dosya Japonya' da Yapı Denetimi ve Yapı Sigortası Sistemi TATSUVA VAMAMOTO / MiMAR - TAGO MIMARL/K J aponya' da mimarlara büyük saygı duyulur. Tüm inşaat maliyetinin % 12-1S'i gibi yüksek bir ücret mimarlara ödenir. Buna karşın mimar proje hazırlanmasının yanı sıra inşaat kontrolluğunu da üstlenir. Mimar aynı zamanda teknik uzmanlar (statik, makine, elektrik mühendis, vs.) ile temas kurup, organizasyon işlerini yüklenir. Belediye projeleri (mimari, statik, makine ve elektrik proje) inceler ve mimar durumuna uygunsa inşaat ruhsatı verilir. inşaat bittikten sonra projeye uygun şekilde imal edildiğinden emin olunursa, oturma iskanı verilir. Eğer uygun değilse ceza verilir, hatta yıkım kararı alıp bina yıktırılabilir. Belediye imalat veya inşaat sırasında kontrol etmez. Kontrolluk mimara aittir. inşaatın emniyeti ise inşaat firmasına aittir, kişi olarak şantiye şefi sorumludur. Şantiye şefi çevreye halka verecek rahatsızlığı en aza indirmek zorundadır. Halktan şikayet olduğunda, polis devreye girer. Mimar, şantiye şefi ile koordine olup, tüm imalat aşamalarını kayıt etmek zorundadır. Şantiye defteri günlüktür. Örneğin; demir donatı işleri bittikten sonra, mimar bağlantı yerlerini fotoğraf ile kaydeder ve kontrol edip kalıbı kapatır ve beton dökülür. Şantiyeye gelen her mikserli hazır beton aracından 2 kalıp numune almak, ayrıca slamp testi yaptırmak zorundadır. Zaten yapı bitmeden kayıtlı insan (mimar, mühendis, işçi, vs.) dışında inşaat alanına kimsa giremez ve yasaktır. Mal sahibi bile, mimar ve şantiye şefinden yazılı izin kağıdı almadan inşaata giremez. Yasa dışı veya projeye uygunsuz işler yapıldığı zaman mimara ve şantiye şefine, ayrıca firmalara büyük cezalar verilir. Para ve hapis cezasının yanı sıra bazen mimar, mühendis ünvanı bile geri alınır. Bu nedenle kapanmak zorunda kalan çok firma olmuştur. Bu sıkı denetime, Kobe Depreminden sonra Türkiye' de yürürlüğe giren Yapı Denetimi Yasasına benzer bir yasa maddesi eklendi. Bu maddeye göre kontrolü ve inşaatı yapana, taşıyıcılar için (temel, kolon ve kiriş) 1 O yıl sorumluluk getirildi. Japonya'da eskiden beri yapı sigorta sistemi vardır. Çeşitli amaçlarla bina sigortalanır. inşaat sırasındaki kaza gibi temel sorundan, özel fonksiyon sorunlara (müzedeki aydınlatma sistemi, tiyatrodaki akustik, depodaki nem oranı, vs.) kadar sigortalama mümkündür. Kobe Depreminden sonra, önceden varolan bu yapı sigorta sistemi, sigorta firmaları tarafından daha güçlendirildi. Sigorta firmaları, mimar, mühendis veya yapı sistemine göre puanlamaya gitti. Örneğin iyi mimar ve iyi mühendisin imzası olan bir bina ise güvenilirliği yüksek diye sigorta ücretini çok düşük tuttu. Eğer arsanın zemin durumu kötü ise risk yüksek diye sigorta ücretini yüksek tuttu. Bunun gibi çeşitli faktörler sigorta ücretine yansıtıldı. Sigorta ücreti mal sahibine maliyet getirdi ama iyi mimar ve mühendisin önemi iyice anlaşıldı. iyi mimarın ücreti yüksektir fakat sigorta ücreti ile beraber düşünüldüğü zaman yapı maliyeti ucuzlar. Aynı şekilde inşaat firmasının fiyatı yüksektir fakat sigorta ücretindeki avantaj ile maliyet ucuzlar. Sonuç olarak kalitesiz iş yapan firma ve kişiler battı. Kobe Depreminden sonra odalara kayıtlı olan firma sayısında % 1O gibi bir gerileme oldu. Uzmanlar % 30'a kadar gerileme bekliyorlar. Firmaların batması çok kişinin işsiz kalmasına neden olur, iyi değildir. Ama yapı sigorta sistemi sayesinde Japonya'daki inşaat sektörünün daha da kaliteli hale geldiği de bir gerçektir. • YALITIM• HAZiRAN 2000 3 9
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=