makale Yapılarda veMekanSiikstemlerde Gürültü Sorunları veÇözümleri Mak.Müh.OrhanTURAN Yalıtım Dergisi Yayın KuruluÜyesi Genel tanımlar: •ı nsan kulağında işitsel duyulanma uyandırabilen maddesel ortam titreşimlerine ses denir. Ses, yalnızca maddesel ortamda yayılabilen bir enerji türüdür. Bir maddesel ortam titreşiminin "ses" olarak tanımlanabilmesi için insan tarafından algılanabilir olması gereklidir. Sesin yayılma hızı: Ses hızı, ses dalgalarının yayılma hızıdır. Sesin yayılma hızı ortamın kitlesine (özgül ağırlığına) ve esnekliğine bağlıdır. Ortam ne kadar "yoğunsa" ses daha hızlı yayılır. Aşağıda değişik gereçlerin yayılma hızı görülmektedir. Gereç Çelik Beton Cam Mermer Ahşap Su Mantar Yayılma hızı c(m/sn) 5000 3500-5000 4000-5000 3800 1000-4000 1453 480 Kauçuk (Lastik) 35-230 330-350 Hava Sesin havada yayılma hızı, havanın sıcaklığı ile değişir. Düşük sıcaklıklarda ses hızı da azdır. Frekans: Frekans, birim zamandaki (sani54 yedeki) titreşim sayısıdır. Simgesi "f" birimi Hertz'dir (Hz). İnsan kulağı, herhangi bir çabukluktaki titreşimi ya da her titreşimi algılayamaz. Kaynaklara göre küçük değişimler göstermekle birlikte insan, frekansı 16 Hz ile 20.000 Hz arasında olan titreşimleri ses olarak algılar. Frekans yükseldikçe, yani saniyedeki titreşim sayısı arttıkça ses incelir. 16 Hz işitilebilen en kalın, 20.000 Hz ise en ince sestir. Ses on oktavdan oluşur. Oktav sözcüğü, frekansın bir öncekine göre iki katına çıktığı ya da sonrakine göre yarıya indiği bir aralığı tanımlamada kullanılır. Aşağıda oktav orta frekansları görülmektedir. Oktav orta frekansları f (Hz) 16-32-64-125-250-500-10002000-4000-8000-16000 Frekansı 500 Hz'in altında olan sesler kalın, 1000 Hz'in üzerinde olan sesler ince olarak algılanır. 500-1000 Hz ise orta kalınlıkta olarak değerlendirilir. Mimari akustikte büyük bir sıklık1 a, 125 Hz'den başlayıp 4000 Hz'te biten altı oktav bant kullanılır. Ses düzeyleri eşit kaynakların toplam ses düzeyleri yandadır. N: Birses kaynağının ses düzeyi (dB) n: Kaynak sayısı Ses Kaynağı Sayısı Toplam düzey (dB) 1 N 2 N+3 3 4 5 6 7 8 9 10 N+5 N+6 N+? N+8 N+8.5 N+9 N+9.5 N+10 n N+10Logn Ses düzeyleri farklı kaynaklar için yüksek düzeyli kaynağa eklenecek değerler ise aşağıdadır: İki Sesin Düzey Yüksek Düzeyli Farkı (dB) Olana Eklenecek Değer (dB) o 3 1 2.5 2. 2.1 3 1.8 4 .5 5 1.2 6 1 7 0.8 8 0.6 9 0.5 10 0.4 İnsan kulağının ses düzeyine duyarlılığı yani düzeyi farklı iki sesi birbirinden ayırd etme aralığı 1-2 dB dolaylarındadır. Bu nedenle çok büyük kesinlik gerektirmeyen hesaplamalarda 1 dB'lik yaklaşıklık yeterli sayılır. Gürültünüin sanüzerindeki fizyolojikve psikolojiketkileri Gürültünün, insan fizyolojik sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz. - İşitme kayıpları (geçici ya da kalıcı işitme kayıpları ve akustik travma) - Solunum sisteminde oluşan
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=