BAU Teknolojileri Dergisi 7. Sayı (Ocak-Şubat 2023)

50 BAU TEKNOLOJİLERİ • Ocak-Şubat / 2023 MAKALE rın hava yoluyla bulaşma hızı artarak hastaların iyileşme süreçlerini olumsuz yönde etkilemektedir (Setyowatia vd. 2013). Enerji tasarrufu sağlayabilmek ve iç mekânın hava kalitesini gözetebilmek için HVAC sistemlerinin kullanılması gerekmektedir. HVAC sistemleri kullanılma amacına ve kullanıldıkları yerin özelliklerine göre çeşitlilik göstermektedir (Öztürk vd. 2005). Enerji tasarrufu sağ- laması açısından sınırlı özelliklere sahip olmasıyla birlikte sistemden sisteme değişen performansları bulunmaktadır. HVAC projelerinde mevcut durumdaki insan sayısı, insan- ların faaliyetleri ve kullandıkları cihazlar hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olunmalıdır. Isı gereksinimlerinin doğru hesaplanabilmesi için bu bilgiler gereklidir (Drake, 2006). Bölgedeki iklimle alakalı veriler de bu aşamada önem kazanmaktadır. Uygulanacak sistemin yüksek enerji tasar- rufu sağlayan, ekonomik ve çevreye duyarlı olması tercih edilme sebeplerindendir. Bu sistemin yüksek performanslı bina kavramına entegre edilmesine dikkat edilmelidir (Brunner, 2009). Su Yönetimi Yeşil hastane kavramı çerçevesinde su kaynakları- nın dikkatli kullanılmasına teşvik etmek, atık sulardaki kirletici etkiyi azaltmak, su döngüsünü kontrol altında tutabilmek ve en önemlisi su yönetimi sağlayabilmek gereklidir (Roberts, 2011). Atık suların arıtılarak tekrar kullanılması, yağmur sularından faydalanılması, su tesisat- larındaki problemlerin giderilmesi su sıkıntısının yoğun olduğu bölgelerde dikkat edilmesi gereken özelliklerdendir (Terekli vd. 2013). Suyun verimli kullanılmasına, geri dönüştürülebilmesine ve su kullanımının iyileştirilmesine özen gösterilmelidir. Hastanelerde özellikle xeriscaping (ek olarak sulanması gerekmeyen peyzaj tasarımı) sayesinde su kullanımı azaltılabilmektedir. Xeriscaping uygulaması maliyetli olmasına rağmen yeşil bina yaklaşımında önemli rol oynamakla birlikte çevresel açıdan akıllı bir yaklaşım örneğidir (Salehi ve Eslami, t.y.). Aydınlatma ve Enerji Yönetimi Günün her saati çalışan hastanelerde tüketilen enerji, ticari bir işletmede tüketilen enerjinin 2,5 katından daha fazla olmaktadır. Enerji tüketiminin artmasına bağlı olarak maliyetlerde de artış görülmektedir. Maliyetlerin kontrol altına alabilmek ve yeşil hastane standartlarına ulaşabilmek için enerji yönetimi uygulanmalıdır (Carpenter ve Hopps- zallern, 2010). Enerji tasarrufu sağlayabilmek için güneş panelleri, tasarruflu aydınlatma elemanları, bina yalıtım sistemleri, doğal havalandırma ve ısı kaybını engelleyebil- mek adına ısı koruyucu camlar kullanılmalıdır (Terekli vd. 2013). Aydınlatma sistemlerinde enerjinin verimli kulla- nılabilmesi için günışığından maksimum düzeyde yarar- lanmakla birlikte sistemlerin kuruluş yükünün azaltılması gerekmektedir. Bu nedenle lamba ve yardımcı araçların seçimine, yapay aydınlatma sistemlerinin kullanımına ve iç yüzeylerdeki ışık yansıtma paylarına dikkat edilmelidir (Url:1). Atık Yönetimi Hastanelerde üretilen tıbbi atıkların yaralanma ve enfeksiyona sebep olma oranları diğer atıklara kıyasla daha fazladır. Sürekli kullanılan bu yapılarda büyük miktarda atık üretilmektedir. Bu atıkların yeniden kullanılmak üzere geri dönüştürülmesi gerekmektedir. Sağlık tesislerinde üretilen atıkların yaklaşık olarak %15’inin çevreye zarar veren ve tehlikeli atıklar olduğu tespit edilmiştir (Dhillon ve Kaur, 2015). Hastanelerdeki atık yönetiminin amacı, bulaşıcı ve tehlikeli atıkların çevreye zarar vermeden, hijyen kuralları çerçevesinde ve ekonomik yöntemlerle bertaraf edilmesini sağlamaktır (Joegijantoro, 2021). 1.3. Yeşil Hastane Sertifika Sistemleri ve Karşılaştırılması Binalarda artan enerji tüketiminin kontrol altına alınmasını sağlamak ve binaların çevresel etkilerini belirleyebilmek amacıyla yeşil bina sertifika sistemleri geliştirilmiştir. Uluslararası geçerliliği bulunan sertifika sistemlerinde yapıların inşa ve kullanım süreçleri boyunca doğaya verecekleri zararın en düşük seviyeye indirgenmesi hedeflenmektedir (Yazıcı, 2016). Yeşil bina sertifika sistemlerinin hastanelerdeki farklı ihtiyaçlar ve kısıtlamalar doğrultusunda düzenlenmesiyle hastane sertifika sistemleri geliştirilmiştir. Hastanelere ait sistemler özelliklerine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır: Green Guide for Health Care (GGHC): Gönüllülük esasına dayanan Sağlık Hizmetleri İçin Yeşil Kılavuz Sis- temi 2002’de kurulmuştur. Çevreyle ve insan sağlığıyla ala- kalı uygulamaların proje sürecinin her aşamasına entegre edilmesiyle oluşturulan ilk sistemdir (Terekli vd. 2013). American Society for Healthcare Engineering (ASHE): ABD Çevre Koruma Ajansıyla birlikte Amerika Hastaneler Birliği’nin kendi aralarında gönüllü olarak yaptıkları atık miktarını ve çevreye verdiği zararı azaltmayı amaçlayan sistemdir. Yeşil alan tasarımı, planlaması ve işletmesi süreç- lerini kapsamaktadır (Url:2). LEED for Healthcare: Sağlık tesisleri için LEED, Ame- rikan Yeşil Bina Konseyi’nin verdiği gönüllü bir sertifika sistemidir. 2011’de kullanılmaya başlanmıştır. Yüksek performanslı ve düşük maliyetli binaları tanımlamak