bilimsel . . . . ·········-······ .. -·-·-· .. - ' . . ' ' . . . ' ' . . :+::::r:::::r::::r: ' . . -.. : .... t. ..... L. ...:. Şekil 3. Beş ton sinüs gürültüsüile performanstesti. Devamlı çizgi sistem çalışmadığı zamankigürültüyü, kesik çizgi ise sistem çalıştığında kalangürültüyügöstermektedir. Şekil 4. Matkapgürültüsü ile performanstesti. Devamlı çizgi sistem çalışmadığı zamankigürültüyü kesik çizgiise sistem çalıştığında kalangürültüyügöstermektedir. temi görülmektedir. Sistem mikrofonla alınan sinyali kullanarak ters gürültü üretmekte ve bu ters gürültü sinyalini bir hoparlör yardımıyla çevreye yayarak gürültüyü bastırmaktadır. Şekil 2'de ise Fx-LMS [l], [2] algoritması blok diyagramı görülmektedir. Şekil 2'de e[n] sinyali mikrofondan alınan ve y[n] sinyali de hoparlöre gönderilen sinyali temsil etmektedir. S"{z) süzgeci akustik ortamın modellenmesi sonucu elde edilir ve ikincil yol olarak adlandırılır. W{z) basbrıcı süzgeçtir ve LMSalgoritması ile kontrol edilir. x[n] gürültü sinyalinin sistem tarafından hesaplanmış yaklaşık halidir. Şekilde görüldüğü gibi, bu sistemde gürültü sinyali bir referans mikrofonuyla alınmadığı için sistem tarafından üretilir. 2.2. Deneysistemi Gerçek zamanlı çalışan sistemlerde yazılımın ilk olarak hazır bir deney karb üzerinde denenmesi çalışmaların hızlanması açısından çok yararlıdır; bu çalışmamıza da önce hazır bir kart üzerinde yazılım geliştirerek başladık. Bir kulaklık sisteminin taşınabilir olması için pil ile çalışabilmesi ve dolayısıyla yeterince düşük güç tüketen bir yapıya sahip olması gerekir. Bu nedenle bir sabit-nokta işlemci olarak Texas Instruments firmasının TMS320VC5416[5] işlemcisini kullanıldı. Bu işlemci bir DSK {"Developer'sStarter Kit") karbna sahip olduğundan deneyler bu kart kullanılarak gerçekleştirildi. 2.2.1. C5416DSKgenelözellikleri • 1 stereo müzik girişi • 1 mono mikrofon girişi • 2 stereo çıkış (biri yükseltilmiş) • 160 Mhz c5416 işlemci • USB bağlantılı emülasyon ara yüzü 2.2.2. Yazlım Geliştirilmesi Yukarıda anlatılan Fx-LMS algoritmasının matlab üzerinde simülasyonları gerçekleştirildikten sonra C ve assembly programlama dilleri iç içe kullanılarak kart üzerinde gerçek zamanlı uygulamalar yapıldı. Bir kulaklık sistemine mikrofon yerleştirildi ve mikrofon çıkışı ve kulaklığın hoparlörü karta bağlanarak deney sistemi hazırlandı. Bu sistem kullanılarak değişik gürültüler üzerinde çalışıldı ve başarılı sonuçlar elde edildibu sonuçlar bir sonraki bölümde bulunmaktadır. 2.2.3. Deney Sonuçları Bu bölümde üç farklı gürültüyle elde edilen sonuçlar sunulacak ve değerlendirilecektir. 2.2.3.1 Beş TonSinüsGürültüsü 100, 200, 300, 400, 500 Hz tonlar içeren gürültüyle çalışbğında AGK sisteminin sonuçları Şekil 3'te görülebilir. Şekilden görüldüğü üzere sistem tüm gürültüler üzerinde etkin olarak çalışabilmektedir. Gürültü basbrma miktarları 100 Hz'de 15 db, 200 Hz'de 30 db, 300, 400 ve 500 Hz'de ise 40 db'nin üzerindedir. Ayrıca tüm sinyalgücü üzeründe 27 db lik bir azalma sağlanmışbr. 2.2.3.2 Matkap Gürültüsü Matkapgürültüsü 450 Hz'de bir ton ve çok yüksek frekanslardakitonlardan oluşmaktadır. Sistem 450 Hz'deki ton üzerinde çalışmaktadır. Şekil 4'te matkap gürültüsüyle çalışbrılan sistemin performansı görülebilir. Temizleme miktarı 450 Hz'de 35 db kadardır ve gürültünün gücü yaklaşık olarak 10 db azaltılmışbr. 2.2.3.3 UçakMotoruGürültüsü Uçak {pervaneliSAAB340B) kabin gürültüsü 80 Hzve katlarındaki tonlardan oluşmaktadır. Bu gürültüyü hoparlörden vermek zorunda olduğumuz için80 ve 160 Hz tonları tam olarak verilememektedirbu yüzden sistem 240 Hz 320 Hz ve 400 Hz üzerinde çalışmaktadır. 240 Hz'de 15 db, 320 Hz'de 15 db ve 400 Hz'de 10 db'lik gürültü azaltımına YAUTIM• HAZiRAN2004 61
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=