Yalıtım Dergisi 188. Sayı (Kasım-Aralık 2019)

Yalıtım / Kasım - Aralık 2019 35 yalitim.net Cephede dış duvar sistemi olarak kullanılan fotovoltaik panellerin yangın anındaki davranışları kritik olmaktadır. Bu sistemler yangın güvenliği açısından hem iç mekân hem de dış mekân ile ilişki kurması bakımından büyük risk taşı- maktadır. Olası bir yangında, aşırı ısıya maruz kalan cephe konstrüksiyon elemanlarının mukavemetini kaybetmesi ve erimesi sonucu paneller düşecektir. Yanıcı panel elemanların da yangın anında tutuşması ve duman açığa çıkarması yangın güvenliği bakımından özellikle iç mekânda sorun oluşturmak- tadır. Aynı zamanda cephenin düşey sürekliliğinde kesintiler tasarlamak, yangının ve dumanın yayılmasında bir engel oluşturmak gerekmektedir. Fotovoltaik paneller cephede döşeme aralarında kullanılabildiği gibi cephede döşemeye asılarak da kullanılabilmektedir. Bu durumda cephe ve panel- ler arasında spandrel bölüm denilen alanlar oluşmaktadır. Spandrel alanların uygun detay çözümleri ile tamamlanması; yangın alevi ve dumanının katlar arası geçişine engel olması gerekmektedir (Şekil 4). Fotovoltaik panel yangınlarında diğer tüm yangınlarda olduğu gibi elektriğin devre dışı kal- ması gerekmektedir. Aksi halde yangın daha çok büyüyecek ve yayılması kolaylaşmış olacaktır. Cephede kaplama malzemesi olarak kullanılan fotovoltaik panellerde yangın güvenliği açısından dikkat edilmesi gereken durum ise hava boşluğunun bulunmasıdır. Yangın anında hava boşluğu, baca etkisi (stack effect) olarak çalışmaktadır. Yangın ve dumanın üst katlara taşınmasında hızlandırıcı etkisi bulunmaktadır (Şekil 5). İç mekânda ortaya çıkan yangının boşluklara dolması; cephe açıklıklarına ve cephede bırakılan boşluk oranlarına göre farklılık göstermektedir [15]. Yangının panel arkasından ilerlemesini önlemek için yatay olarak belirli önlemlerin alınması gerekmektedir. Yatayda kullanılan yangın bariyerleri ve hava boşluğu içinde tasarlanan özel elemanlar aracılığı ile yangın ve dumanın üst katlara yayılması engellenmektedir [15]. Hava boşluğu arkasında bulunan katman malzemelerinin yanıcılık değerine, cephede bulunan açıklık oranlarına dikkat edilmelidir. Cephe geometri- sinin de bu bağlamda ele alınması gerekmektedir. Yangının ve kritik birer yapı elemanlarıdır. Dış ortamdan kaynaklı bir yangının binaya ulaşmasında (iletim, taşıma, ışınım yolu ile), bina içindeki yangının diğer katlara yayılmasında cepheler risk taşımaktadır (Şekil 3). Aynı zamanda cephelerde yatay ve düşey bir önlem alınmadığında yangının cephe boyunca ilerlemesi dikkat edilmesi gereken bir durumdur [11]. Bina- larda ortaya çıkan yangınlara cepheden müdahale edileceği düşünüldüğünde cephenin belirli bir süre yangına karşı daya- nımı sağlanmalıdır. İtfaiye ekiplerinin ve çevredeki insanların can güvenliğine dikkat edilmelidir. Cepheden kopan, düşen parçaların yeni bir yangına sebep olmaması, çevreye zarar vermemesi gerekmektedir. Cephelerde fotovoltaik panellerin kullanılmasına, belirli yangın güvenlik önlemlerinin alınma durumuna bağlı olarak izin verilmelidir. Fotovoltaik panellerde yangın iki farklı türde meydana gelmektedir. Birincisi yangının panellerden kaynaklı olarak ortaya çıkmasıdır. Yüksek voltaj, kısa devre, güçlü akım vb. buna sebep olmaktadır. İkincisi ise dış ortam kay- naklı olarak panellere ulaşan yangınlardır. Yangının iki türlü ortaya çıkmasında da alevler hızlı bir şekilde cephede yayıla- caktır. Aynı zamanda olası bir cephe yangınında fotovoltaik paneller yanarken, zehirli gaz açığa çıkmaktadır. Dumanın iç mekanlara sirayet etmesi insan sağlığı açısından ve özellikle can güvenliği açısından tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarmakta- dır. Elektrik kullanımı ve üretimi düşünüldüğünde ise yangının ortaya çıkması kolaylaşmaktadır. Yangının elektrik kaynaklı olması ve jeneratör motoruna, akülere ulaşması büyük risk taşımaktadır. Tüm bu kritik durumlar neticesinde, fotovoltaik panellerin yanıcılık sınıfı bilinmelidir. Zehirli gaz çıkarma özel- liği ve yangın anında damlama özelliği araştırılmalı, tasarım aşamasında belirli kararlar neticesinde kullanılmalıdır [13]. Fotoğraf 4. Cephe panjur sisteminin fotovoltaik panellerle desteklenmesi [10] Şekil 3. Cephelerde yangının ortaya çıkması ve yayılma sebepleri [12] Şekil 4. Cam panellerin döşemeler arası taşıtılması ve cepheye asılarak taşıtılması [14]