bilimse_l ________ _ Tablo 1. Değişik gazların sera etkisindeki rolü Atmosferik Konsantrasyon Madde A Endüstri Öncesi Şimdiki Yıllık Büyüme Oranı B C (ppm) (ppm) % % % CO2 1 275 346 0.4 71 50±5 CH4 25 0.75 1.65 1 8 15±5 N20 250 0.25 0.35 0.2 18 9±2 R-11 17500 o 0.00023 5 1 13±3 R-12 20000 o 0.00040 5 2 13±3 A : co 2 •ye oranla kızılötesi radyasyonu tutabilme kabiliyeti B : Sera etkisindeki payı C : Sera etkisinin artışındaki payı lışmalar daha çok atmosferin alt katmanları, yani troposfer üzerinde yoğunlaşmışdı. Gerçekte troposfer yerden 8-15 kilometre yükseklikte olup atmosferin % 75'lik kütlesini içinde barındırmaktadır. Troposferde, hava olayları meydana gelmekte, uçakların büyük çoğunluğu burada uçmakta ve en önemliside, bu katmanda, biriken gazların sera etkisi yarattığını gösterir kanıtlar artmaktadır. 1999'da atmosferin üst katmanlarında olan değişikliklerin, aşağıdaki katmanlardan daha önemli olduğu bulundu. Çok daha sıcak olması gereken üst katların tersine soğuduğu keşfedildi [4]. COz'nin, sera etkisine şu anki katkısı % 50 olarak tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, endüstriyel ve evsel faaliyetlerde üretilen CH4, CFC, NO2, ozon, peroksiasetilnitrat gibi Atmosfer bazı gazlarda, dünya sıcaklığını arttıran bu olaya katkıda bulunmaktadır (Tablo 1) [l]. Enerji kullanımıyla ilgili problemlerden en önemlisi, küresel ısınma olarakta bilinen sera etkisidir. Bu nedenle dünya yüzeyinin sıcaklığı artar. Son yüzyılda dünya yüzeyinin sıcaklığı 0.6 0C artmıştır. Son kırk yıldaki artış ise 0.2 0C ile 0.3 0C arasındadır. Bunun sonucu olarak deniz seviyesinin20 cm kadar yükseldiği tahmin edilmektedir [l]. Pek çok bilim adamı, incelenen sera gazları ile küresel ısınma arasında bir sebep-sonuç bağlantısı olduğuna katılmaktadır. Buna ek olarak pek çok bilim adamının tahmini, fosilyakıtlarının tüketimi ve bunun sonucu olarak sera gazlarının atmosferdeki konsantrasyonunun artışı bu şekilde devamederse; gelecek yüzyılda dün- .J, Soğurulan C02, NOx, C114,CFC, Halon, Ozon, Perolcsiasetilnitrat Isıyı tutarlar ve dünya yüzeyinin sıcaklığını arttırırlar Sera Etkisi Dünyadan yayılan Radyasyon l Yeryüzü l L Şekil 3. Sera etkisinin şematik gösterimi. 54 YALITIM• EKiM 2002 ya sıcaklığının 2 ila 4 derece artacağı yönündedir. Eğer bu tahmin gerçekleşecek olursa, buzulların erimesi ve okyanusların ısı genişlemesi gibi nedenlerle 21. yüzyılın sonundan önce su seviyesi30 ila 60 cm artabilir. Böyle bir olayın etkisi çok kötü olabilir. Kıyı yerleşimlerini seller basar, tarım için kullanılan verimli topraklar su altında kalır, içme suyunda azalmalar meydana gelir. Bu tür sonuçlar tüm toplumun hayatını sürdürmesini tehlikeye atabilir. Büyüyen ülkelerin, hızlı ekonomik gelişme politikalarını teşvik ederken bu politikaların getirileri ve götürüleride hesaba katılmalıdır. İnsanlık, ekonomik ve diğer bir çok faaliyetleri ile sera gazlarının atmosferdeki konsantrasyonlarının artmasına neden olmaktadır. Örneğin, fosil yakıtlarının yakılmasıyla Cüz, metan ve CFC emisyonlarının artması, ormanların tahrip edilmesi gibi faktörler sera etkisine sebep olmaktadır (Şekil 3) [2]. Doğal gaz sızıntılarından ve kömür madenlerinden kaynaklanan metan emisyonları da emsiyon artımında önemli bir paya sahiptir. Birleşmiş Milletler Çevre Koruma Örgütü (EPA) 'nün, iklim değişimini dengelemek için gerekli politika seçeneklerini belirlemeyeyönelik yaptığı çalışmanın sonucu; hızla değişen bir dünyada, sera gazı emisyonlarını belirgin bir şekilde engelleyebilmek için enerji üretim ve kullanım biçimini değiştirmeye yönelik çabalar sarfedilmelidir (örneğin enerji tasarrufu sınırlamalarının uygulanması, biyokütle kullanımının arttırılması, bazı yakıt değişiklikleri yapılması). Bu tür sınırlamaların benimsenmesiyle, 2000 ile 2100 yılları arasında, maksimum 5 •C olarak tahminedilen sıcaklık artışının sadece 2 •C'de tutulması mümkündür. Rapora göre, iklim dengeleme stratejilerine, gelişmekte olan ülkelerin katkısı olmadan sadece sanayileşmiş ülkelerin
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=