BAU Teknolojileri Dergisi 11. Sayı (Eylül-Ekim 2023)

52 BAU TEKNOLOJİLERİ • Eylül-Ekim / 2023 MAKALE c) Enerji Verimliliği Tablo 1’deki dördüncü bölüm, enerji ölçümleme ve ku- rulu yenilenebilir enerji sistemlerini, enerji tüketen HVAC, aydınlatma sistemleri ve cihazları için enerji verimliliğinin şartlarını ve enerjinin ölçüm ve izleme konularını ele alıyor. Binaların emsallerine göre enerji ihtiyacının azaltılması, azaltılan bu ihtiyacın bir bölümünün yenilenebilir enerji kaynaklarından ve pasif sistemlerden karşılanmasını hedef- ler. LEED kriterleri içinde en fazla puan verilen kısım fosil tabanlı enerjinin kullanımının azaltılması oluyor (18 puan). d) Malzeme ve Kaynaklar Bu bölüm binada kullanılan malzemelerin verimli kul- lanımı, az zararlı emisyon içermesini, atık yönetimini ve atık geri dönüşümü gibi konuları ele alıyor. e) İç Çevre Kalitesi (Indoor Environmental Quality) Yüksek performanslı binalarda insan memmuniyeti ve çalışmada verimliliğin yüksek olması hedefleniyor. Çalışan- ların büyük bir çoğunluğu için fizyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel rahatsızlıkları en aza indiren ortam, kaliteli bir iç çevre olarak tanımlanıyor. 4. Sürdürülebilir (Yeşil!) Binalar Yüksek Maliyetlimidir? Sürdürülebilir binaların ilk yatırım maliyetlerini artıra- cağı düşünülebilirse de durum tam olarak böyle değildir. Örneğin; a) Yüksek bina kabuğu ısıl yalıtımı binanın ısıtma ve so- ğutma enerji ihtiyacını azalttığı için mekanik tesisat ve elektrik tesisat sistemlerinin küçülmesini sağlıyor. Bu da hem ilk yatırım hem de işletme maliyetlerinin azalma- sını sağlıyor. b) Bina ısıtma, soğutma ve havalandırılmasında ısı pom- paları kullanılırsa aynı tesisat sistemleri kullanılacağı için ilk yatırım maliyetleri düşüyor. Ayrıca yaz kış sys- tem verimliliği artıyor, yenilenebilir enerjinin kullanımı mümkün oluyor. c) Doğal havalandırma, gece havalandırması, “ free cooling ” yapabilmek için ilave ekipman ve otomatik kontrol sis- temleri gerekiyor. Fakat bunların kullanımı (iyi bir ta- sarım gerekli) iklime, bina mimarisine vb. bağlı olarak tir) yerine getireceğiniz varsayılıyor. (Bunu yapmayacaksa- nız neden başvuracaksınız ki!). Buradaki ana başlıklara ilişkin bazı hususlar aşağıda özetlenmiştir. a) Kentlerin Düzenlenmesi (saha sürdürülebilirliği): Tablo 1’deki ilk iki bölüm saha seçimi, şehirkerin ge- liştirilmesi ile kentsel ve kırsal alanlar arasındaki ilişkilerin düzgün kurulmasını amaçlıyor. Yapılaşmada ya da yeni gelişen bölgelerde yer seçimi, mevcut hangi binaların ola- cağı, mesafeler, ulaşılabilirlik, yenilenebilir enerji kaynak- larının maksimum kullanımı, bölgesel ısıtma, soğutma, ağaçlandırma, az su tüketir bitki türlerinin seçimi, yağmur sularının filtrelenip tekrar kullanımı esas alınıyor. Örneğin mevcut şehirlerin dönüşümünde veya yeni şehirlerin olu- şumunda yeşil çevrenin korunması ve ulaşım için dikey yapılaşma bir alternatif olarak duruyor. (LEED’in, tarım alanlarının yok olmaması için yüksek binaları teşvik etti- ğini söyleyebilirim). Deprem konusu, alt yapı, sosyal çev- relerin düzgün planlanması ve oluşturulması kaydı ile ben de bu görüşü yadsımıyorum. Örneğin Çin’in 30 yıl içinde kurulmuş Shenzen adlı 15 milyonluk bir kenti var. Bu şe- hirde çok sayıda gökdelenin olduğunu (bunların çoğunun projeleri uluslararası yarışmalarla veya siparişlerle elde edil- miş), bunun yanında 1200 adet park, çatı bahçeleri, bin- lerce ağaç, çok temiz sokaklar, 3000 tane restoran ve çok sayıda kültürel yapılar olduğunu televizyonda ve internette gördüm. Benzer şekilde LEED kriterlerinde de şehirlerde ulaşım kolay olmalı, alt yapı çok iyi olmalı, tarım alanları imara fazla açılmamalı, enerji ve su korunmalı, çevre yeşil olmalıdır. Buna karşın yüksek binalar ve iyi bir şehir çevresi apartman mimarlığı ve TOKİ mimarlığı ile asla gerçekleşti- rilemez. Bunlar belki sadece konaklama sorununu çözebilir ancak geleceğin şehirlerini ve sosyal çevreleri planlayamaz ve oluşturamaz. b) Su Kullanım Verimliliği Tablo 1’deki üçüncü bölüm bina ve saha için içilebilir ve içilemeyen suların, yağmur sularının verimliliğini, izlenebi- lirliğini, arıtılması ve geri dönüşümü gibi hususları kapsar. Çevre düzenleme, az su tüketir bitkilerin seçimi, sulama- da su kullanımının minimize edilmesi, bahçe sulamanın zonlara ayrılması ve zaman kontrollü çalıştırılması, yağmur sularının filtrelenip tekrar kullanımı, binada kullanılan su- yun minimize edilmesi, vitrifiye ve armatürlerin seçimin- de tasarruflu ve kademeli olanlarının seçimi, susuz pisuar kullanımı, su kullanım ölçümlerinin yapılması ve kontrolü bunlara örnek olarak verilebilir.