BAU Teknolojileri Dergisi 10. Sayı (Temmuz-Ağustos 2023)

53 BAU TEKNOLOJİLERİ • Temmuz-Ağustos / 2023 konu ısı pompasının primer kaynağı ilgilidir. Toprak kaynaklı ısı pompaları sondaj maliyetleri sebebiyle çok pahalıdır ve bu sebeple ekonomik değildir. Su kaynaklı ısı pompalarında ise doğal su kaynağı veya atık ısı kaynağı sınırlı bulunabilmektedir. (Bu bağlamda ticari binalarda yaygın kullanılan kazan - kule sistemli du kaynaklı ısı pompalarının ancak uygun iklimler için ve simülasyon yapılarak kullanılması önerilir). Toprak ve su kaynaklarındaki bu kısıtlar sebebiyle hava kaynaklı ısı pompalarının konuşulması uygun olmaktadır. Sonuç olarak burada belirtilen ısıtma ile ilgili konular tam olarak çözülemez ise ısı pompalarının mevcut ısıtma sistemlerine entegrasyonunda verim düşüklükleri olabilmektedir. • Otomasyonda (BMS) son senaryo tüketimi üzerinden hastanelerde %10, hastane dışı yapılarda %5 tasarruf sağlanacağı kabul edildi. • Endirekt evaporatif soğutma: sıcak iklimlerde plakalı ısı geri kazanım üniteli klima santralleri dönüşlerine evapo- ratif soğutucu konulup tasarruf hesaplanabilir. Buradaki hesaplar excel ile yapıldı. • En sonunda simülasyon ile hesaplanan tasarruflarda %20 emniyet payı konuldu. Yani simülasyon ile hesaplanan tasarrufların %80’i tasarruflara yansıtıldı. Yukarıdaki gibi farklı senaryolara ait tasarruf hesapları birbirini takip edecek şekilde yapılır. Tablo 3’de simülas- yonlarla hesaplanan EVÖ tasarruflarına ilişkin bir örnek verilmiştir. Not: Yukarıda açıklandığı üzere, belirsizlikler fazla olursa hesaplanan yıllık enerji tasarruf miktarlarındaki hata payları da fazla olabilmektedir. Ayrıca el ile yapılan tasarruf hesapla- rında (simülasyon yapılmadan belirlenen tasarruf miktarları) belirsizlikler daha fazla olabilmektedir. 2.3. İnşaat Aşaması EVÖ listeleri/senaryoları sonucunda ihale dosyası oluştu- rulduktan sonra iş bir yükleniciye ihale edilir. Bu bağlamda yüklenicinin ve alt yüklenicilerinin bu konularda deneyimli uzman mühendis ve personelden oluşması bu safhadaki belirsizlikleri azaltır. Bu aşamada cihaz ve sistemlerin şartnamelere ve projelere uygun seçilmesi, BMS senaryolarının şartnamelere ve tekni- ğine uygun biçimde oluşturulması, enerji ölçüm ve izleme sistemlerinin kontrol algoritmaları ile işletme hatalarını azal- tıcı yönde işletmeciye uyarılar verecek şekilde oluşturulması ve Test Ayar Dengeleme işlerinin yapılıp raporlanması önemli hususlardır. 2.4. İşletme Safhası Sistemler yapılıp devreye alındıktan sonra işletme süreci başlar. Burada ilk 1 yıllık periyot M&V (ölçüm doğrulama süreci) periyodudur. Bu bağlamda işletmenin kalitesi simü- lasyonlarla hesaplanan tasarrufların elde edilememesinde önemli etkenlerden birisi olmaktadır. Burada yeterli kalite ve sayıda işletme personeli istihdam edilememesi, gerekli/ uygun işletme ve bakım (periyodik bakımlar, filtre, pislik tutucu temizlikleri/değişimleri vb.) programları uygulanama- ması vb. işletmede verimliliği ve kaliteyi düşürebilmektedir. Bu bağlamda işletmede simülasyonlarda yapılan kabullerin dışına çıkılırsa hedeflenen tasarruflar sağlanamayabilir. Örne- ğin simülasyonlarda kış sezonu için iç mahal sıcaklığı 22 º C alınmış ve termostatlarda limitleme öngörülmüş olabilir. Eğer işletmede mahal ısıtma sıcaklıkları ortalaması örneğin 24 º C gerçekleşmiş ise beklenen tasarruf sağlanamaz (iklime ve binanın durumuna bağlı olarak sadece bundan dolayı %3-10 arasından verimlilik kaybı oluşur). Örneğin İstanbul şartlarında hastanelerde ısıtmada her 1 º C mahal sıcaklığı artışının ısıtmada enerji tüketiminde %4-6 civarında artışa sebep olacağı simülasyon ile belirlenmiştir. Elbette burada, simülasyon modelinin gerçek işletme durumunu temsil etme Tablo 3. EVÖ Tasarrufları Örneği Tasarruf Hesapları Chiller plant kontrol yaneli yapılması Isıtma/soğutma pompalarının yüksek verimli pompa, IE4 motor ve VSD’li olarak yenilenmesi Klima santralleri fanları elektrik motorlarının IE4 enerji sınıfında yenilenmesi ve dişli kayış kullanımı Pencere film kaplama (Up=2,4 W/m 2 K, SGHC=0,35) Hava kaynaklı heat recovery, VSD kompresörlü ısı pompası (1 adet, Q=750 kW, EER=2,9, COP=2,8) 52.609 88,272 42.108 30.452 0 0 -2.636 -13.459 MAKALE