik düzenleme malzemelerinin ses yutma katsayıları frekansa göre de değişir. Her malzeme bütün frekans bandında (20 Hz - 20 kHz) aynı şekilde çalışmaz. Yani bir odayı tamamen cam elyafıyla kaplayın, elinizi şaklattığınızda hiç yankı duymazsınız ama mesela bir davul çaldığınızda davulun sesi uzaktan bile hiç hoş gelmez. Çünkü davulda daha çok olan bas sesleri yutmaz cam elyafı ve odanın bas seslerdeki yankılanma zamanı hiç azalmamıştır. Bunun için bas seslerde diyafragmatikyutucular kullanıyoruz. Bunlar tavandan asılmış paneller ya da PVC bazlı gerilYALITIM • EKiM 2004 6 3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=