Yalıtım Dergisi 185. Sayı (Ağustos 2019)

18 Yalıtım / Ağustos 2019 yalitim.net MAKALE YANGIN EMNİYETİ VE CEPHE TASARIMI (*) 1. GİRİŞ Y angın doğal olmayan afetlerin en kötülerinden biridir. Gerekli tedbirler ile kolay önlenebileceği düşünülürse, bina yangınlarında yaşanan önemli can ve mal kayıpları hepimizi daha derinden etkiler. Yangınların ve kayıpların önlenebilmesi için birçok fak- törün incelenmesi ve önlem alınması gerekir, yangından korunmada, çıkış sebebi/kaynağı, söndürme sistemleri ve metotları, tahliye/kurtarma yöntemleri gibi faktörler arasında en önemlilerinden biri de yangının yayılması/ilerlemesidir. Yüksek binalar söz konusu olunca, maalesef burada bina- nın en önemli elemanlarından biri olan cepheler öne çıkar. Birazdan görebileceğimiz gibi özellikle yüksek binalarda cephe malzemeleri ve tasarımı yangının yayılması için çok kritik bir faktör haline gelmiş ve cepheden yangın ilerlemesi sebebiyle birçok büyük yangın yaşanmıştır [1]. Yangınlardaki can kayıplarının %80’den fazlasının duman- gaz zehirlenmesi olduğunu göz önünde bulundurursak [2] cephelerin yangını ve özellikle duman ile ısıyı iletmedeki etkisi daha da önem kazanır. 2. BAZI CEPHE TİPLERİ VE YANGININ YAYILMASI İLİŞKİSİ Yakın zamanda Londra Grenfell, Dubai Address Otel, Melbourne Lacrosse, Dubai Torch Tower ve Londra Lakanal yangınları bu konuda çok dikkat çekicidir. Türkiye’de vahim bir yüksek bina yangın vakası yoktur ama risk mevcuttur. [3] Öncelikle cephe ve yangın unsurlarının neden bu kadar birbirine yaklaştığını inceleyelim. Mimaride ve inşaat teknolojilerindeki gelişmelerin yanında, binalardan beklentilerin de artmasıyla birlikte; daha estetik, göz alıcı projeler yapılmaya başlanmış, bunların cephelerinde kullanılan malzemeler ve detaylar çok çeşitlenmiş. Yağmur ve sudan, güneş ve diğer hava koşullarından korunma, ısı yalıtım, ses yalıtım gibi gereksinimler uzun ömürlü bina beklentisi ile birleşince, çoklu katmanlı ve değişik malzemeler kullanılarak her bir beklentinin karşılanmaya çalışıldığı bir kombine cephe sistemleri çağına geçilmiş. Artık çoğunlukla binaların dış cepheleri eskiden olduğu gibi pişmiş toprak, kil veya çimento esaslı tuğlalar ve yine çimento esaslı bir sıva ile kaplanmıyor. Bu türdeki cepheler yangının yayılmamasında etkili olmamakla birlikte günümüzde beklenen uzun ömür ve yalıtım performanslarından da çok uzaktır. Dolayısıyla yangın yayılmasında sorunlu bir etken olan katmanlaştırılmış cepheler buradaki temel konumuzdur. Bu çalışmada özellikle yangın yayılmasına sebep olan kaplamalı cepheler üzerinde durulacak. Pencere ve camlı asma giydirme cephelerden ziyade, asıl kombine bir şekilde katmanlaştırma metodu, bu tür cephe kaplamalarda kullanıldığından, en büyük risk bunlardadır. Evet maalesef bu tür katmanlaştırılmış cepheler, bugüne kadar birçok yangında başrolü oynadı ve çok acı sonuçları oldu. Yukarıda örnek verilen binaların tamamı alüminyum kompozit levha ve havalandırmalı yalıtım kaplamalı sistem- lerdir. Bunlardan en çok göze batan ise geçen sene Haziran ayında Londra’daki Grenfell yangınıdır. Maalesef 80 civarında kişinin ölümüne sebep olan bu yangın, yapılan detaylı soruş- turmalar sonucunda kesin olarak anlaşılmıştır ki cephede “hatalı”, “yasa ve yönetmeliklere uygun olmayan” bir malzeme ve sistem kullanımı sonucunda dakikalar içinde hızla yayılmış, dördüncü kat üzerinde çatıya kadar hızla ulaşmış ve aşağıdaki tablodan görüleceği üzere katlar yükseldikçe yangının etkisi ve can kayıpları maalesef artmış [1]. İNŞ. MÜH. ERDEM GÜLEŞEN - M. HALDUN YILMAZ FMT Mühendislik Ltd. Şti. (*) Bu makale 9. Ulusal Çatı ve Cephe Konferansı’nda sunulmuştur.