bilimsel mekte ise de olgu başka bir gerçeği gün yüzüne çıkarmış olmaktadır: l. Girinti, çıkıntılar yapının dış yüzeyini büyütmekte olup, böylece dışarıyla ısı alışverişi artmış olmaktadır. 2. Dışa dönük, daha yüksek ısı iletkenlik katsayısına (A-,W/(mK)) sahip gereçlerden yapılmış yapı öğeleri, kiriş, kolon, döşeme uçları ya da bunların uzantıları ısı köprüsü (görüntü 2) oluşturmaktadır [2]. Fourier ısı iletim yasasında dT O = ıı.t . A . --- , [W] dx görüldüğü gibi [3) ısı geçişinin ana katsayılarından birisi de cismin, burada yapının, dış yüzeyi (A, m2) olmaktadır. Özdeş biçimde ısı yitiminin de <l> = k . A, [W/K) ortak katsayısı, ısı geçirimlilik katsayısı (k, W/(m2K)) yanında yine dış yüzey alanı (A,m2 ) olmaktadır. Öyleyse yapının dış yüzeyinin çeşitli girinti-çıkıntılarla aşırı ölçüde büyütülmesi ısı yitiminin temel etkenidir. Bu durumda gereksiz dış yüzey biçimlendirmelerinden uzak durmak ısı artırımı için vazgeçilmez bir anlayış olarak görülmelidir. Diğer yandan türevli denklem, kullanılan gerecin ısı iletkenlik katsayısını (A-,W/(mK)) da ısı iletiminde katGörüntü2: Duvar boşlukları delikli tuğla yada gaz betonla kapatılmakta; daha iletken olan donatılı beton yüzeyler ısı köprüsü oluşturmakta. 84 YAUTIM• A(';USTOS2003 Çizelge3: Kullanılan Gereçlerin lsı Değerleri (c değerleri bkz. (5) p, kg/m' A., W/(mK) c, Ws/(kg K) b, Ws"'/(m'K) Tuğla Duvar 1600 0,68 İç Sıva 1400 0,70 Dış Sıva 1800 0,87 Polistrol Sert 20 0,04 Donatılı Beton 2400 2,10 sayı olarak vermektedir. Buradan, yüksek ısı iletkenlik katsayısına sahip gereçlerden yapılmış yapı öğelerinin ısı yalıtkanlık direncinin düşürüleceği açık olarak görülmektedir. Bu durumda ısı iletkenlik katsayısı yüksek gereçlerin, özellikle yapıyı çevreleyen dış kabuk içerisinde, sınırlı yüzey büyüklüğünde de olsa, yalıtımsız biçimde yer almaması gerekmektedir, çünkü o zaman ısı köprüsü ortaya çıkmış olmaktadır.Isı köprüleri aynı zamanda farklı ısıl genleşmeler yanında, daha çok yaşlık geçirimliliği ile de yapının gerek dayanımını gerekse dayanıklılığını olumsuz etkilemektedir. Örneğin ısı iletkenlik katsayısı 2. 10 W/(mK) varsayılan donatılı betonun döşeme uçları, balkon çıkması ib. geri kalan, 0.60 W/(mK) ısı iletkenlik katsayısına sahip delikli tuğladan yapılmış duvar yüzeyine göre, daha iletken olup dışarıya daha çok ısı göndereceği ortadadır. Görüntü3: Duvar dış yüzeyi suya karşı pişmiş seramik ürünle kaplanmış,ancak sızan su yine de tehlikelidir. Dış kabuk daha iletken duruma getirilmiş. Isı yalıtım önlemine başvurulmamış. 1000 1043 1000 990 1000 1251 1500 35 1000 2245 Fourier yasasını gösteren türevli denklemde "dx" kesit kalınlığı ile erke yitimini yavaşlatan bir paydayı belirtmiş olmaktadır. Özdeş biçimde yukarıda yalıtkanlık (salınım) direncini gösteren bağıntıda da "s" malzemenin kesit kalınlığı ile bu direncin artacağı bildirilmektedir. Görüldüğü gibi matematik anlatımlar erke yitimini azaltmak için, l. Göreceli daha düşük ısı iletkenlik katsayılı malzeme ile dış kabuğun oluşturulmasını, 2. Kesit kalınlığının artırılmasını çare olarak göstermektedir. O halde gerek ısı köprüsü oluşmasına, gerekse dış yüzey büyütülmesine olabildiğince açık kapı bırakmamak koşulu ile, daha yeğni (birim kütlesi düşük) gereç kullanımı, daha kalın yapı öğesi tasarımı yardımıyla dış kabuğun oluşturulması gerekmektedir. Diğer yandan genel olarak yapıda aranan dayanım, dayanıklılık, duraylılık (stabilite), geçirimsizlik gibi özellikleri de saklı tutmanın zorunluluğu göz ardı edilmemelidir. Burada sergilenen ısı korunumu anlayışı elbette, genel olarak yapının tüm dışa dönük yüzeyi için, zeminden duvarlara, çatıya dek geçerlidir. Çalışmanın ilerleyen bölümünde en çok yanlışlıkların yapıldığı duvar düzenlemelerinde hangi çarelere başvurulması gerektiği örneklerle anlatılacaktır. 3. ÇÖZÜMYOLU Sorunun ne olduğu anlaşıldıktan sonra çözümün de anlaşılır bir bi-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=