BAU Teknolojileri Dergisi 4. Sayı (Temmuz-Ağustos 2022)

60 BAU TEKNOLOJİLERİ • Temmuz-Ağustos / 2022 Çevre Dostu Binalar ve Binalarda Enerji Verimliliği İBRAHİM ÇAKMANUS Dr. Mak. Müh. Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti. FERİDE ÇAKMANUS AÇIKGÖZ End. Müh, MBA., Enerji Yük. Müh., Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti. MAK. MÜH. MBA, EREN ABICE Mak Müh, MBA. Olimpos Danışmanlık Enerji Ltd. Şti. S ürdürülebilirliğin tanımı ve kapsamı çok geniş ve bazen de muğlaktır. İklim değişikliğinin azaltıl- ması, doğanın ve hayvanların korunması, sağlık, kendini iyi hissetme (iyi bir iç çevre kalitesi), ekonomik durum vb. sürdürülebilirlik içinde değerlendi- rilebilir. Sürdürülebilirlik bileşeleri Şekil 1’de özetlenmiştir. Elektrikli araçların geliştirilmesi ve böylece yenile- nebilir enerjinin şehirlerde daha fazla kullanımı ile ula- şım dönüştürülüp yeni bir yönelim yaratılmaya çalışılıyor (buna kapitalizmin yeni ivme arayışları da denilebilir, elbette). Aynı şekilde, %40 civarında enerji tüketimine sahip binalarda da benzer bir dönüşüm söz konusudur. Burada enerji ihtiyacının azaltılması, ısı pompaları, verimli HVAC, aydınlatma sistemleri kullanımı ve kalan enerji ihtiyacının daha fazla yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması ile binalarda da fosil tabanlı enerji tüketimi azaltılarak sürdürülebilir, akıllı şehirler kurulması hedef- leniyor. Bir binanın 50-60 yıllık ömrü olduğu, tesisat sis- temlerinin ekonomik ömürlerinin 15-25 yıl olduğu dikkate alındığında, bu süre boyunca ortaya çıkan cevresel etkilerin de (enerji tüketimi, karbon ayak izi, su tüketimi, mobilite yoğunluğu, sosyal eşitliğe katkı vb.) dikkate alınır. Burada yeni binaların ve mevcut binaların dikkate alınması gerekir. Yeni binaları yüksek performanslı ve çevre dostu olmasını hedeflemek biraz daha kolaydır. Daha zor olan, mevcut binaların dönüştürülmesidir. Çünkü mevcut binalarda mevcut durum ikincil masraflar gerektirir ve mevcut bina sistemlerinin birer kısıt oluşturur. Ayrıca bu durum iyi bir Mühendislik ve mimarlık alt yapısı, işbirliği ve bilgi biriki- minini de gerektirir. Sürdürülebilirlik hedeflerinin ortaya konulması için Nzeb, LEED, BREEAM, Pasif Haus gibi sertifikasyon sistemlerinden de yararlanılabilir. 2. İÇ ÇEVRE KALITESI (INDOOR ENVIRONMENTAL QUALITY) Yüksek performanslı ve sürdürülebilir binaları ön şart- larından birisi de insan memmuniyetinin ve çalışmada verimliliğin yüksek olmasıdır. Bu ise sağlıklı iç çevre oluş- turulması ile mümkün olabilmektedir. İnsanların büyük bir çoğunluğu için fizyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel rahatsızlıkları en aza indiren ortam, kaliteli bir iç çevre olarak tanımlanır. Bu bağlamda konfor; fizyolojik açıdan insanın çevresine minimum düzeyde enerji harcayarak uyum sağlayabildiği ve psikolojik açıdan çevresinden hoş- nut olduğu koşullar olarak tanımlanabilir. Binalarda iyi bir “İç Çevre Kalitesi” için; • Dış hava kalitesinin ve taze hava miktarının yeterli olması (ASHRAE Standard 62.1), • İnşaat malzemelerinde sağlığa zararlı olmayan madde ve boyaların kullanılması (LEED kriterler), • İçerideki kimyasal ve kirletici kaynaklarının kontrolu, • Kombi, şofben gibi cihazların iç mekanlarda kullanılmaması, MAKALE Şekil 1. Sürdürülebilirlik bileşenleri