teknik yazı Ray Hattının Oluşturduğu Gürültü ve Titreşimin ZemvineHavYaolu ile Yayılması Yük. Mim. Filiz Bal Koçyiğit EGOGenel Müdürlüğü Giriş Artan nüfus yoğunluğu ve yolculuklar beraberinde Raylı ve Lastik Tekerlekli araç trafiğinde artışlara neden olmuştur. Konumuz olan raylı toplu taşım sistemleri ve kullanım alanlarının artması konut alanlarının arasından da raylı sistem hatlarının geçmesine yol açmıştır. Metro ve hafif raylı sistemler gibi konut, hastane, okul rekreasyon alanları gibi alanlar içinde hattı bulunan bu sistemlerin de çevre dokuya ses ve titreşim yönünden olumsuz etkileri bulunmaktadır. Yine de bu etkiler karayolu trafiği gürültüsü ile karşılaştırıldığında yoğunluğu daha azdır. Dünya'da ilk raylı sistem 1B00'lerin sonlarında İngiltere'de New Castle'ın Upon Tyne şehrinde başlamış ve bu dönemlerde yük taşımacılığı yapılmıştır. Zaman içinde artan gereksinimler sonucu insan taşımacılığına yönelmiştir. Metro ve raylı taşımacılık konusunda ikinci ülke olarak Amerika'yı görmekteyiz. Türkiye ise raylı toplu taşımacılık sistemi konusunda dünyada üçüncü ülke44 dir. Sistem, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, 1876 yılında Eugene Henry Gavand tarafından getirilmiştir. Raylı sistem gereksiniminin son yıllarda daha da artması bir yandan şehirlerarası bir yandan da şehir içi raylı toplu taşım gereksinimlerinin artmasına neden olmaktadır. Bu artış ve sonucunda raylı sistemin giderek daha da yoğun kullanılması nedeni ile ortaya çıkan gürültü ve titreşimden kaynaklanan rahatsızlık, raylı sistem hattı çevresindeki insanların şikayetlerini arttırmıştır. Problem, ray hattının titreşim ve sesinin emilememesi durumunda çevre binaların duvarlarında oluşan deformasyonlardan kaynaklanmaktadır. Tren tekerleği ile ray arasında oluşan titreşim ve ses dalgaları ulaştığında, duvar kalınlğı ile ters orantılı olarak titreşim yapmaya başlar. (Duvar kalınlığı azaldıkça titreşim ve gürültü geçirgenliği artmaktadır.) Oluşan titreşim ve mekan içine yansıyan sesin yalıtılması gerekmektedir. Bunun için öncelikle problemin analizi yapılmalı, analizler sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda çözüm aranmalıdır. Titreşim ve yapılardan yansıyan ses özellikle düşük frekanslarda (50 Hz'in altında) oluşmaktadır. 50 Hz'in üzerindeki frekanslarda etki artan bir ivme ile azalmaktadır. Yüksek frekanslardaki ses ve titreşim enerjisi trenin yapısına göre tekerlek ve raylarda oluşmaktadır. Genellikle bahsedilen titreşim 0-100 Hz. ve 30-2000 Hz. arasındaki sestir. Bazı belirlemeler Tahmini değerlerin dinamik oranları "logaritmik oranda" dB olarak gösterilmektedir. L(dB)=20 Log P1/P2 Gücün spektral değeri genellikle Root Mean Square (RMS) veya etkin değer, 1/3 oktav band olarak hesaplanır. Raylı sistem olarak çalışan toplu taşım araçları şehir içi ve şehirlerarası toplu taşım araçları olarak iki ana başlık olarak incelenebilir. Şehirlerarası toplu taşım araçları olan mototrenler, ekspres trenler ve en son kullanılmaya başlanılan mavi tren vb'dir. Şehir içlerinde ise son yıllarda metro ve hafif raylı toplu taşım araçları kullanılmaktadır. Oluşturduğu gürültü seviyesi yö-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=