teknik yazı a. Genleşme derzleri (dilatasyon derzleri) b. Büzülme derzleri (kontrol derzleri) c. Yalıtım derzleri a. Genleşme Derzleri Anaların sıcaklık ve nem artışlarında uzaması hesaplanır ve uygun derz genişliği tespit edilir. iki ano da birbirinden bağımsızdır. Derz uygun bir veya birkaç elastik dolgu ile doldurulur. Özel profillerle teçhiz edilebilir. b. Büzülme Derzleri Analar bitişiktir. Ayrı ayrı döküldüğü gibi, birlikte dökülüp sonradan derz kesilebilir. Amacı; anaların içinde çatlak oluşmasını önlemektir. Analar arasında filiz kullanılabilir. Bu taktirde filiz bir anoda sabit, diğerinde hareketli olacak şekilde (boru veya kaygan bir örtü içinde) yapılır. Derzin derinliği ve kesilme zamanı doğru ayarlanmadığı zaman derz görevini yapmaz. Derz elastik bir dolgu ile doldurulur. c. Yalıtım Derzleri Zemin kaplamalarının duvar, kolon, rögar sabit yapı elemanlarından ayrı çalışması için yapılan derzlerdir. Uygun elastik dolgularla doldururlar. Hareketsiz derzler ikiye ayrılır. a. inşaat derzleri b. Soğuk derzler a. inşaat Derzleri Projelerde beton dökümü aşamaları inşaat derzleri ile gösterilirler. Toprakla temas eden inşaat derzleri suya karşı yalıtılmalıdır. b. Soğuk Derzler Bir anonun betonu dökülürken herhangi bir nedenle kesinti olur ise eski betonla yeni beton arasında soğuk derz oluşur. Soğuk derz istenmeden oluşmuş bir inşaat derzidir. Gerek inşaat gerek soğuk derzler yapının bütünlüğü bozulmayacak şekilde muameleye tabi tutulmalıdırlar. Çatlaklar ve derzler yapıların enfeksiyona açık kısımlarıdır. 3 2 YALITIM• EKiM 1999 Ekonomik semptomlar da yapısal hastalık/ık/arın habercisi olabilir. Yüksek doğa/gaz faturası, küflenme/er genellikle ısı yalıtımı yetersizliğinden kaynaklanır. Hatta yapıdaki çatlaklar ısı yalıtımı eksikliğinden kaynaklanabilir. 3.3. Diğer Semptomlar Çatlak ve derzler dışındaki semptomların incelenmesi sonucu yapı hastalığının n--edenleri anlaşılabilir. Sehimler, nerrılenmeler, küflenmeler, yapıdaki ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Örneğin Ayasofya'daki nemlenmeler, kubbedeki çatlakların, çatlaklar temeldeki oturmaların sonucunda ortaya çıkmıştır. Bir su isale hattındaki su kaçakları isale hattındaki derzlerden kaynaklandığı gibi korozyondan çatlamış çökmek üzere olan bir tunel veya borunun habercisi olabilir. Ekonomik semptomlar da yapısal hastalıklıkların habercisi olabilir. Bir konuta gelen yüksek doğalgaz faturası genellikle ısı yalıtımı yetersizliğinden kaynaklanır. Konuttaki küflenmeler yine ısı yalıtımı yetersizliğini gösterir. Hatta yapıdaki çatlaklar ısı yalıtımı eksikliğinden kaynaklanabilir. Bir karayolunda aşırı can kaybı o yolda bir hastalık proje veya yapım hatası belirtisi olabilir. Bir yapı aşırı yüklere maruz kaldığında çatlar ama karayolundaki aşırı trafik yüklemesi olursa çatlamak can kaybı olarak ortaya çıkar. 4. Yapıların Deneysel Analizi Yapı hastalıkların teşhisinde semptomlarla edinilen bilgilerin yetersiz kalması halinde deneysel olarak yapının analizi gerekir. Bu amaçla tıpta kullanılan cihazlara benzer özel cihazlarla yapılar incelenir ve analiz edilir. Bunların başlıcaları aşağıda verilmektedir. 1. Röntgen çekimi-radyografi 2. Ultrasonik yöntemler Rezonans yöntemi Transmisyon tekniği 3. Elektromanyetik indüksiyon yöntemi 4. Sıvı emdirme yöntemi 5. Termal yöntemler 6. Akustik yöntemler 7. Fotoelastik analiz 8. Deformemetre 9. Strain gage-stres ölçer 1O. Schmitt Hammer-dayanım ölçer. Yukarıdaki cihazlarla yapılar zedelenmeden analiz edilebilir; yapıdaki bozukluklar, gerilmeler deformasyonlar, dayanımlar saptanabilir. Çatlaklar cam yapıştırmak veya kırılgan lakla kaplamak çatlakların davranışını gösterir. Yapılardan alınan karot veya numuneler laboratuvarda değişik testlere tabi tutulur. Mikroskopik incelemeler, kimyasal analizler, kırma ve muhtelif mukavemet testleri vs. gibi testlerle yapıdaki hastalıklar araştırılır. 5. Yapıların Statik ve Dinamik Analizi Semptom incelemeleri ve deneysel analizler yanında yapının statik ve dinamik analizleri yapılarak hastalığın kesin teşhisini yapmak gerekebilir. Böylece yapının değişik yükler altındaki davranışı ve varsa zayıf kesit ve elemanları saptanmış olur. 6. Sonuç Yapıların hasta olduğunu anlamak çoğu zaman çok kolaydır. Ancak hastalığın nedenlerini saptamak çok değişik disiplinlerin ve uzmanların işbirliğini gerektirebilen ciddi bir uğraştır. Bu konunun detaylı ve derinlemesine incelenmesi bir makaleye sığmayacak kadar geniş kapsamlıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=