Yalıtım Dergisi 171. Sayı (Haziran 2018)

Yalıtım / Haziran 2018 53 yalitim.net sektöründe çalışmaktadır. Özetleyecek olursak, tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerin de yer aldığı inşaat sektöründe çalışan sayısının tarım dışı istihdam edilen kişi sayısına oranı yüzde 8,43’tür. Çalışanların eğitim seviyelerinin ve iş sağlığı ve güvenliği konusundaki farkındalığının yeterli düzeyde olmaması, inşaat sektöründe kalıcı önlemlerin ivedilikle alınmasını gerektir- mektedir. Ölümlü iş kazalarına ait bilgiler Grafik-2’de gösterildiği üzere inşaat sektörü özelinde yüzde 30 ile yüzde 38 ara- lığında olup, genele oranla çok yüksek bir seviyede olduğu düşünülmektedir. İş kazalarının azaltılması ve ölümlü iş kazalarının engel- lenmesi için öncelikli olarak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin denetimlerin sıklaştırılması, işçi ve işverenlerin gerekli önlem- leri almaları ve yapılan işe uygun mesleki eğitimin alınması önem arz etmektedir. Ülkemize çeşitli yıllarda meydana gelen ve ne yazık ki ölümle sonuçlanan ve infial yaratan iş kazaları, tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerde çalışanların niteliği, iş alanları ve çalışma esaslarında yetersizlik olduğunu su götürmez kanıt- larla göstermektedir. Her geçen yıl inşaat sektöründe artan istihdam oranına bağlı olarak yaşanan iş kazalarının artışı, kişilerin tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerde, her mesleğe özgü olan iş sağ- lığı ve güvenliği kurallarına ilişkin bilgi ve birikimlerinin güvenilir bir sistem tarafından onaylanması ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. 2006 yılında kurulan ve amacı, ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alan- larda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek, ulusal yeter- lilik sistemini kurmak ve işletmek olan Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Kanunu’nda (5544 sayılı kanun) 4 Nisan 2015 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşan 6645 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile önemli değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu değişikliklerin en önemlilerinden biri şüphesiz çalışma ve iş dünyasını yakından ilgilendiren belge zorunluluğu geti- rilen meslekler olmuştur. Kanuna göre, “Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı- ğınca çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu’nda düzenlenen esaslara göre Mesleki Yeter- lilik Belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamayacaktır”. Esasları MYK tarafından belirlenen ulusal yeterlilikler, ilgili mesleği gerçekleştiren kişilerin mesleği icra ederken sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinliğinin, hangi program ve yönteme göre ölçme ve değerlendirmeye tabi tutulacağı konusunda açıklayıcı bilgiler içermektedir. Ayrıca ulusal yeterliliklerde ilgili mesleğe ilişkin iş sağlığı ve güvenliği birimleri bulunmaktadır. Her bir ulusal yeterlilikte yer alan ve MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi alınabilmesi için zorunlu olarak başarılı olunması gereken iş sağlığı ve güvenliği ifadeleri, becerileri ve yetkinlikleri ölçülmekte ve kişilere farkındalık kazandırmaktadır. Adaylar bu gibi önlem ve işlemlerden başarılı olmadan MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi ola- mayacaklardır. UY’lerde yer alan iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin adımlara örnek verecek olursak, Ahşap Kalıpçı ulusal yeterliliğinde; Öğrenme Çıktıları yer almaktadır. MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi almak isteyen kişilere söz konusu öğrenme çıktılarına uygun olarak oluşturulmuş “Bilgi İfadeleri” ve “Beceri ve Yetkinlik İfadeleri” üzerinden oluşturulan soruları doğru cevaplandırmaları istenmektedir. Söz konusu ifadeleri aşağıdaki tablolarda inceleyebiliriz. Tablo 1 ve Tablo 2’de görüleceği üzere, Ahşap Kalıpçı ulusal yeterliliğinin teorik sınavında (T1) kişilerin iş sağlığı güvenliği kurallarını bilip bilmediği ve kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımları tanıyıp tanımadığı sorgulan- makta, uygulama sınavında ise iş sağlığı ve güvenliği önlem- lerini alıp almadığı ve gerektiği durumlarda kişisel koruyucu donanımları kullanıp kullanmadığı sorgulanmaktadır. Böyle- likle daha önce iş sağlığı ve güvenliği konusunda farkındalığı olmayan bireylerin kişisel koruyucu donanımlarla tanışması sağlanmakta, bireylere iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini mes- leklerini icra ederken de alması gerektiği hatırlatılmaktadır. 25.02.2018 tarihi itibariyle yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşu sayısı 125 olup, bunlardan 79’unda inşaat sektö- ründeki ulusal yeterliliklerde sınav ve belgelendirme faaliyeti yürütülmektedir. Halen yetkilendirme aşamasında yer alan 75 kuruluş bulunmaktadır. Yetkilendirilen kuruluşlar merkezleri bakımından 23 ilde konumlanmış olsalar da 81 ilde sınav gerçekleştirebilmektedir. Belge zorunluluğu ile birlikte getirilen teşvik mekanizma- larıyla, kişilerin sınav ve belge masraf karşılıkları da işsizlik sigortası fonundan karşılanmakta, böylelikle kişilere ilave mali yük getirilmesi önlenmekte ve kişilerin belge alması kolaylaştırılmaktadır. Grafik 3’te görüleceği üzere inşaat sektöründe gerçekleş- tirilen teorik ve performans sınavlarında başarılı olan kişilerin Grafik 2. 2012-2016 Yılları Arası Ölümlü İş Kazası İstatistikleri