BAU Teknolojileri Dergisi 10. Sayı (Temmuz-Ağustos 2023)

40 BAU TEKNOLOJİLERİ • Temmuz-Ağustos / 2023 Xeriscaping Hareketi MAKALE PROF. DUYGU ERTEN Envision VP, P.E., LEED AP K üresel ortalama sıcaklık artışları nedeniyle değişen yağış döngüleri, toprağın nem tutma kapasitesi, yüzey akışı ve yeraltı sularının mik- tarında değişimlere yol açmaktadır. Yüzey akışlarında meydana gelen azalmayla, nehir ve göl çevrelerindeki ekosistemler ve biyotalar olumsuz etki- lenmekte biyoçeşitlilik azalmaktadır. Bununla birlikte yeraltı suları, baraj ve göl gibi tatlı su kaynaklarında yağış rejimlerine bağlı olarak meydana gelen değişimler insan yaşamı ve ekonomi için bir risk oluşturmaktadır. Tarım, endüstri, turizm ve kentsel alanlar gibi su tüketiminin ciddi seviyelerde olduğu alanlarda su miktarında ve kalitesinde meydana gelen değişimler sağlık ve eko- nomi açısından ciddi bir sorun teşkil etmektedir. Türkiye’de yazlık olarak adlandırı- lan ve genellikle bahçelerinde çok su isteyen çimler olan 40-50 yıllık sitelerde ciddi su sorunu baş göstermeye başla- mıştır. Sadece sitelerde değil, bahçe- sinde sulama gerektiren tüm binalarda hızla bir dönüşüm gereklidir. Giderek artan susuzluk problemiyle mücadele etmek için dünyada Xerisca- ping hareketi başlamıştır. Xeriscaping, sulama ihtiyacını azaltan veya ortadan kaldıran peyzaj veya bahçecilik işle- midir. Xeriscaping, çeşitli geleneksel bahçecilik türlerine alternatif olabilir. Türkçe’de bu terime karşılık, su tasar- ruflu peyzaj, kuraklığa dayanıklı pey- zaj ve akıllı düzenleme gibi terimler kullanılır. Doğal gereksinimleri yerel iklime uygun olan bitkilerin kullanımı vurgulanmakta, buharlaşma ve akıntıya karşı su kaybetmemeye özen gösteril- mektedir. Bununla birlikte, xerisca- ping'de kullanılan spesifik bitkiler, iklime bağlı olarak değişir. Xeriscaping, doğal (native) peyzajdan farklıdır. Bu yaklaşım, mutlaka yerli bitkilerin seçil- mesi değil, su tasarrufu için bitkilerin seçimidir. Xeriscaping, düşük miktarda bakım ve sulama gerektiren ve biyolojik çeşit- liliği teşvik eden yeşil alanlar üretir; Ancak bazen bu tür manzaraların sadece kaktüs ve çakıllardan oluştu- ğunu düşünüldüğü için, xeriscaping'in kamu algısı sıklıkla olumsuz olmuştur. Bununla birlikte, çalışmalar su koruma uygulamalarında eğitimin ve Xerisca- ping'in faydalarının halkın Xeriscaping algısını büyük ölçüde geliştirebileceğini göstermiştir. Bina ve konutlara alınan dünyada en yaygın kullanılan yeşil bina sertifika sistemi Enerji ve Çevre Tasarımında Liderlik (LEED) programı, Xerisca- ping'i etkili bir su azaltma süreci olarak kabul etmiştir ve dış su kullanımını ve sulamayı azaltan tesisler için tüm prog- ramlarında sertifikasyon sürecine kredi olarak dahil etmiştir. Bu kredi, Xeris- caping stratejileri ve verimli sulama sistemleri kullanılarak karşılanabilir. Xeriscaping, su kullanımını ve bakımını azaltma, biyolojik çeşitliliği iyileştirme, kirliliği azaltma ve kentsel alanlardaki ısıyı azaltma potansiyeline sahiptir; Yazlık bölgelerde çimleri sula- maya harcanan su miktarı çok yüksek- tir. Xeriscaping, iklim değişikliğinin neden olduğu kuraklıktaki artışın orta- sında insanlar ve hayvanlar için suyun korunmasına yardımcı olmayı amaç- lamaktadır. Bakım ile sürdürülebilirlik Ekili alanlarda bir zorunluluk olan iyi drenaj, dikim yataklarında suyun birikmesini önler. Bununla birlikte, yatakta ne kadar fazla su uygulanırsa, toprak besin maddelerinin sızması o