teknik AKUSTİK BİLGİLER GürültüNedir? Ses (ve gürültü) düzeyinin ölçü birimi desibeldir. Desibel(dB)duyulabilmenin en alt sınırı olan OdB ses düzeyini (0.00002 N/m2 ses basıncı) başlangıç kabul eden logaritmik ve pratik bir derecelendirmedir. Günlük hayatımızda karşılaşılan gürültü türleri ile ilgili yaklaşık değerlendirme tablo l'deki gibidir. Bilindiği üzere ses veya gürültü; gazlar, katı maddeler ve sıvı ortamda titreşimler yaratarak yayılan bir Tablo 1 Ses Basıncı SesDüzeyi (N/m') (dB) - 100- - - - ıo--- - 1- -- - o.ı-- - - O.Ol- - - 0.001- - - - 0.0001- - 0.00001- - Kaynak: Pilkington. 5 o YALITIM • ARALIK 2002 140 130 130 ııo 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 o enerji türüdür. Sesin 200 C sıcaklık derecesinde havadaki hızı 344 m/saniye'dir. Başka ortamlarda bu hız değişkendir. Sesin hızı, dalga uzunluğu ve frekans (dalga sıklığı) arasındaki ilişkiler: C (iletkenortamdaksi es hızı) f (frekans)= --------- 1 (dalga uzunluğu) formülü ile ifade edilebilmektedir. Sabit şartlardaki iletken ortamlarda ses hızı değişmediği için dalga uzunluğu (ıı,) ile dalga sıklığı (f) birbiri ile Ortam Koşulları Sancı Eşiği Kompresor kırıcı Yüksek korna sesi (1 m) Pop müzik Metro vagonu içi Otobüs içi Ortalama trafik gürültüsü (kaldırım) l<onuşma Tipik büro Oturma odası (banliyö) l<ütüphane Yatak odası (gece) Yayın stüdyosu İşitme eşiği ters orantılıdır. Örneğin 200 C sıcaklık derecesindeki hava ortamında frekansı 100 Hertz (Hz) olan sesin dalga uzunluğu (ıı,) 3.44 mt; 1000 Hz olanınki ise 0.344 mt.dir. Eğer ses dalgaları, içinde yol aldıkları ortamdan farklı yoğunluk veya esneklikte bir engelle karşılaşırlarsa enerjinin bir kısmı yansıtılır, bir kısmı soğurulur (ve ısıya dönüştürülür} ve kalan bölümü de yoluna devam eder. Bina dış kabuğunu oluşturan diğer malzemelerle birlikte cam ve camlı üniteler de yapısı ve tasarımına bağlı olarak dış kaynaklı gürültünün içeri geçişini az veya çok derecede önleyen bu tür engellerdendir. Ses dalgalan karşılaştıkları engeli dalga uzunluğu ve engelin boyutlarına bağlı olarak etkileyebilmektedir. Engelin genişliğinden daha büyük ses dalga uzunluklarına sahip düşük frekanslı sesler diyaframa benzer titreşimler yaratırken daha kısa dalga uzunluklarına sahip yüksek frekanslar engelin bünyesi içinde bayrak dalgalanmasına benzer titreşimler yaratırlar. İnsan Kulağı Gürültüyü Nasıl Algılar? Gürültü düzeyi, gürültünün frekans dağılımı ve basıncının bir arada ve subjektif olarak algılanmasıdır. Gürültü basıncındaki (dB) farklılaşmaların gürültü düzeylerinin subjektif algılanmasında yaratacağı yaklaşık değişiklikler aşağıdaki tablo2'de ifade edilmektedir. Tablo 2 Düzey değişikliği ± 3 dB ± 5 dB ± 10 dB Algılama Ancak Açıkça İki kat fark fark yüksek edilebilir edilebilir veya düşük gürültü Kaynak: Pilkingtoıı. Bu tabloya göre örneğin 80 dB'lik bir gürültü 10 dB azalarak 70 dB'ye indiği zaman bu insan duyuları tarafından (80-70) .;.80 = % 12,5 oranında değil % 50 oranında azalmış bir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=