teknik yazı inşaatta Fuga Dizaynı Y.MimarYenalOKTUĞ Çuhadaroğlu KimyaSanayive Ticaret A.Ş. H er gün gelişen tekniğin meydana getirdiği çok çeşitli inşaat malzemelerinin hemen en büyük amacı fonksiyonlardan fedakarlık etmeden inşaatın en seri ve en ekonomik olabilmesidir. Bunun bir neticesi olarak binaların hazır elemanların montajı ile meydana getirilmesi en uygun yöntem olmaktadır. Böylece her geçen gün inşaatta kullanılan malzemeler gerek adediyle ve gerekse çeşitleriyle süratle artmçı.kta, bu malzemelerin birleşme noktalarında meydana gelen fugalar artık ihmal edilemez hale gelmektedir. Tekniğine uygun yapılmayan fugalar çoğu zaman istenilenin tam tersini verdiğinden mükemmel planlanmış bir huzursuzluğun kaynağı olmaktadır. İki elemanın birbiri ile irtibatı ancak pek nadir hallerde kuvvete dayanır bir şekilde yapılabilir. Bu nedenle fugaların serbest harekete müsait malzemelerle birbirine bağlanması, yalıtım yapılması gerekir. Fuga yalıtım malzemesinden beklenilen vazifenin tam olarak yapılabilmesi için kullanılan malzemenin inşaatın bünyesinde meydana gelecek hareketlerden zarar görmemesi gerekir (kopmamalı, yırtılmamalıdır). Bunlardan ayrı olarak malzeme hava şartlarına, ışık tesirine, su ve çimento ile bağlanmış bölgelerdeki alkali ortamlara karşı mukavim olmalı, eskimemelidir. Bu görevler yalıtım malzemesi tarafından yerine getirilmelidir ve tabiidir ki bütün benzer maddeler bu vasıfları haiz değildirler. İnşaatta Fuga'nın teshilve planlanması: Kontrol altında olmayan, evvelden kestirilemeyen hareketlerle periodik olarak meydana gelen ve evvelce bilinebilen hareketler arasında bir ayırım yapabilmek gerekir. Zira her iki hareket şekli de fuga malzemesine nakledilecektir. 1. Kontroel dilemeyen hareketler: Bunlar ekseriyetle akma, sıkışma ve temel kayma neticesi meydana gelen hareketlerdir. Pek nadir olarak bu tür hareketler toprak altında bulunan su tabakalarının hareketlerinden de meydana gelebilir. Bu tür hareketlerin büyüklüğü daha önce bilinemediğinden fuga'daki yalıtım malzemesi tarafından kısmen karşılanabilir. Ancak bu tür hareketler çok nadir meydana geldiklerinden periodik olarak meydana gelen hareketlere nisbeten fuga dizaynı bakımından ihmal edilirler. Çok büyük oldukları zaman fuga yalıtım malzemesinin sınırları dışına çıkar ve fugaların yeniden doldurulması gerekir ki çoğu zaman bu şiddette bir hareket binanın kısmen veya tamamen yıkılmasına da sebep olabilir. 2. Periodikolarakmeydana gelenhareketler: Bunlar: a. Termik genleşme ve kontraksiyon hareketleri, b. Kuruma ve şişme hareketleri ve zaman zaman periodik olan rüzgar etkisi ile meydana gelen hareketlerdir. Bunların da dışında binalarda ihmal edilebilir daha pek çok hareket vardır ki bunlar ne ani meydana gelen ne de periodik hareketlerdir. Güçleri küçük olup zamanla linear olarak kaybolan hareketlerdir. (Büzülmeler-sürtünmeler). o•. ;.i_/ö ·'o··~ .-i,: ırih . ;,•,. :.._ . ..,_·.:o, >.ı-·,., Şekil 1. 1 No'lu şekilde elastik yalıtılmış bir fuga'nın iki hali görülmektedir. Üstte ani meydana gelen hareketlerde elastik yalıtım malzemesi bünyesinde meydana gelen kuvvetlerin dağılımı. Altta ise yavaş ve periodik olarak meydana gelen hareketlerle, meydana gelen kuvvet dağılımı görülmektedir. Kuvvet çizgilerinden de 37
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=