teknik yazı anlaşılacağı üzere ani hareketlerde kuvvet doğrudan yapışma yüzeylerine intikal etmekte yavaş ve periyodik hareketlerde ise malzemenin bünyesindeki deformasyonla dengelenmektedir. Fonksiyonuna uygun bir fuga'nın yapılabilmesi ve yalıtılabilmesi için periodik hareketlerin incelenmesi gerekir. Bunların içinde en önemlisi fuga dizaynında baz olarak kullanılan termik hareketlerdir. Her elemanda mutlaka meydana gelir ve devamlı tekrarlanır. Bu hareketleri yaklaşık olarak hesaplamak mümkündür. Aşağıda verilen hesap yolu ve malzemelerin uzama katsayıları cetvelinden istifade edilerek hesaplanan uzama miktarı nazari itibare alınarak fuga sayısı ve genişliği tesbit edilir. Bu genleşme miktarına bağlı fuga genişliği, fugayı meydana getiren malzeme cinsleri ve ortam şartları nazari itibare alınarak fuga yalıtım malzemesi seçilir. Fuga aralığını tayin etmek için malzemelerin uzama katsayılarını, fuganın iki yanındaki malzemenin boyutlarını, genleşme katsayısını ve ısı farklarını bilmek yeterlidir. Bu şekilde % 90 yaklaşıkla neticeye varılır ki pratik olarak bu yeterlidir. Tesbit edilemeyen Şekil 2. 38 Malzeme a X 10' Beto(nGenel) 10 Granibtlieton 9 Çakıllı beton 9-12 Bazaltlı beton 9 kireç taşı ilebeton 9 Yüksek fırın curufiulebeton 7-10 Thermokcruertuiflebeton 8 Tuğla kırıntısı ilebeton 6 Kuvaritlzebeton 12 Köpübketon 11 Kireç taşı 7 Tuğla 5 Kuvarsit 13 Granit 8 Bazalt 9 Klinker 5-8 Normcaal m 4,8 Cam elyaflı poliester 35-45 Doymamış poliestdeör kümreçinesi 100-15 PVCs ert 70-80 Demir 11,5 Çelik 10-14 Nikel 13 Gümüş 19,3 Alüminyum 26 Kalay 27 Kurşun 29,4 Çinko 28 Tablo 1. Çeşitli Yapı Malzemelerinin Lineer Cinsten Termik Uzamaları. % 10 ise bir emniyet faktörü ile telafi edildiği gibi iyi bir yalıtım malzemesi de % 100'den fazla bir uzama yapabildiğinden emniyetlidir. Termik uzama fugada basınç meydana getirir. Fuga daralır. (Şekil 2) Binanın dış yüzünde bulunan elemanların ortam harareti ile ısınmaları çok farklıdır ve ortam hararetinin çok çok üstünde değerler verirler. Bu konu direkt güneş ışınına maruz alanlarda dikkate alınmaladır. Memleketimizin şartlarına muhtelif malzemelerin cephe üst yüzey ısıları ekteki cetvelde verilmiştir. Cephe elemanlarının imkan dahilinde olabilecek maximal termik hareketi 1. yakınlık derecesinde Malzeme max ısı ·c Beyaszeramibke, yaczam +50 Beyadzuvar açık renk linker açık renkbetonm, ozavike sıvalı satıhlar +60 Mact amarkayüzüizolebli eyaz seramik +65 Kırmızı dış cephe tuğla duvarı + 75 Açık renkeloksalüminyum satıhlar paslanmçaezlik satıhlar +80 Siyacham, arkası izolessiziyah seramiko,yurenkmetaller, siyaharka satıh üstündbeulunan berrackamlar +90 Koyurenk eloksallı alüminyum satıhlar, eskimiş çinkok,oyurenk tabii taşlar Arkası izoleklioyurenklimetal satıhlar +40 Tablo 2. şu formülle hesaplanır: 1. Serbest elemanlarda her iki istikamette hareket varsa; Bu formülde: 2 X=-- aı'.'ıt. L 2 x= Metre olarak hareket L= Cephe elemanlarının metre olarak uzunluğu a= Lineer termik uzama katsayısı mm mm'C L'ıt= Sıcaklık farkı tıt'nin hesabında min. sıcaklık bölgedeki 1O yıllık ortalama olarak meteorolojiden alınacak; max. sıcaklık malzeme cinsine göre yukarıdaki cetvelden bulunacaktır. tıt= Max. t-min. t'dır. tıt hesabına misal 1O yıllık ortalamada bölgedeki min. sıcaklık. Min. t= 3°C ve fugasını hesaplayacağımız malzeme natürel renkli alüminyum ise cetvelden max. t alüminyum = +80°C. tıt= + so·c - (-3°C) = s3·c olacaktır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=