Yalıtım Dergisi 173. Sayı (Ağustos 2018)

Yalıtım / Ağustos 2018 41 yalitim.net of Occupational Safety and Health (IOSH), Birleşik Krallık yangın güvenliği mevzuatındaki gelişmelerin Büyük Londra Yangını ile başladığını belirtmektedir. Bu yangından sonra, İngiltere Kralı II. Charles’ın yayınladığı bildiri ile kentte yollar genişletilmiş ve bütün binaların taştan inşa edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Yapılarda yangın korunumu konusunda birçok yeniliğe öncülük eden büyük kent yangınlardan bir diğeri, 1870 yılında İstanbul’da meydana gelen ve “Büyük Beyoğlu Yangını” olarak bilinen yangındır (Resim 3). Bu yangın Feridiye Soka- ğı’ndaki bir evde başlamış ve çoğunluğu ahşap olan binalar arasında hızla yayılmıştır. Yangının yayılmasına ahşap yapı yoğunluğu, yolların darlığı, bitişik düzen yapılaşma, bakkal- larda satılan sulu gazlar, yeterli söndürme suyu bulunmaması, söndürme malzemelerinin yeterli olmaması, yangın söndürme ekiplerinin iyi organize olmaması gibi nedenler gösterilmek- tedir. Büyük bir alanı kaplayan yangın Naum Tiyatrosu, Ermeni Kilisesi, Alman Hastanesi, Luxembourg Oteli gibi birçok büyük yapının yanmasıyla sonuçlanmış, yüzden fazla insan hayatını kaybetmiş ve birçok insan evsiz kalmıştır [2]. Beyoğlu yangınında yaklaşık 3000 kagir ve ahşap binanın yandığı tahmin edilmektedir [3]. Büyük Beyoğlu Yangını, Beyoğlu’nun neredeyse yeniden inşa edilmesine ve çevresinin düzenlenmesine neden olan bir yangındır. İstanbul’da meydana gelen birçok yangından biri olan Beyoğlu yangını, bu yangınlar arasında en büyüğü değil- dir, ancak yangın konusunda yapılan birçok yeniliğin öncüsü kabul edilmektedir. Özellikle Beyoğlu yangını sonrasında yan- gın güvenliği, yangın sigortası ve itfaiye teşkilatı konularında çalışmalar yapılmıştır. Bu yangından sonra, yanan alanların yeniden düzenlenmesi için ayakta kalan binalar yıktırılmış ve padişahın emriyle yeni kent planları çizilmiştir. Bundan sonra, Beyoğlu yeni baştan inşa edilmiş ve bugünkü görünümüne bu düzenlemelerden sonra ulaşmıştır. Tulumba ve tulumbacılar konusunda da yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu yenilikler, Beyoğlu’nun yeniden yapılanması, düzenli itfaiye taburlarının oluşturulması, yangın sigortasının yaygınlaştırılması, kagir binaların sayısının artması, Şişli ve Nişantaşı gibi semtlerin önem kazanması olarak sıralanmakdır [4, 5]. 25 Haziran 1870 tarihli bir haberde, Beyoğlu’nda yanan yerlerin çizilen haritasına göre, asıl büyük caddenin Perşembe pazarından başlayacağı, bu yeni caddenin Tepebaşı’ndan ve İngiltere Sefarethanesi’nin önünden geçerek ve daha sonra gereken arsalar alınarak Taksim’e kadar uzanacağı ve yanma- yan yerlerdeki ahşap evler yenilendikçe her üç evin arasında bir kâgir duvar inşa ettirileceği yazmaktadır. Yanan binaların arsalarına yapılacak olan evlere balkon yapılması kesinlikle yasaklanmıştır. Beyoğlu yangınında yanan yerlerin arsası- nın tarla yapılarak düzenlenecek haritasına göre, yolların geniş yapılacağı duyurulmuştur. Ancak maddi olanaksızlıklar nedeniyle eski plan esas alınarak, sadece ana yolların geniş- letilmesine karar verilmiştir. Ayrıca, caddenin iki ucundaki mezarlıklar kaldırılmış ve bu alanlar parka dönüştürülmüştür. Sonuç olarak, yangından sonra Beyoğlu’nda belli başlı yol- lar genişletilmiş, büyük caddenin (İstiklal Caddesi) genişliği her iki tarafta yaya kaldırımı olacak şekilde yirmi metreye çıkarılmıştır. Sokaklar, tepeler düzeltilmiş, birçok çıkmaz sokak kaldırılmıştır. Kasımpaşa yeni bir yol ile Beyoğlu’na bağlanmıştır [2]. Binalarda yangın güvenliği konusundaki ilk önlemeler dış duvarlarda ve çatılarda alınmıştır. 1800’lü yıllarda az katlı yapılarda yangın kaçışları için yapılan ilk çalışmalar, pencereler ve çatı bölümünde oluşturulan kapaklar üzerinde yoğun- laşmıştır. Çatı kapaklarının amacı, yangın sırasında yapıda bulunan kişilerin yangının etki alanı dışına kaçmalarına fırsat oluştururken, aynı zamanda itfaiyenin çatı ve baca yangınına ulaşmasını kolaylaştırmaktadır [6]. Ancak 19. yüzyılda artan yapı yükseklikleri acil durumlarda yapıyı terk etme koşullarını zorlaştırmış, yangından kaçışlar büyük bir sorun haline gelmiştir. Yapı kullanıcıları az katlı yapılarda olduğu gibi pencere ve çatı kapaklarını kullanamaz durumdadır. Bu nedenle çok katlı yapılar yangın kaçışlarının yeniden gözden geçirilmesini gerekli kılmış ve yangın duru- munda yapıdan kaçabilme yolları aranmaya başlanmıştır. Bu dönemde, yangın kaçışları için yapıda çözüm üretmek yerine, dışarıdan müdahale önem kazanmıştır. 1820’li yılla- rın sonlarında, İngiltere’de ilk yangın merdiveni itfaiyeciler tarafından kullanılmıştır. Bu merdivenler, binaların ikinci ve Resim 3. Büyük Beyoğlu Yangını Resim 2. Londra kent planları a) Yangından önce B) Yangından sonra