makale__________ _ • 1 (a) Doğal aydınlatma ve havalandırma iç kısımlara ulaşamıyor. . r ½. . - 1., ,.r ~ .. (b) Doğal aydınlatma ve havalandırma bina derinliği boyunca sağlanmaktadır. ŞEKiL 1. ISITMA-SOCUTMA-HAVALANDIRMA-AYDINLATMANBIiNRLiKTE DÜŞÜNÜLMESi HALiNDEUYGUNOLANVEOLMAYANPLANTiPLERi. ması ise, pasif güneş enerjisi teknik ve malzemelerinin kullanılması ile mümkün olmaktadır. Bütün uygulamalarda, ısıtma-soğutma-havalandırma-aydınlatma amaçlı enerjigereksinimininminimumaindirilmesi hedeftir. Bir binanın kütlesel görünüşü, binanın ısı kaybı ve güneş enerjisi kazancının etkilediği gibi, doğal aydınlatma ve havalandırma imkanlarını da direkt olarak etkileyecektir. Kompakt bir binanın ısı kaybı az olacaktır (Şekil 1a), ancak iç bölgelere güneş enerjisinin ulaşmasının zorlaşmasının yanında, doğal aydınlatma ve havalandırma da giderek imkansız hale gelecektir. Şekillerdeki oklar, etki mesafesini ifade etmektedir. Bu sebeple dört durumu da birlikte ele aldığımızda uygun olan, kare bir planda iç avlu oluşturulması veya dikdörtgen planın tercih edilmesidir (Şekil 1 b.). iç hacimlerin ve planın şekillenidrilmesi binanın ısı kayıplarını etkilerken, saydam alanların ve açılabilir elemanların yerleştirilip ölçülendirilmesi de, bina içine girecek güneş enerjisi miktarını, gün ışığı miktarını (doğal aydınlatmayı) ve doğal havalandırmayı direkt olarak etkileyecektir. Yapı elemanlarını oluşturan malzemelerin ve malzeme sırasında belirlenmesi ise, binanın ısıtma ve soğutma yüklerinin belirlenmesinde ve iç ortamdaki ısıl konforun sürekliliği üzerinde büyük ölçüde etkilidir. Yurtdışında yapı fiziği projelerinin oluşturulması sırasında kullanılan gelişmiş bilgisayar programları ile, binanın tasarım aşamasında ısıtma-soğutma-havalandırma-aydınlatma performansları incelenmekte ve yıllık toplam enerji gereksinimini minimum olan binalar inşa edilmektedir [2-3]. Araştırma kurumlarında incelenen konular ise sıfır enerjili binalardır ki.bu binalarda hedef, güneş pilleri ve hidrojen enerjisinden faydalanarak, pişirme, suni aydınlatma vb binanın tüm enerji ihtiyacının, interkonnekte sistemine girmeden kendi içinde elde edilebilmesidir [4-5]. Bu konulardaki uluslararası yayınların listesinin tamamı, kaynaklar bölümüne sığmayacak kadar çoktu. Bu noktada uluslararası literatürde; enerji etkin binalar (energy efficient building) ifadesi kullanılmaktadır. Enerji etkin binalardan amaç, kabul edilebilir maliyetler ve kolay uygulanabilir teknoljilerle sağlanmış enerji verimliliği yüksek binalardır. Yüksek teknolojilerle ve bu teknolojilerin kullanıldığı malzemelerle (güneş ışınım geçirgenliği değişken saydam elemanlar gibi) ve kabul edilemez yüksek maliyetlerle inşa edilen demonstrasyon projeleri kapsamındaki binalar bu ifadenin dışında tutulmaktadır. Diğer ülkelerin 3-5 katı fazla ısınma amaçlı enerji tüketmemizin sebepleri: a. Yapı elemanlarında ısı yalıtımının yeterli düzeyde sağlanamaması. b. Binada ısı köprüleri dediğimiz, ısı geçirgenlikleri ortalamanın çok üstünde lokal bölgelerin bulunması. c. Hava kaçaklarının dikkate alınmaması. d. Yapı elemanlarında yalıtım kullanılsa bile, yoğuşma tahkikleri yapılmadığı için meydana gelebilecek yoğuşma sonucunda yalıtımın etkinliğini yitirmesi ve elemanın ısı iletkenliğinin beklenenin üstünde gerçekleşmesi. Bu durum ülkemizdeki binaların enerji gereksinimlerini çok artırmaktadır. llıman iklim kuşağında olan ülkemizde güneş enerjisinden faydalanma potansiyeli çok yüksek olduğu halde, güneş mimarisininprensiplerininuygulanmaması, enerji gereksiniminin doğal kaynaklarla karşılanmasını da imkansız kılmaktadır. Direkt güneş enerjisi kazancı için temel olarak dikkat edilmesi gereken husus pencerelerin yerleştirilmesi ve boyutlandırılmasıdır. Dolaylı güneş enerjisi kazançları için, alışılmışın dışında bileşik elemanların kullanılması gerekir. Pasif güneş enerjisi kazançları için çok sayıda uygulama yurtdışında başarı ile gerçekleştirilmekte ise de, ülkemizde araştırma amaçlı inşa edilmiş ve sonra terk edilmiş binaların haricinde bu sayıyı fazla artırmak mümkün değildir. Bu binaların önemli bir yüzdesinde, soğutma periyodu birlikte düşünülmediği için, kışın binanın ısınma amaçlı enerji gereksinimi az olsa bile; yazın ya büyük miktarda konforsuzluk yaşanmakta veya soğutma amaçlı enerji tüketimi büyük değerlere varYALITIM•NiSAN2000 2 7
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=